6/12/08

Θαλάσσιες ζώνες και Βρετανικές Βάσεις

Χάρτης της Κύπρου. Με κόκκινο-μωβ χρώμα οι βρετανικές βάσεις.

Χρήστος Ιακώβου, Διευθυντής του Κυπριακού Κέντρου Μελετών
Με αφορμή την κρίση που προκάλεσε η Τουρκία προσφάτως σχετικά με τις θαλάσσιες έρευνες που διεξάγει η Κυπριακή Δημοκρατία για κοιτάσματα πετρελαίου, επανήλθε στην επικαιρότητα το ζήτημα της οριοθέτησης της θαλασσίων ζωνών της Κυπριακής Δημοκρατίας (χωρικά ύδατα, συνορεύουσα ζώνη, αποκλειστική οικονομική ζώνη) αλλά και των μέσων επίλυσης του πολύπλοκου αυτού ζητήματος.
Από πλευράς στρατηγικής, η κρίση αυτή κατέδειξε την ανάγκη ύπαρξης συμφωνιών οι οποίες να οριοθετούν ευκρινώς επί χάρτου τις θαλάσσιες ζώνες, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, που είναι άμεσα συνυφασμένες με θέματα κυριαρχίας, δικαιοδοσίας και οικονομικής εκμετάλλευσης από πλευράς Κυπριακής Δημοκρατίας. Αυτό ακριβώς το σημείο υπομιμνήσκει τον έντονο διάλογο που ξέσπασε μετά την υποβολή του Σχεδίου Ανάν 5 σχετικά το κατά πόσο οι Βρετανικές Βάσεις θα μπορούσαν να αποκτήσουν δικαιώματα που...να συνδέονται με τις τρεις θαλάσσιες ζώνες της Κύπρου.
Σύμφωνα με τη Συνθήκη Εγκαθίδρυσης του 1960, οι Βρετανικές Βάσεις στην Κύπρο δεν είναι κράτος. Από την άλλη, η Βρετανία επιμελώς δεν τις χαρακτηρίζει ως αποικία αφού δεν καταθέτει ετήσιες εκθέσεις στον ΟΗΕ (άρθρο 73 του Καταστατικού Χάρτη) όπως κάνει με άλλες περιοχές (π.χ. Βερμούδες, Νησιά Πίτκαιρν κά) αλλά απολαμβάνουν ενός ιδιότυπου καθεστώτος που δεν συναντάται άλλο παρόμοιο στο διεθνές δίκαιο. Επιπλέον, σύμφωνα με το δεσμευτικό κείμενο που προσαρτάται στη Συνθήκη, η Βρετανία αναλαμβάνει τη δέσμευση να χρησιμοποιεί τις βάσεις μόνο για στρατιωτικούς σκοπούς χωρίς το δικαίωμα να τις εκχωρήσει σε τρίτο κράτος πλην της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Στο Παράρτημα Α (παράγραφος 3) της Συνθήκης Εγκαθίδρυσης, η Κυπριακή Δημοκρατία δεσμευόταν να μην διεκδικήσει ως μέρος των δικών της χωρικών υδάτων θαλάσσιες περιοχές που εφάπτονται των Βάσεων σε πλάτος τριών ναυτικών μιλίων, για λόγους ασφαλείας των Βάσεων. Οι θαλάσσιες αυτές περιοχές μπορεί να μην ευρίσκονται εντός των χωρικών υδάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν έχουν όμως το χαρακτήρα χωρικών υδάτων των Βάσεων. Με άλλα λόγια δεν υπήρξε μέχρι σήμερα ούτε διάταγμα των Βάσεων ούτε νόμος του Ηνωμένου Βασιλείου που να θεωρεί τις θαλάσσιες περιοχές αυτές ως χωρικά ύδατα των Βάσεων, σύμφωνα με τον ορισμό της Συνθήκης για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 και κατ’ επέκταση δεν μπορούν να διεκδικήσουν ούτε υφαλοκρηπίδα, ούτε συνορεύουσα ζώνη και, ακόμη περισσότερο, ούτε Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη.
