Κανένας Τ/Κ δε συνελήφθη αιχμάλωτος, πόσω μάλλον να εκτελέστηκαν τέσσερις. Όπως μου λέχθηκε από τον κ. Δρουσιώτη πρόκειται για λάθος και η μαρτυρία αναφέρεται στις 22 Ιουλίου. Όλες οι τότε διαθέσιμες πληροφορίες και συζητήσεις συνέκλιναν στο ακόλουθο γεγονός: Κατά τη διάρκεια της επίθεσής μας στο Τζιάος στις 22 Ιουλίου, τέσσερις Τ/Κ - σε άλλο σημείο από αυτό που επιχειρούσε η διμοιρία μου - παρέμειναν πάνω στα υψώματα. Ενώ δεχόντουσαν επίθεση, σηκώθηκαν και πυροβόλησαν, τραυματίζοντας στην παλάμη έναν Ε/Κ στρατιώτη. Αμέσως παράτησαν τα όπλα τους και ανασήκωσαν τα χέρια. Μέσα σε εκείνες τις συνθήκες πυροβολήθηκαν και σκοτώθηκαν όλοι.Για το 398 ΤΠ και το Τζιάος: Ενσυνειδήτως* και επωνύμως**
Τις τελευταίες μέρες, λόγω της ταυτοποίησης των οστών των πέντε Ε/Κ που εκτελέστηκαν στο Τζιάος, βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας συζητήσεις για τα τότε γεγονότα. Θεωρώ χρέος μου να καταθέσω, συνοπτικά και σημειολογικά, τα ακόλουθα:
1. Η ανωνυμία δεν πρέπει να καταστεί «μόδα» και να καθορίσει ώς ένα βαθμό την ιστορία του 1974. Οι απόψεις πρέπει να κατατίθενται επώνυμα, αφού ανωνύμως ο καθένας μπορεί να λέει ό,τι θέλει. Για παράδειγμα, στο «Φιλελεύθερο» δημοσιεύτηκε στις 12/8 μαρτυρία ανωνύμου λοχία, από την ανάγνωση της οποίας δεν αντλείται καθαρό νόημα, αλλά υπάρχουν και ανακρίβειες, όπως: «Στην περιοχή υπήρχε και στρατόπεδο κοντά. Δεν υπήρχε ούτε ένας αξιωματικός. Ήταν απού φύγει ? φύγει, για να γλιτώσει ο καθένας το τομάρι του». Η κατηγορία είναι βαρύτατη, γενική και αόριστη. Είναι πάνω από όλα λανθασμένη. Οι ε/κ δυνάμεις δεν είχαμε στρατόπεδο, ούτε η διοίκηση έκανε χρήση του στρατοπέδου που είχαν οι Τούρκοι στο Τζιάος. Το κυριότερο: Κανένας αξιωματικός δεν έφυγε «για να γλιτώσει το τομάρι του». Όλοι βιώσαμε με τον ίδιο τρόπο τα γεγονότα και τους κινδύνους. Υπάρχει μία τάση να επιρρίπτονται αόριστα και ατεκμηρίωτα όλες οι ευθύνες στους αξιωματικούς, κυρίως στους εξ Ελλάδος. Αισθάνομαι χρέος, παρόλο ότι κανένας δεν του έχει καταλογίσει οτιδήποτε, να υπερασπιστώ ευθαρσώς τον τότε διοικητή μας, αντισυνταγματάρχη Γεώργιο Μπριτζολάκη.
2. Ο Μπριτζολάκης είχε μέσα του ατόφια την κρητική λεβεντιά. Διακινδύνευσε τη ζωή του εξίσου ή και περισσότερο από εμάς. Στις επιχειρήσεις που έγιναν από τις 20 ? 22 Ιουλίου διοίκησε το τάγμα από την πρώτη γραμμή, όχι από τα μετόπισθεν. Τον θυμάμαι στα υψώματα του Τζιάους, κάποια στιγμή, να βρίσκεται 15-20 μέτρα μπροστά από όλους μας και να δίδει οδηγίες όρθιος. Του φώναξα: «Πέσε κάτω κ. Διοικητικά, θα σε σκοτώσουν οι Τούρκοι». Κι αυτός: «Εμένα δε με πιάνουν οι σφαίρες».
