Ο Σαακασβίλι δεν πείθει τους Ευρωπαίους

Μετά τον πενθήμερο πόλεμο η ατμόσφαιρα αρχίζει να γίνεται εχθρική για τον πρόεδρο της Γεωργίας
Ο Σαακασβίλι δεν πείθει τους Ευρωπαίους
Οι επιθετικοί προς τη Ρωσία ηγέτες Γκόρντον Μπράουν και Ανγκελα Μέρκελ ανέκρουσαν πρύμναν

ΣΤ. ΕΥΣΤΑΘΙΑΔΗΣ

Ο Γιάαπ ντε Χουπ Σέφερ κατά την επίσκεψή του σε καταφύγιο προσφύγων στο Γκόρι. Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, ο οποίος επισκέφθηκε την Τιφλίδα την περασμένη Δευτέρα, δεν ικανοποιήθηκε από τη γεωργιανή εκδοχή της έναρξης του πολέμου
Μας λέει ψέματα ο Σαακασβίλι; Το ερώτημα δεν διατυπώθηκε ακριβώς έτσι από τον υπουργό Εξωτερικών μεγάλης ευρωπαϊκής χώρας στην πρόσφατη συνάντηση της Αβινιόν αλλά αυτό ήταν το νόημά του. Η εύγλωττη σιωπή των ομολόγων του έδειξε ότι και εκείνοι, τουλάχιστον αρκετοί υπουργοί Εξωτερικών, έχουν τις ίδιες αμφιβολίες για την ακρίβεια των όσων τους πληροφόρησε ο γεωργιανός πρόεδρος και κάποιες «ανεξάρτητες πηγές» σχετικά με τη σύρραξη στον Καύκασο. Ο Γερμανός Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ έδειξε ότι μάλλον θετικά θα απαντούσε στο ερώτημα. «Πρέπει να μάθουμε περισσότερα για το ποιος φέρει την ευθύνη της στρατιωτικής κλιμάκωσης και σε ποιον βαθμό» δήλωσε καλύπτοντας με διπλωματική γλώσσα την άρνησή του να δεχθεί τη γεωργιανοαμερικανική εκδοχή ότι «η Ρωσία επιτέθηκε στη Γεωργία».
Ενάμιση μήνα μετά τον πενθήμερο πόλεμο η ατμόσφαιρα στην Ευρώπη δεν είναι τόσο θετική για τον πρόεδρο Σαακασβίλι, μάλιστα αρχίζει να γίνεται και εχθρική - κατά την εκτίμηση του «Spiegel». Είναι ενδεικτικό ότι οι τρεις «συμπαθούντες» Ευρωπαίοι, ο Βρετανός Γκόρντον Μπράουν, η Ανγκελα Μέρκελ και ο σουηδός υπουργός Εξωτερικών Καρλ Μπιλντ, οι οποίοι από την πρώτη στιγμή ζητούσαν «τιμωρία» της Ρωσίας, μιλούσαν για «παραβίαση του διεθνούς δικαίου» από τη Μόσχα και υπόσχονταν στη Γεωργία «ένταξη στο ΝΑΤΟ όταν το θελήσει», άλλαξαν κατεύθυνση και συμφωνούν «να ερευνηθεί το ζήτημα (του ποιος άρχισε πρώτος) από διεθνή επιτροπή» που προτάθηκε από τον Χαβιέρ Σολάνα. Ως και ο Ντάνιελ Φριντ, ο αμερικανός υφυπουργός για Ευρωπαϊκές Υποθέσεις, εκφράζοντας προφανώς τις αμφιβολίες του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, δηλώνει ότι η Γεωργία «εισέβαλε στην πρωτεύουσα της Νότιας Οσετίας (...) ύστερα από μια σειρά προκλήσεις». Είχε προηγηθεί η «τεκμηριωμένη ανάλυση» του Πολ Σάντερς, του κρεμλινολόγου του συντηρητικού Κέντρου Νίξον της Ουάσιγκτον, ο οποίος σημειώνει ότι «όλο και περισσότεροι διαπιστώνουν σήμερα πως υπάρχουν δύο μέρη στη σύγκρουση και ότι η Γεωργία δεν ήταν το θύμα αλλά συμμετείχε αυτοβούλως».
Κατά σύμπτωση τις ημέρες του πολέμου βρισκόταν στην Τιφλίδα με ειδική αποστολή ο συνταγματάρχης Βόλφγκανγκ Ρίχτερ του γερμανικού Γενικού Επιτελείου. Ετσι το Βερολίνο και ως έναν βαθμό η ΕΕ και το ΝΑΤΟ έχουν αξιόπιστη ενημέρωση για το πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα την πρώτη ημέρα του πολέμου. Ο Ρίχτερ, όπως γράφουν γερμανικές εφημερίδες, «βεβαιώνει ότι οι Γεωργιανοί είχαν συγκεντρώσει μεγάλες δυνάμεις στα σύνορα με τη Νότια Οσετία από τον Ιούλιο». Η «Suddescher Zeitung» γράφει ότι ο Ρίχτερ «σε κλειστή σύσκεψη των ηγετικών μελών των Επιτροπών Εξωτερικών και Αμυνας του Μπούντεσταγκ την περασμένη Τετάρτη πληροφόρησε τον υπουργό Αμυνας Φραντς-Γιόζεφ Γιουγκ ότι οι Γεωργιανοί κατά κάποιον τρόπο "είπαν ψέματα" σε ό,τι αφορά τις κινήσεις του στρατού τους. Ο ίδιος δεν μπορούσε να βρει αποδείξεις οι οποίες να υποστηρίζουν τους ισχυρισμούς του Σαακασβίλι ότι οι Ρώσοι εισήλθαν στο τούνελ Ρόκι πριν από τη διαταγή του στις δυνάμεις του να επιτεθούν». [Το τούνελ Ρόκι είναι ο ορεινός διάδρομος συγκοινωνίας Ρωσίας - Οσετίας.] Η εφημερίδα προσθέτει ότι βουλευτής ο οποίος μετείχε στη σύσκεψη δήλωσε αργότερα ότι ο συνταγματάρχης Ρίχτερ «δεν άφησε περιθώριο για αμφιβολίες» και ότι «είναι προφανές πως οι ευθύνες είναι περισσότερο των Γεωργιανών παρά των Ρώσων».
Πληροφορίες αμερικανικών πηγών αναφέρουν ότι ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γιάαπ ντε Χουπ Σέφερ, ο οποίος επισκέφθηκε την Τιφλίδα την περασμένη Δευτέρα, δεν ικανοποιήθηκε από τις εξηγήσεις που του έδωσε ο πρόεδρος Σαακασβίλι σχετικά με το «πώς και γιατί άρχισε η μάχη στην πρωτεύουσα Τσχινβάλι» της Νότιας Οσετίας. Οι ευρωπαίοι σύμμαχοι, σημειώνουν οι ίδιες πηγές, «ενδιαφέρονται να έχουν συγκεκριμένη απάντηση στο ερώτημα, το οποίο θεωρούν εξαιρετικής σημασίας για την πορεία των σχέσεων του ΝΑΤΟ με τη Γεωργία». Η γεωργιανή κυβέρνηση επιμένει ότι ο πόλεμος δεν άρχισε στις 8 Αυγούστου αλλά λίγο πριν από τα μεσάνυχτα της Πέμπτης 7 Αυγούστου και όταν «150 ρωσικά μηχανοκίνητα και τανκς εισήλθαν στο έδαφος της Γεωργίας», αλλά το ΝΑΤΟ έχει συγκεντρώσει πληροφορίες και από άλλες πηγές οι οποίες οδηγούν σε άλλο συμπέρασμα: ότι «οι Γεωργιανοί άρχισαν τη σύγκρουση όπως προκύπτει από την τακτική τους - δεν επρόκειτο για απάντηση σε ρωσική πρόκληση». Γερμανοί στρατιωτικοί αναλυτές με αξιόπιστες συνδέσεις στο ΝΑΤΟ υποστηρίζουν ότι «οι αξιωματικοί του ΝΑΤΟ πιστεύουν πως η γεωργιανή επίθεση ήταν μια καλώς μελετημένη επίθεση εναντίον θέσεων στη Νότια Οσετία» με σκοπό να δημιουργήσει τετελεσμένα γεγονότα. Μάλιστα το «Spiegel» - το οποίο αρχικά είχε χαρακτηρίσει τη ρωσική εισβολή «άθλια ιμπεριαλιστική ενέργεια» - γράφει ότι «αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ πιστεύουν ότι οι αψιμαχίες και προκλήσεις που προηγήθηκαν με κανέναν λόγο δεν δικαιολογούν τις πολεμικές προετοιμασίες της Γεωργίας. (...) Οι εκτιμήσεις του ΝΑΤΟ στηρίζονται στις αμφιβολίες τους για τους λόγους που κινήθηκε ο Σαακασβίλι».
Διαφορετική γνώμη από τις αμερικανογεωργιανές θέσεις εκφράζει ο ΟΑΣΕ, του οποίου είναι μέλος και η Γεωργία, όπως και η Ρωσία, καθώς και συμμαχικές υπηρεσίες πληροφοριών, οι οποίες βασίζονται κυρίως σε δορυφορικές παρατηρήσεις. Ο ΟΑΣΕ διατηρεί γραφείο στην Τιφλίδα και ενημερώνει τακτικά το κέντρο στη Βιέννη για τις εξελίξεις. Στην έκθεσή του με ημερομηνία 8 Αυγούστου και ώρα 11 π.μ. για τις πρώτες ώρες του πολέμου γράφει: «Λίγο πριν από τα μεσάνυχτα το κέντρο της Τσχινβάλι έγινε στόχος βομβαρδισμού και πυρών, με ορισμένα από αυτά να προέρχονται έξω από την εμπόλεμη ζώνη. Το γραφείο (του ΟΑΣΕ) επλήγη και οι τρεις ξένοι υπάλληλοι που βρίσκονταν εκεί κατέφυγαν στο υπόγειο».