Με το Σχέδιο Ανάν 5, κατέστη αναγκαίο να επαναοριοθετηθεί η θαλάσσια περιοχή των τριών ναυτικών μιλίων αφού η Βρετανία παρουσιάστηκε διατεθειμένη να επιστρέψει 45 από τα 99 τετραγωνικά μίλια των Βάσεων στα δύο συνιστώντα κρατίδια, μέρος των οποίων εφάπτετο της θάλασσας.
Έκτοτε, επί του θέματος αυτού διεμορφώθησαν δύο διαφορετικές προσεγγίσεις σχετικά με τις προθέσεις των Βρετανών. Ήταν δηλαδή μία απλή τεχνική διαδικασία προκειμένου να προσαρμοστεί ο χάρτης στη βάση των νέων αναπροσαρμογών μετά την επιστροφή εδάφους ή ήταν μία συγκεκαλυμμένη προσπάθεια να διεκδικήσουν οι Βάσεις θαλάσσιες ζώνες μέσω της διαδικασίας επαναοριοθέτησης.
Η πρώτη άποψη θεωρούσε ότι η επαναριοθέτηση θα γινόταν μόνο στην περιοχή των Βάσεων Δεκέλειας αφού ένα τμήμα της ακτογραμμής θα περνούσε μετά την επιστροφή εδάφους υπό τον έλεγχο του ελληνοκυπριακού συνιστώντος κρατιδίου με αποτέλεσμα να γίνεται διακεκομμένα ο βρετανικός έλεγχος επί της ακτογραμμής. Έτσι, προκειμένου να διασφαλίσουν οι Βρετανοί ότι το ελληνοκυπριακό κρατίδιο δεν θα διεκδικούσε χωρικά ύδατα σε αυτό το τμήμα που θα περνούσε υπό τον έλεγχό του επεδίωξαν μία τεχνική ρύθμιση ούτως ώστε να παρέμενε σε ισχύ το σημερινό καθεστώς για να διασφαλίσουν την απρόσκοπτη διακίνηση των πολεμικών τους σκαφών σε αυτή τη ζώνη.
Η δεύτερη άποψη θεωρούσε ότι επειδή το Σχέδιο Ανάν 5 διαλαμβάνει ότι η επαναριοθέτηση θα γινόταν μόνο από ένα ειδικό που θα διόριζε η Βρετανική κυβέρνηση σε αντίθεση με το Σχέδιο Ανάν 4 όπου η επαναριοθέτηση θα γινόταν από κοινού με ειδικό που θα διοριζόταν από το νέο κράτος, θα μπορούσαν μελλοντικά οι Βάσεις να ισχυριστούν ότι είναι παράκτιο κράτος και κατ’ επέκταση να διεκδικήσουν θαλάσσιες ζώνες και δικαιώματα. Την άποψη αυτή ενίσχυε το γεγονός ότι η ρύθμιση αυτή έγινε κατόπιν απαίτησης της Βρετανίας και όταν η ελληνική πλευρά υπέβαλε αίτημα διασαφήνισης γι’ αυτό το θέμα, ότι δηλαδή οι Βάσεις δεν θα μετετρέποντο σε παράκτιο κράτος σύμφωνα με το συνθήκη των θαλασσών, οι Βρετανοί το απέρριψαν σιωπηλώς.
Συμπερασματικά, ανεξαρτήτως των προθέσεων της Βρετανίας, η προτίμησή της για ασάφεια επί του θέματος αυτού προκαλεί πολλά ερωτηματικά. Γι’ αυτό και η πρόσφατη εμπειρία με την Τουρκία καθιστά περισσότερο από αναγκαίο στην όποια λύση να γίνει ξεκάθαρο το θέμα των θαλασσίων ζωνών γιατί η ασάφεια αποτελεί προδιαγεγραμμένη συνταγή για μελλοντικά προβλήματα.

