Ηπια επαναφορά

Η περιοδεία του Αμερικανού αντιπροέδρου Τζο Μπάιντεν σε τρεις από τις «προβληματικές» βαλκανικές χώρες σηματοδοτεί την ειρηνική «επιστροφή» των Ηνωμένων Πολιτειών σε μια περιοχή συγκρούσεων και εκκαθαρίσεων κατά τη δεκαετία του '90, η οποία, όμως, αγνοήθηκε μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001.
Η επιλογή των τριών χωρών -Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Σερβία και Κόσοβο- από τη νέα ηγεσία Ομπάμα υπογραμμίζει το γεγονός ότι οι ΗΠΑ στρέφουν ξανά την προσοχή τους στα Βαλκάνια, όχι για να αποτρέψουν εξελίξεις, όπως τότε, αλλά για να συμβάλουν στην αποκατάσταση της σταθερότητας στην περιοχή.
Ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ ζύγισε προσεκτικά την κίνηση, στέλνοντας τον αντιπρόεδρο Μπάιντεν σε αυτή τη χρονική συγκυρία. Θέλησε να δείξει ότι τη στιγμή που η χώρα του αντιμετωπίζει τους ακραίους ισλαμιστές σε Αφγανιστάν, Πακιστάν και Ιράκ, δεν εγκαταλείπει τη δίκαιη στάση για ίδρυση παλαιστινιακού κράτους, ενώ ταυτόχρονα δεν ξεχνά δύο περιοχές -τη Βοσνία και το Κόσοβο- όπου επενέβη στρατιωτικά για να σώσει μουσουλμανικούς πληθυσμούς.

Ταυτόχρονα, όμως, η περιοδεία Μπάιντεν έδωσε την ευκαιρία στη νέα αμερικανική κυβέρνηση να δώσει δείγματα μιας ρεαλιστικής προσέγγισης σε ζητήματα που έχουν προκαλέσει οξύτατες αντιπαραθέσεις και να προβάλει την «ήπια ισχύ» της για να ξεπεραστούν οι πικρίες, που άφησαν οι πράξεις προηγούμενων κυβερνήσεων.

Ετσι, στο Βελιγράδι ο Μπάιντεν -ο πιο υψηλός Αμερικανός επισκέπτης εδώ και 29 χρόνια- δεν δίστασε να αναγνωρίσει δημόσια τη σημασία και το ρόλο της Σερβίας στην περιοχή και να διακηρύξει ότι η χώρα του δεν θέτει ως προϋπόθεση για την αποκατάσταση των σχέσεων ή για την υποστήριξη της ένταξής της στην Ε.Ε. την αναγνώριση του Κοσόβου από το Βελιγράδι!

Ο Μπάιντεν τόνισε απερίφραστα ότι η Σερβία παίζει «καθοριστικό ρόλο» για το μέλλον της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, αλλά φρόντισε ταυτόχρονα να ζητήσει από τη σερβική κυβέρνηση να μην υπονομεύσει την ανεξαρτησία του Κοσόβου και να συμβάλει στη σύλληψη των υπόλοιπων καταζητούμενων για εγκλήματα πολέμου τη δεκαετία του '90...

Αλλά και η σερβική ηγεσία, φερόμενη εξίσου ρεαλιστικά, διευκρίνισε ότι δεν θα αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσόβου, πρόσθεσε, όμως, ότι επιθυμεί διακαώς τις «καλύτερες σχέσεις» με τις ΗΠΑ και συνεργασία σε όλους τους τομείς.

Οι ελάχιστοι οπαδοί του Μιλόσεβιτς και του κρατούμενου στη Χάγη ακροδεξιού Σέσελι δεν εμπόδισαν τις επαφές του Μπάιντεν, ενώ ο Αμερικανός αντιπρόεδρος δεν παρέλειψε να καταθέσει λουλούδια εκεί που δολοφονήθηκε ο πρωθυπουργός Ζόραν Τζίντζιτς, περνώντας μπροστά από κτίρια που βομβάρδισαν οι Αμερικανοί, το 1999.

Βοήθεια με όρους

Στην Πρίστινα, βέβαια, ο Μπάιντεν έγινε πανηγυρικά δεκτός, μιας που η ανεξαρτησία του Κοσόβου, που εξαγγέλθηκε πέρσι το Φεβρουάριο, είχε την πλήρη υποστήριξη των ΗΠΑ.

Το Κόσοβο έχει εξασφαλίσει ήδη την αναγνώριση 60 κρατών -ανάμεσά τους 22 από τα 27 της Ευρωπαϊκής Ενωσης-, αλλά ο Μπάιντεν υπενθύμισε -ορθώς- την ανάγκη να οικοδομηθεί μια πολυεθνική κοινωνία.

Η δραστικότερη όμως παρέμβασή του έγινε στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, όπου μιλώντας στο Κοινοβούλιο, και με παρόντα τον ύπατο εκπρόσωπο της Ε.Ε. για την εξωτερική πολιτική Χαβιέ Σολάνα, υποσχέθηκε στήριξη των ΗΠΑ στην προοπτική της χώρας, για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση και το ΝΑΤΟ.

Ο Μπάιντεν προειδοποίησε, όμως, αυστηρά ότι πρέπει να σταματήσει η «εθνικιστική ρητορεία» που διακρίνει τους ηγέτες της, γιατί αλλιώς η χώρα κινδυνεύει να ξαναπέσει στο «χάος», από το οποίο βγήκε με τις συμφωνίες του Ντέιτον, το 1995.

Η παρέμβαση του Αμερικανού αντιπροέδρου ίσως να αποβλέπει πράγματι να διορθώσει την ημιτελή αυτή συμφωνία, η οποία δεν συνέβαλε στο να δημιουργηθεί ενιαίο κράτος. Ουσιαστικά η χώρα είναι μοιρασμένη ανάμεσα στη «Μουσουλμανο-κροατική ομοσπονδία», η οποία επιθυμεί την ενίσχυση του κεντρικού κράτους και τη «Σερβική Δημοκρατία», η οποία επιδιώκει με κάθε τρόπο την απόσχισή της.

Η Ε.Ε. δεν τολμά να παρέμβει αποφασιστικά για να αποτρέψει τις διαλυτικές τάσεις και φαίνεται ότι οι ΗΠΑ σπεύδουν να αναμειχθούν δραστικά για να μην «φορτωθούν» μια νέα ανάφλεξη στα Βαλκάνια. Ισως έτσι δικαιολογούνται οι υψηλοί τόνοι του Μπάιντεν στο Σεράγεβο...
Εnet.gr