ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ: Το αριστερό πείραμα έχει ακόμη μέλλον

Ο Ούγκο Τσάβες και ο Εβο Μοράλες νίκησαν και ο Ραφαέλ Κορέα προηγείται
Γ. ΤΣΙΑΡΑΣ
ΜΕΓΑΛΗ πολιτική νίκη, οι επιπτώσεις της οποίας ξεπερνούν σαφώς τα σύνορα της χώρας του, κατήγαγε- έστω και με τη δεύτερη προσπάθεια- την περασμένη Κυριακή ο Ούγκο Τσάβες. Ο ηγέτης της Βενεζουέλας, αλλά και ολόκληρης της λατινοαμερικανικής Αριστεράς, κέρδισε το κρίσιμο δημοψήφισμα και εξασφάλισε ουσιαστικά το δικαίωμα να παραμείνει στην εξουσία επ΄ αόριστον. Σε συνδυασμό με την...πρόσφατη, άνετη νίκη του Εβο Μοράλες στο αντίστοιχο δημοψήφισμα για την τροποποίηση του
βολιβιανού Συντάγματος, αλλά και το σαφές προβάδισμα του Ραφαέλ Κορέα (που επίσης «πέρασε» εύκολα πέρυσι τις δικές του συνταγματικές μεταρρυθμίσεις) στις δημοσκοπήσεις για τις προεδρικές εκλογές στον Ισημερινό, σε περίπου δύο μήνες από σήμερα η νέα εκλογική επιτυχία του πρώην συνταγματάρχη των αλεξιπτωτιστών δείχνει ότι, παρά τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζει, το λατινοαμερικάνικο αριστερό «πείραμα» συνεχίζεται ακάθεκτο- υποχρεώνοντας τη νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ να επανεξετάσει συνολικά τη στάση της απέναντι στην πάλαι ποτέ «πίσω αυλή» της.
Πάνω από 11 εκατομμύρια βενεζουελανοί πολίτες, σε σύνολο περίπου 17 εκατομμυρίων εγγεγραμμένων, ψήφισαν στο δημοψήφισμα της περασμένης Κυριακήςκαι εξ αυτών το 54,36% ψήφισε υπέρ της συνταγματικής τροπολογίας που παρέχει τη δυνατότητα στον μόλις 54χρονο κ. Τσάβες να εκλεγεί όσες φορές θέλει μετά τη λήξη της τρέχουσας δεύτερης θητείας του. Εκατοντάδες χιλιάδες οπαδοί του πανηγύρισαν το αποτέλεσμα, ενώ ο ίδιος ο κ. Τσάβες- ο οποίος ανέλαβε την προεδρία το 1999 και έχει ήδη δηλώσει ότι θέλει να παραμείνει σε αυτήν τουλάχιστον άλλα δέκα χρόνια, ώστε να ολοκληρώσει το «επαναστατικό» έργο του- ξεκαθάρισε ότι στις εκλογές του 2012 θα είναι και πάλι υποψήφιος, ώστε να κυβερνήσει απρόσκοπτα ως το 2019- αν και λίγες ημέρες νωρίτερα είχε πει αστειευόμενος ότι θα κυβερνήσει «ως το 2049»!
Οι πολυάριθμοι επικριτές του, που τον κατηγορούν ότι μετατρέπει την πλούσια σε πετρέλαιο χώρα σε κομμουνιστική δικτατορία, αναγκάστηκαν αυτή τη φορά να αποδεχθούν το αποτέλεσμα, αφού το «Οχι» στη συνταγματική τροποποίηση έλαβε μόνο το 45,63% των ψήφων. Ακόμη και ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναγκάστηκε τελικά να παραδεχθεί, δύο ημέρες αργότερα, ότι η ψηφοφορία ήταν υποδειγματική, καθώς αναφέρθηκαν ελάχιστα περιστατικά εκλογικής βίας ή νοθείας. Ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα, που προεκλογικά είχε υποσχεθεί να προχωρήσει σε διάλογο με τους «εχθρούς της Αμερικής», και η υπουργός Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον απέφυγαν προσεκτικά κάθε σχόλιο.