Οι δορυφόροι «είδαν» ποιος επιτέθηκε πρώτος
Η γαλλική προεδρία και προσωπικά ο πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί είναι ενήμεροι ότι οι συμμαχικοί δορυφόροι κατέγραψαν τα εξής: η Γεωργία είχε συγκεντρώσει περί τις 12.000 άνδρες στα σύνορα της Νότιας Οσετίας νωρίς το πρωί της 7ης Αυγούστου. Τουλάχιστον 75 τανκς και οχήματα μεταφοράς πεζικού - το ένα τρίτο του γεωργιανού πολεμικού οπλοστασίου - είχαν συγκεντρωθεί κοντά στο Γκόρι. Το σχέδιο του Σαακασβίλι, κατά τους ευρωπαίους στρατιωτικούς αναλυτές, ήταν να προωθήσει αυτές τις δυνάμεις προς το τούνελ Ρόκι με ένα αστραπιαίο πλήγμα και να κλείσει το κενό ανάμεσα στις βόρειες και στις νότιες περιοχές του Καυκάσου αποκόπτοντας έτσι τη Νότια Οσετία από τη Ρωσία. Στις 10.35 τη νύχτα της 7ης Αυγούστου οι γεωργιανές δυνάμεις άρχισαν να βομβαρδίζουν το Τσχινβάλι. Χρησιμοποίησαν 27 εκτοξευτές πυραύλων και πυροβόλα 152 χιλιοστών, καθώς και βόμβες διασποράς. Ακολούθως εξαπέλυσαν επίθεση με τρεις ταξιαρχίες.
Το ΝΑΤΟ γνωρίζει τις αντιδράσεις των Ρώσων - τις κατέγραψαν οι υπηρεσίες πληροφοριών του. Οι Ρώσοι αιφνιδιάστηκαν από την επίθεση των Γεωργιανών. Εστειλαν αμέσως επείγοντα σήματα για βοήθεια αλλά η 58η Ρωσική Στρατιά, τμήμα της οποίας σταθμεύει στη Βόρεια Οσετία, δεν ήταν έτοιμη για τη σύγκρουση εκείνη τη στιγμή, όπως φάνηκε από τις αντιδράσεις της ηγεσίας της. Οι ρωσικές δυνάμεις στη Βόρεια Οσετία άρχισαν να κινούνται προς Νότον μέσω του τούνελ Ρόκι μόλις κατά τις 11 το πρωί της 8ης Αυγούστου. Στρατιωτικές συμμαχικές πηγές, περιλαμβανομένων γερμανικών και γαλλικών πηγών, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι, «όπως μαρτυρούν τα γεγονότα, η Μόσχα δεν έδρασε επιθετικά αλλά απλώς αντέδρασε».
Είναι ενδιαφέρον - και αποκαλυπτικό συγχρόνως - ότι η Ουάσιγκτον και το Λονδίνο αντιδρούν στη σύσταση διεθνούς επιτροπής για τον καταμερισμό ευθυνών. Οι Αμερικανοί υποστηρίζουν ότι «θα διαιωνίσουν το χάος και την εχθρότητα» οι έρευνες μιας τέτοιας επιτροπής και ο βρετανός υπουργός Εξωτερικών Ντέιβιντ Μίλιμπαντ προβάλλει ως επιχείρημα ότι δεν θα υπάρξει συμφωνία για το ποια πρόσωπα και ποιοι οργανισμοί θα αναλάβουν την έρευνα - το ΝΑΤΟ, ο ΟΗΕ, ο ΟΑΣΕ, η ΕΕ ή κάποιοι δικαστές και πανεπιστημιακοί; Σημειώνεται ότι η Τιφλίδα δεν καθόρισε τη στάση της, ενώ η Μόσχα δέχθηκε κατ' αρχάς τη σχετική έρευνα εκφράζοντας ταυτόχρονα αμφιβολίες «αν η ΕΕ θα βρει το κουράγιο να πάρει θέση αντίθετη της Αμερικής». Η Γεωργία προτιμά απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης για τα Εγκλήματα Πολέμου στο οποίο προσέφυγε εναντίον της Ρωσίας.

Το ΒΗΜΑ, 21/09/2008