11 σχόλια:

  1. Το άρθρο-ανάλυση του Χρήστου Ιακώβου μας δείχνει ότι η πολιτική επιστήμη και οι άνθρωποι που την υπηρετούν, αποτελούν πολύτιμη συνιστώσα του εθνικού δυναμικού ενός κράτους και ενός λαού.
    Θα ήθελα απλά να πω συγχαρητήρια στο Χρήστο Ιακώβου.

    Σάββας Καλεντερίδης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Συγχαρητήρια για την ανάρτηση του καταπληκτικού άρθρου.
    Συγχαρητήρια και στον συγγραφέα
    Ομηρος Φωτιάδης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ακούγεται λίγο (επιεικώς) "παράταιρο"...

    Μέσα στους κόλπους της ΕΕ, ένα κράτος μέλος να διατηρεί Βάση (εν δυνάμει αποικία) στο έδαφος ενός άλλου κράτους μέλους....

    Όπως πάντα φυσικά, η "πονηρή Αγγλική Διπλωματία" καταφέρνει ιστορικά να δημιουργεί διαρκώς προβλήματα και προσκόμματα στην Ελλάδα...

    Δεν ξέρω, αλλά έχω την αίσθηση πως μια "υγιής μέση εξέλιξη" του θέματος θα ήταν να ζητήσουν Ελλάδα - Κύπρος να μετεξελιχθεί η Βρετανική Βάση σε Βάση του Ευρωπαϊκού Στρατού...

    Υπάρχουν πολλά πλεονεκτήματα σε κάτι τέτοιο...

    Το κυριότερο, θα απαλλαγούμε επιτέλους απο τους Αποικιοκράτες..

    Και κάτι εξίσου σοβαρό:

    διαρκώς δεν ζητούμε απο την ΕΕ να συμβάλλει στην φρούρηση των εκτενών και "δύσκολων" Ελληνικών συνόρων?

    Φαντάζομαι πως ένας απο τους βασικούς λόγους που δεν έχει συσταθεί (εκτεταμένα και όχι πειραματικά) Ευρωπαϊκός Στρατός είναι και το ότι η πρώτη του αποστολή αναγκαστικά θα ονομάζονταν "Αιγαίο", τουτέστιν με το καλημέρα της ίδρυσής του "συγκρουσιακή πρεμιέρα με την Τουρκία" το "αγαπητό και χαιδεμένο παιδί των Γερμανοαγγλοσαξόνων"...

    Μια τέτοια πρόταση θα έβαζε στο "τεραίν" του Αιγαίου επιτέλους τον Ευρωπαικό Στρατό θέτοντας όλη την ΕΕ ενώπιον των ευθυνών της απέναντι στην προστασία των κρατών μελών της...

    Θα την έκανε να συνειδητοποιήσει πως τα σύνορα των μελών είναι ευρωπαικά σύνορα...

    Και πως αυτό ισχύει και για την Κύπρο και την Ελλάδα και όχι μόνο για Ισλανδία - Γροιλανδία (που ακόμη και αν αποχώρησαν απο την ΕΕ εξακολουθούν να "φυλάσσονται")....

    Μάλιστα, θα μπορούσε να ενισχυθεί η πρόταση με ανάλογη για το Γιβραλτάρ...

    Δεν νομίζω να είχαν αντίρρηση οι Ισπανοί να ξεφορτωθούν τους Άγγλους απο το έδαφός τους...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Πραγματικά πολύ καλό το άρθρο, όμως έχω αντίρρηση στα λεγόμενα του κυρίου Ανεστόπουλου. Νομίζω ότι η προσμονή μας να μας φυλάξουν οι ξένοι τα εδάφη μας και τις θάλασσές μας (ο "ευρωπαϊκός στρατός" στην προκειμένη περίπτωση) βρίσκεται στη βάση της δικής μας κακοδαιμονίας. Μια ζωή τα περιμένουμε αυτά από τους ξένους. Μόνον όταν βασιστήκαμε στις δυνάμεις μας καταφέραμε να πάμε μπροστά ως χώρα, ως λαός, ως έθνος.

    Οι Άγγλοι πρέπει να φύγουν από τις βάσεις, αλλά έχουν για θεματοφύλακα το σύντοφο Χριστόφια και σύσσωμο το δυστυχές ΑΚΕΛ, που δεν αφήνει όμως το μέσο οπαδό του να καταλάβει ότι είναι το μοναδικό κομμουνιστικό κόμμα που βάζει πλάτη σε ένα απολειφάδι αποικιοκρατίας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Άνώνυμε 11.13, φυσικά και δεν πρέπει να περιμένουμε απο τους άλλους να φυλάξουν τα σύνορά μας...

    Φυσικά και το βάρος πρέπει να πέσει επάνω στο τι θα κάνουμε εμείς...

    Αλλά χωρίς συμμάχους η λογική λέει πως είσαι πάντα χαμένος...

    Κι όταν λέμε συμμάχους εννοούμε στην πράξη και όχι στα λόγια..

    Ας βάλουμε λοιπόν τους αγαπητούς μας συμμάχους επί της σκηνής να μας δείξουν τις χορευτικές τους ικανότητες...

    Για να δουν τι σημαίνει 3.500 αερομαχίες σε 11 μήνες...