Γιατί όμως νίκησε τόσο εύκολα ο Τσάβες; Η (ενωμένη εναντίον του, αλλά κατά τ΄ άλλα εμφανώς κατακερματισμένη) αντιπολίτευση εξακολουθεί να τον κατηγορεί ότι χρησιμοποίησε τεράστια κρατικά κεφάλαια και στρατιές δημοσίων υπαλλήλων για να χρηματοδοτήσει την εκστρατεία τού «Ναι», καθώς και ότι είχε «άνιση προβολή» από τα κρατικά τηλεοπτικά δίκτυα. Αυτό είναι ως έναν βαθμό αλήθεια: ταυτόχρονα όμως πρέπει να σημειωθεί πως το «Οχι» υποστηρίχθηκε από τα περισσότερα μεγάλα ΜΜΕ της χώρας, που με τη σειρά τους ανήκουν σε μεγαλοεπιχειρηματίες που πρωταγωνιστούν εδώ και χρόνια στη μάχη για την ανατροπή του.
Η αντιπολίτευση προσπάθησε να νικήσει στο δημοψήφισμα με κεντρικό σύνθημα «Οχι σημαίνει Οχι!» και επιχειρηματολογία που παρουσίαζε τον κ. Τσάβες ως υπεύθυνο για την έξαρση της εγκληματικότητας, που έχει πράγματι λάβει τρομακτικές διαστάσεις στο Καράκας και στις άλλες μεγάλες πόλεις της χώρας, και φυσικά για την οικονομική κρίση: ωστόσο το μεγάλο «αντι-Τσάβες» φοιτητικό κίνημα, που έκρινε ουσιαστικά τη μάχη του πρώτου δημοψηφίσματος τον προπερασμένο Δεκέμβριο, τη μοναδική ως σήμερα εκλογική ήττα του προέδρου της Βενεζουέλας, δεν φάνηκε αυτή τη φορά ιδιαίτερα «αξιόμαχο». Ο Τσάβες, από την πλευρά του, «απείλησε» ουσιαστικά το εκλογικό σώμα ότι θα αποσυρόταν εντελώς από την πολιτική αν δεν νικούσε, και συσπείρωσε έντεχνα τους οπαδούς του κάνοντας λόγο για (μία ακόμη) επικείμενη απόπειρα πραξικοπήματος από στελέχη του στρατού σε συνεργασία με τις ΗΠΑ και απελαύνοντας έναν ισπανό ευρωβουλευτή που τόλμησε να τον χαρακτηρίσει δημόσια «δικτάτορα» . Στην ουσία ο (δις εκλεγμένος, με θεαματικά ποσοστά) Τσάβες προχώρησε σε έναν έμμεσο εκβιασμό: ή μου επιτρέπετε να διεκδικήσω ξανά την εξουσία ή φεύγω και μαζί μου θα χαθεί ολόκληρη η πολιτική προσπάθεια των τελευταίων δέκα χρόνων.
Μετέτρεψε δηλαδή το δημοψήφισμα σε ένα δίλημμα για το αν θα πρέπει να συνεχιστεί ή όχι η «Μπολιβαριανή Επανάσταση», ιδιαίτερα ο κεντρικός πυρήνας της- δηλαδή η αναδιανομή ενός μέρους του πετρελαϊκού πλούτου της χώρας προς τα φτωχότερα στρώματα-, και η εγκαθίδρυση ενός στοιχειώδους συστήματος δωρεάν εκπαίδευσης και Υγείας, με τη βοήθεια περίπου 40.000 κουβανών «ειδικών». Το «κλειδί» της νίκης ήταν όμως οι υποσχέσεις του Τσάβες για τεράστιες δημόσιες δαπάνες, ύψους ως και 200 δισ. δολαρίων, σε προγράμματα στήριξης των ασθενέστερων στρωμάτων και σε μεγάλα έργα υποδομής, ανεξάρτητα από την πτωτική πορεία της τιμής του πετρελαίου! «Ακόμη και αν το πετρέλαιο υποχωρήσει στα μηδέν δολάρια, η επανάσταση δεν θα υποχωρήσει. Το αντίθετο θα συμβεί!»βροντοφώναξε στους ανήσυχους για την οικονομική κρίση ψηφοφόρους του ο Τσάβες- και έτσι κέρδισε πολύ πιο άνετα απ΄ ό,τι περίμεναν ακόμη και οι πιο αισιόδοξες δημοσκοπήσεις. Ο συνταγματάρχης και οι άλλοι
Το σίγουρο είναι ότι η νέα μεγάλη νίκη του απύθμενα λαϊκιστή αλλά αναμφισβήτητα χαρισματικού και λαοφιλούς πρώην συνταγματάρχη των αλεξιπτωτιστών έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τους ουκ ολίγους αριστερούς «μιμητές» του στη Λατινική Αμερική και με έντονη απογοήτευση από την Ουάσιγκτον και τους λιγοστούς πλέον συμμάχους της στην περιοχή. Ειδικά ο ορκισμένος εχθρός του Τσάβες, ο κολομβιανός πρόεδρος Αλβάρο Ουρίμπε , έχει κάθε λόγο να είναι δυσαρεστημένος: και αυτός, βλέπετε, προσπαθεί με κάθε μέσον να τροποποιήσει το Σύνταγμα της αιματοβαμμένης από τέσσερις δεκαετίες εμφυλίου χώρας του, ώστε να αποκτήσει το δικαίωμα συμμετοχής στις εκλογές του 2010, αλλά οι πιθανότητες να το πετύχει είναι ιδιαίτερα μικρές, αφού στην προσπάθεια αυτή αντιτίθεται όχι μόνο η αντιπολίτευση αλλά ακόμη και στελέχη του κόμματός του.
