H χαμένη μάχη του οπίου στο Αφγανιστάν

Η ατολμία των νατοϊκών δυνάμεων, η σύγκρουση εξουσιών των αρμοδίων διωκτικών αρχών και η διαφθορά, οι αιτίες.Την αποστολή 8.000 επιπλέον Αμερικανών πεζοναυτών στο Αφγανιστάν ανακοίνωσε στις αρχές της εβδομάδας ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα, ομολογώντας με τον τρόπο αυτόν την αποτυχία της μέχρι στιγμής συμμαχικής πολιτικής για την αντιμετώπιση της καλλιέργειας και εμπορίας οπίου.
Την ώρα που το Αφγανιστάν παράγει περισσότερο από το 90% του οπίου στον πλανήτη, έχοντας ξεπεράσει κατά πολύ το Χρυσό Τρίγωνο Μιανμάρ, Ταϊλάνδης και Λάος, οι ΝΑΤΟϊκοί συνειδητοποιούν ότι το ενισχυόμενο αντάρτικο των Ταλιμπάν και η διακίνηση του παραισθησιογόνου αγαθού είναι άρρηκτα συνδεδεμένα. Υποτασσόμενοι, όμως, στις πολιτικές επιταγές, οι αξιωματούχοι της Συμμαχίας είχαν αποφασίσει ήδη από τον Οκτώβριο του 2008 ότι ο εντοπισμός και η καταστροφή εγκαταστάσεων επεξεργασίας οπίου στο Αφγανιστάν θα γινόταν μόνο εφόσον τα εργαστήρια αυτά σχετίζονταν με το αντάρτικο των Ταλιμπάν, δίνοντας επίσης τη δυνατότητα σε όποιο κράτος-μέλος της Συμμαχίας το επιθυμούσε να απόσχει από τέτοιες επιχειρήσεις.

Αρνηση συνεργασίας

Σημαντικό πρόσκομμα σε μία αποτελεσματική εκστρατεία κατά της καλλιέργειας οπίου στο Αφγανιστάν δημιούργησε η πανταχού παρούσα γραφειοκρατική αντιπαλότητα μεταξύ αμερικανικών υπηρεσιών. Το φαινόμενο αυτό εκδηλώθηκε με τον χειρότερο τρόπο στην άρνηση του Πενταγώνου να μοιραστεί τις στρατιωτικές υποδομές των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν με τους πράκτορες της Υπηρεσίας Καταπολέμησης Ναρκωτικών των ΗΠΑ (DEA). Ανώτατοι αξιωματικοί του αμερικανικού στρατού αρνήθηκαν έτσι να επιτρέψουν τη χρήση του αεροδρομίου Μπαγκράμ σε αεροσκάφη της DEA, στο πλαίσιο υπηρεσιακής αντιπαράθεσης για τον καλύτερο τρόπο αντιμετώπισης της καλλιέργειας οπίου.

Το Πεντάγωνο αντιδρά στην πρόταση της DEA για εναέριο ψεκασμό των εκτάσεων οπίου, θέση που μοιράζεται με τον Αφγανό πρόεδρο Καρζάι. O πρόεδρος Καρζάι αρνείται επίμονα να τον εγκρίνει, εκτιμώντας πως οι κάτοικοι του Αφγανιστάν θα θεωρήσουν ότι το ΝΑΤΟ τους δηλητηριάζει, πεποίθηση που θα τους οδηγούσε στις αγκάλες των Ταλιμπάν.

Ανώτατοι αξιωματικοί, όπως ο υποστράτηγος Μπεν Φρίκλι, διοικητής των αμερικανικών δυνάμεων στην οπιοπαραγωγό επαρχία Χελμάν, προτιμούν να διατάξουν την παύση αστυνομικών επιχειρήσεων κατά της καλλιέργειας οπίου, θεωρώντας ότι οι επιχειρήσεις αυτές απειλούν την ασφάλεια των ανδρών του και την επιτυχία μελλοντικών στρατιωτικών σχεδίων.

Την ίδια ώρα, η ενδημική διαφθορά που πλήττει το αστυνομικό σώμα στο Αφγανιστάν εγγυάται ότι οι μεγάλοι καλλιεργητές θα εξασφαλίζουν πάντα κάλυψη από επίορκους αστυνομικούς. Το Πεντάγωνο επιδιώκει, όμως, να εμφανίζει συστηματικά την αστυνομία του Αφγανιστάν -εκπαιδευμένη από τους Γερμανούς- ως διεφθαρμένη και αναποτελεσματική για να τη συγκρίνει με τον Εθνικό Στρατό του Αφγανιστάν, προϊόν αμερικανικής εκπαίδευσης.

Ακόμη, όμως, και Αμερικανοί αξιωματικοί παραδέχονται ότι η διαφθορά στο αφγανικό στράτευμα είναι ανάλογη με εκείνη στην αστυνομία. Η προσπάθεια εκρίζωσης καλλιεργειών στην επαρχία Χελμάν, που ξεκίνησε στα τέλη Μαρτίου από άνδρες του 1ου Συντάγματος πεζοναυτών των ΗΠΑ και χωρίς τη συμμετοχή αφγανικών δυνάμεων ή αστυνομίας, αποδείχθηκε εξ αρχής δύσκολη. Οι Αμερικανοί πεζοναύτες έγιναν δεκτοί στην επαρχία με ομοβροντίες ρουκετών 107 χιλιοστών, αλλά και πυρά όλμων και μικρών όπλων. Η εκστρατεία, που φιλοδοξούσε να «καθαρίσει» 500.000 στρέμματα οπιοπαραγωγών εκτάσεων, αρκέστηκε εντέλει σε λιγότερα από 10.000 στρέμματα, προτού αποσυρθεί στη βάση της στην Καμπούλ. Η αποτυχία της υπηρεσίας εξωτερικής βοήθειας των ΗΠΑ (USAid) να προσφέρει ιδέες για εναλλακτικές καλλιέργειες στους Αφγανούς αγρότες που επιθυμούν να εγκαταλείψουν το όπιο, συνέβαλε αποφασιστικά στην αποτυχία της εκστρατείας πάταξης της καλλιέργειας παπαρούνας.

Η σύγχυση ρόλων και αρμοδιοτήτων των διωκτικών υπηρεσιών, η διείσδυση των μεγαλεμπόρων οπίου στην αφγανική δικαιοσύνη και η ατολμία της Δύσης εγγυώνται ότι οι εξαγωγές οπίου από το Αφγανιστάν θα διατηρηθούν στα σημερινά επίπεδα-ρεκόρ, εξασφαλίζοντας αμύθητες περιουσίες στους εμπλεκομένους στο εμπόριο του λευκού θανάτου.
Tου Φιλιππου Xατζοπουλου ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