3. Στις 14 Αυγούστου, το 398 ΤΠ βρισκόταν κυρίως μέσα στο Τζιάος, το μισό του οποίου είχαμε καταλάβει τον πρώτο γύρο. Ήμουν, μάλλον, ο τελευταίος με τον οποίο ο Μπριτζολάκης επικοινώνησε με το ενσύρματο τηλέφωνο για να μου δώσει την εντολή υποχώρησης. Είχαμε την εξής συνομιλία: «Κύριε Γρουτίδη ? συνήθης προσφώνησή του - είμαι ο διοικητής σου. Να συμπτυχθούμε αμέσως προς το Μαραθόβουνο. Στείλε ένα φαντάρο να ειδοποιήσει και τον Γιαννή μπροστά». «Κύριε διοικητά, περιμένω εντολή για επίθεση και εσείς μου λέτε οπισθοχώρηση;» «Αυτά που σου λέω, Γρουτίδη παιδί μου, και κοίταξε μην καταστεί η σύμπτυξη άτακτος φυγή. Κόβω το τηλέφωνο». Με άμεσο ή έμμεσο τρόπο, έδωσε τις οδηγίες οπισθοχώρησης σε όλα τα τμήματα του τάγματος. Εάν σε κάποιους αυτές δεν έφτασαν, δεν ευθύνεται ο ίδιος. Το μεγάλο πρόβλημά μας, όμως, ήταν αλλού. Στον, μάλλον, λανθασμένο σχεδιασμό από το ΓΕΕΦ για το ρόλο του 398 ΤΠ στο δεύτερο γύρο και στην απουσία έγκαιρης πληροφόρησης για το τι συνέβαινε στην περιοχή της Μιας Μηλιάς. Το πρώτο στοιχείο μας εγκλώβισε στο Τζιάος, το δεύτερο κατέστησε την οπισθοχώρηση επείγουσα και ανοργάνωτη.
4. Σε άρθρο του στον «Π» το Σάββατο 15 Αυγούστου, ο Μ. Δρουσιώτης αναφέρεται σε ανώνυμη μαρτυρία, με βάση την οποία «έξι ώρες πριν το μαρτυρικό τέλος των πέντε αιχμαλώτων, εκτελέστηκαν με τον ίδιο τρόπο τέσσερις Τ/Κ». Η μαρτυρία ανήκει σε αυτόπτη μάρτυρα. Η δική μου εκδοχή για τα γεγονότα είναι εντελώς διαφορετική. Στις 14 Αυγούστου το τάγμα υποχώρησε «άρον- άρον». Κανένας Τ/Κ δε συνελήφθη αιχμάλωτος, πόσω μάλλον να εκτελέστηκαν τέσσερις. Όπως μου λέχθηκε από τον κ. Δρουσιώτη πρόκειται για λάθος και η μαρτυρία αναφέρεται στις 22 Ιουλίου. Όλες οι τότε διαθέσιμες πληροφορίες και συζητήσεις συνέκλιναν στο ακόλουθο γεγονός: Κατά τη διάρκεια της επίθεσής μας στο Τζιάος στις 22 Ιουλίου, τέσσερις Τ/Κ - σε άλλο σημείο από αυτό που επιχειρούσε η διμοιρία μου - παρέμειναν πάνω στα υψώματα. Ενώ δεχόντουσαν επίθεση, σηκώθηκαν και πυροβόλησαν, τραυματίζοντας στην παλάμη έναν Ε/Κ στρατιώτη. Αμέσως παράτησαν τα όπλα τους και ανασήκωσαν τα χέρια. Μέσα σε εκείνες τις συνθήκες πυροβολήθηκαν και σκοτώθηκαν όλοι.
5. Προσφέρθηκα και προσφέρομαι να συνομιλήσω με τον ανθυπολοχαγό που έδωσε εκείνη τη μαρτυρία. Να καταλήξουμε σε κοινό συμπέρασμα για τα γεγονότα και στη συνέχεια ας δώσει ο καθένας τη δική του ερμηνεία.
6. Στη δική μου ερμηνεία είμαι κατηγορηματικός. Η περίπτωση των Τ/Κ στους οποίους εγώ αναφέρομαι, ούτε παραλληλίζεται ούτε προσομοιάζει με την εκτέλεση των πέντε Ε/Κ. Η περίπτωσή τους αφορά εκτέλεση σε ώρα μάχης υπό εξέλιξη και αφού προηγήθηκαν πυροβολισμοί και τραυματισμός Ε/Κ στρατιώτη. Αντίθετα με όλα όσα συνέβηκαν με τους πέντε Ε/Κ, κανένας ανώτερος αξιωματικός δεν παρέλαβε τους Τ/Κ σαν αιχμαλώτους, κανένας δεν τους παρέδωσε παρακάτω για φύλαξη και κανένας δεν τους εκτέλεσε εν ψυχρώ.
7. Και εάν ακόμη κάποιος θεωρεί ότι ο θάνατος των τεσσάρων Τ/Κ μπορούσε ή έπρεπε να αποφευχθεί, οποιοσδήποτε παραλληλισμός με την περίπτωση των πέντε Ε/Κ είναι λανθασμένος, αχρείαστος και επιζήμιος.