Ο πρώτος πάντως που συνεχάρη τον Τσάβες ήταν ο «ξανανιωμένος» τελευταία κουβανός μέντοράς του, ο Φιντέλ Κάστρο, στον οποίο ο Τσάβες αφιέρωσε τη νίκη: σε άρθρο του στην κομματική εφημερίδα της Κούβας «Granma» o γερο-«κομαντάντε» είχε χαρακτηρίσει το δημοψήφισμα της Βενεζουέλας «ζήτημα εθνικής σημασίας για την Κούβα» και είναι βέβαιον ότι υποδέχθηκε τη νίκη του Τσάβες με ανακούφιση, αφού χωρίς το φθηνό πετρέλαιο και το σκληρό συνάλλαγμα από το Καράκας το... κάστρο των Κάστρο δεν θα μπορούσε να κρατήσει για πολύ.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το ότι ο καλύτερος «μαθητής» του τσαβισμού, ο Εβο Μοράλες, συνεχάρη τον Τσάβες από τη Μόσχα, όπου συναντήθηκε τη Δευτέρα με τον ομόλογό του Ντιμίτρι Μεντβέντεφ και υπέγραψε σειρά οικονομικών, ενεργειακών και στρατιωτικών συμφωνιών. Και ο Μοράλες, ο οποίος πέρυσι το καλοκαίρι μόλις και μετά βίας «επέζησε» από την οργανωμένη προσπάθεια ανατροπής του μέσω της «εξέγερσης», κοσοβάρικου τύπου, πέντε πλούσιων βολιβιανών επαρχιών, προηγείται σταθερά στις δημοσκοπήσεις για τις εκλογές του ερχόμενου Δεκεμβρίου.
Υπενθυμίζεται ότι ο κ. Τσάβες επισκέφθηκε πέρυσι τη Μόσχα συνολικά τέσσερις φορές, κυρίως για να αγοράσει υπερσύγχρονα αεροσκάφη, ελικόπτερα και τεθωρακισμένα, ενώ το φθινόπωρο υποδέχθηκε στη Βενεζουέλα όχι μόνο τον Μεντβέντεφ, αλλά και τον πρώτο ρωσικό στόλο που έπλευσε στην Καραϊβική από τις ημέρες της πυραυλικής κρίσης του 1962.
Παρά τις επιτυχίες τους όμως οι λατίνοι «επαναστάτες» εξακολουθούν να έχουν σοβαρά προβλήματα- όχι τόσο από τη ραγδαία πτώση στις τιμές των καυσίμων, όσο από τις μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στην εφαρμογή των μεγάλων υποσχέσεων που έχουν δώσει στους επί δεκαετίες τυραννισμένους λαούς τους. Για παράδειγμα, το νέο Σύνταγμα της Βολιβίας, με τα περισσότερα από 350 άρθρα του, αποτελεί ένα πραγματικά επαναστατικό κείμενο, σχεδιασμένο για να εξασφαλίσει υψηλό βιοτικό επίπεδο και ίσα δικαιώματα στους παραμελημένους από τη λευκή ελίτ αυτόχθονες κατοίκους των Ανδεων: ωστόσο από τις συνταγματικές επιταγές ως τις... πραγματικές επιταγές η απόσταση είναι τεράστια και, όπως έδειξε το «μίνι πραξικόπημα» του περασμένου καλοκαιριού, η λαβή του Μοράλες στην εξουσία δεν είναι ιδιαίτερα σφιχτή.
BHMA