    Τι αβάσταχτο κόστος είναι για τον προυπολογισμό μιας χώρας που σηκώνει μόνη της το οικονομικό βάρος της φύλαξης των πιο απαιτητικών ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ ΠΥΛΩΝ...

    Για να δούμε μετά, πόσο θα κρατηθεί ο Γάλλος πιλότος προτού απασφαλίσει και κάνει χρήση των όπλων του ενάντια στους θρασείς Τούρκους...

    Πιστεύουμε οτι εαν ήξεραν οι Τούρκοι πως στο Αιγαίο και στην Κύπρο θα συναντήσουν Ευρωπαϊκά μαχητικά θα έκαναν αυτά που κάνουν κάθε τρεις και λίγο?

    Ε, ας βάλουμε λοιπόν τους (δήθεν) "φίλους" μας τους Ευρωπαίους στο παιγνίδι...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Κύριε Ανεστόπουλε, εδώ είχαν Αμερικανούς στο Βόρειο Ιράκ και πήγαιναν και αλωνίζανε και αναγκάστικαν να τους αιχμαλωτίσουν και να τους διαπομπεύσουν δημόσια οι Αμερικανοί το 2003 τους Τούρκους κομμάντος. Τους Ευρωπαίους θα φοβηθούν;

    Το θέμα είναι οτι δεν ρίξαμε το πρώτο τουρκικό αεροπλάνο που παραβίασε τον εναέριο χώρο μας. Αν είχαμε ρίξει εκείνο το πρώτο αεροπλάνο, το πρόβλημα θα είχε λυθεί. Δεν ρίξαμε ούτε το δεύτερο, ούτε το τρίτο. Τώρα έχουμε 3.500 παραβιάσεις το χρόνο. Άραγε πόσο δύσκολο είναι να παρασύρεις τουρκικό αεροπλάνο σε αδιαμφισβήτητα ελληνικό εναέριο χώρο και να το ρίξεις; Στρατιωτικά είναι το μόνο εύκολο, αν μάλιστα κερδίζουμε 9 στις 10 εικονικές αερομαχίες, όπως διαδίδεται. Δεν υπάρχει πολιτική βούληση όμως. Εδώ ο Γάλλος επίτροπος είχε πρότεινει 17 κεφάλαια να παγώσουν για την Τουρκία και ο Μάρκος Κυπριανού, τότε επίτροπος σήμερα ΥΠΕΞ μόνον 11! Τι περιμένουμε μετά! Εμείς μόνοι μας τα απεμπολούμε και δεν θα μας σώσει κανένας ευρωπαίος.

    Το πρόβλημα δεν είναι να δείξουμε στους "φίλους Ευρωπαίους" ότι έχουμε δίκιο. Αυτό, ούτε που τους νοιάζει. Το πρόβλημα είναι να μας σεβαστούν. Και θα μας σεβαστούν μόνον όταν δείξουμε ότι τα όπλα μας που τόσο ακριβά αγοράζουμε τα αγοράζουμε για να τα χρησιμοποιήσουμε, αν χρειαστεί. Και χρειάζεται, διότι η ελληνική κυριαρχία αμφισβητείται.

    Ιωάννης Μ.

    (ο προηγούμενος ανώνυμος είμαι, ξέχασα απλώς να υπογράψω με το προβοκατόρικο δικτατορικό ψευδώνυμό μου).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Διόρθωση:

    Απο αρχές του 2008 είχαμε περί τις 3.500 παραβιάσεις στο Αιγαίο.

    Εαν υπολογίσουμε 2-3 αεροσκάφη μ.ο. τη φορά (ως σχηματισμός αποτροπής), αυτό σημαίνει περί τις 10.000 εμπλοκές/αερομαχίες - και όχι 3.500 όπως προέγραψα.

    Γίνεται φυσικά άμεσα αντιληπτό το υπέρογκο κόστος σε καύσιμα και φθορά των αεροσκαφών μας.

    Και η ΕΕ δεν δίνει μια γι' αυτό το "κόστος φύλαξης" των ευρωπαϊκών συνόρων.

    Ε, ας τους βάλουμε λοιπόν στο παιγνίδι για να καταλάβουν οι διάφοροι Ολλανδοί, Βέλγοι, Δανοί, Σκανδιναυοί, Πορτογάλοι και Ιρλανδοί πως είναι να σου φεύγει ο μισός προυπολογισμός στην άμυνα...

    Για να σταματήσει και η ευρωπαική καραμέλα πχ για την Ιρλανδία και Πορτογαλία που είχαν οικονομικά επίπεδα εφάμιλλα της Ελλάδας και όμως "κοίτα πόσο γρήγορα αναπτύχθηκαν" κλπ κλπ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Κύριε Ιωάννη Μ. πως να σου πω ότι έχεις άδικο?

    Αφού συμφωνώ μαζί σου.

    Όντως, οι πάντες, όχι μόνον οι Τούρκοι - μεταξύ αυτών και οι Ευρωπαίοι "φίλοι" μας - καταλαβαίνουν μόνον τη γλώσσα της "εμπράκτου ισχύος".

    Όσο δεν κάνουμε χρήση των όπλων μας κανείς δεν μας παίρνει στα σοβαρά...

    Απλά, πιστεύω πως αυτά τα δύο θα έπρεπε να συνδυαστούν...

    Κι εμείς να "αγριέψουμε" , αλλά και τους Ευρωπαίους να βάλουμε στο παιγνίδι...

    (Και όχι μόνον αυτούς...)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Μια και γίνεται λόγος για την Αγγλία επιτρέψετέ μου μία απορία : γιατί οι περισσότεροι Κύπριοι σπουδάζουν, αναπτύσσουν εκεί τις οικονομικές τους δραστηριότητες και γενικότερα την θεωρούν δεύτερη πατρίδα τους;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Προς Ανώνυμο 3:29

    Η Αγγλία είναι ο φυσικός τόπος υποδοχής για τους Κύπριους. Έχει καρφωθεί στο μυαλό τους ότι είναι πιο χρήσιμο. Το νομικό τους σύστημα είναι αγγλικό. Το οικονομικό τους σύστημα είναι σε μεγάλο βαθμό κι αυτό αγγλικό. Τα αγγλικά χρησιμοποιούνται παντού και διαφημίζονται ότι είναι η χώρα που όλοι μιλούν αγγλικά. Υπάρχει και η φυσική τάση υποταγής στον παλίο κατακτητή, που έντεχνα την περνούν ακόμη οι Άγγλοι και πολλοί εκπρόσωποι του κυπριακού κατεστημένου.

    Το να ερθεις να σπουδάσεις στην Ελλάδα, για τους Κύπριους, είναι άποψη, είναι πατριωτισμός, είναι καθήκον. Αλλά δεν το κάνουν όλοι. Τώρα βέβαια αναπτύσσονται και πολλά κυπριακά Πανεπιστήμια, τρία κρατικά νομίζω και κάνα-δυο ιδιωτικά.

    Υπάρχει και η τεράστια απογοήτευση από την Ελλάδα, από τους "καλαμαράδες" για την αδιαφορία που δείχνουν για το εθνικό θέμα. Δεν φταίνε βέβαια τόσο οι Ελλαδίτες, όσο η ηγεσία τους. Τώρα, πείτε μου, είναι πράγματα αυτά, να αλωνίζει το τουρκικό ναυτικό στα ανοιχτά της Πάφου, να διώχνει τα εντεταλμένα πλοία της κυπριακής κυβέρνησης από τις κυπριακές θάλασσες και να μην στέλνει ένα τόσο δα πλοιαράκι η Ελλάδα, έτσι συμβολικά, να θυμίσει ότι είναι κι αυτή "εγγυήτρια δύναμη";

    Θυμάμαι πώς περιέγραφαν οι κυπριακές εφημερίδες το ότι θα ερχόταν νερό από την Ελλάδα πέρυσι το καλοκαίρι με τη φοβερή λειψυδρία που είχε το νησί. Σαν να ερχόταν ο ελληνικός στρατός να απελευθερώσει τα κατεχόμενα... Σε κάτι τέτοιες λεπτομέρειες καταλαβαίνεις τον καημό των Κυπριών.

    Οπότε τελικά το ρίχνουν στο τι τους συμφέρει περισσότερο οικονομικά. Που είναι να σπουδάσουν στην Αγγλία.

    Ιωάννης Μ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Χρόνια σας πολλά, τυχαία έπεσα πάνω στο blog σας,
    σας εκτιμούμε γιατί θυμόμαστε τη στάση σας (από όσα μάθαμε από τα ΜΜΕ τουλάχιστον)

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.