* Η συνείδησή μου από μέρες με οδήγησε στην απόφαση να καταθέσω δημοσίως και τη δική μου εκδοχή για κάποια από τα γεγονότα του Τζιάους. Υπηρέτησα - ως δόκιμος και ως έφεδρος ανθυπολοχαγός - στο 398 ΤΠ για 18 ολόκληρους μήνες, από το Μάρτιο του 1974 μέχρι το Σεπτέμβριο του 1975. Συμμετείχα, ως διμοιρίτης, στις πολεμικές επιχειρήσεις του τάγματος στην Επηχώ και στο Τζιάος. Γνωρίζω πρόσωπα και γεγονότα και έχω μια σφαιρική αντίληψη για τα όσα συνέβηκαν τότε. Αυτό δε σημαίνει ότι ήμουν αυτόπτης μάρτυρας σε όλα.
** Τονίζω τη λέξη επωνύμως για λόγους αρχής: Πιστεύω ότι απόψεις για ζητήματα τόσο σοβαρά, με πολλές και ανεξέλεγκτες προεκτάσεις, πρέπει να κατατίθενται επωνύμως. Επίσης, επειδή σχετικό απόσπασμα από το χτεσινό άρθρο του Μ. Δρουσιώτη («Π» 18/8) δεν αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα. Το Σάββατο 15 Αυγούστου, μόλις διάβασα το επίμαχο απόσπασμα στο άρθρο του, επικοινώνησα μαζί του και του έδωσα τη δική μου εκδοχή. Μιλήσαμε ξανά στις17/8, οπόταν και του είπα ότι μπορεί να κάμει χρήση του ονόματός μου. Αντί αυτού, ίσως επειδή δεν κατάλαβε ότι δεν είχα καμιά αντίρρηση, έγραψε: «Όμως, ούτε αυτός επιθυμεί να δημοσιευτεί το όνομά του. Διότι ζούμε σε μια χώρα όπου κυριαρχεί ο φόβος και ο νόμος της σιωπής». Μέχρι σήμερα, τουλάχιστον, δεν έχω υποταχτεί στο «φόβο και το νόμο της σιωπής». Αυτό μαρτυρείται, άλλωστε, και από τη σωρεία των δημοσίων τοποθετήσεων και άρθρων που υπάρχουν στο ενεργητικό μου. Τέλος, κάτι ανάλογο συνέβηκε και με τον κ. Λ. Μαύρο. Το Σάββατο 15 Αυγούστου μιλήσαμε, κατόπιν δικής του πρωτοβουλίας, και του έδωσα την ίδια εκδοχή για τα γεγονότα, λέγοντάς του ότι δεν έχω πρόβλημα να χρησιμοποιήσει το όνομά μου. Αντί αυτού, ο κ. Μαύρος στη στήλη του στις 17/8 στη Σημερινή με «εγκαλεί» εμμέσως να μιλήσω, σάμπως και κρύβομαι. Το πράττω αυτοβούλως και όχι σαν αποτέλεσμα οποιουδήποτε «κλητηρίου σαλπίσματος».
Του Χριστόδουλου Γρουτίδη*
Κωδικός άρθρου: 891077
ΠΟΛΙΤΗΣ - 19/08/2009, Σελίδα: 11
22-07-1974 . όχι όλοι , αρκετοί αξιωματικοι του 301 τ.ε και 11 τ.ε [λοχος λυσσαριδη ] δεν ήθελαν να επιτεθούν ,διότι είπαν ήταν αυτοκτονία ,άλλοι για δικούς τους λόγους διέδιδαν αφήστε τους να έρθουν να μας σώσουν. το οξύμωρο ,κουμουνιστές και χουντικοί ήθελαν το ίδιο . μου πείρε πολλα χρονια να το κατατάξω στην σωστή του βάση . Αυτοι οι αξιωματκοι δυστυχως εγιναν στρατηγοι
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυμφωνω με τον ΔΕΑ Γρουτιδη για τους τ/κ που ειχαν σκοτωθει στο μικρο υψωμα κατα την επιθεση στο Τζιαος.Εγω ειχα δει τα πτωματα τους στην ανοδο μου στο υψωμα ακολουθοντας τουφς τ/φς με το πολυβολο μου για να το εγκαταστησω παλι και να δοσω νεα καλυψη πυρος,δυο απο τα πτωματα ηταν σε ενα αναχωμα και τα αλλα δυο σε ξεχωριστα αναχωματα.Εκτος απο αυτο ειχα δηξει στους ΟΗΕς την επομενη μερα που τους ειχαμε θαφει.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟι μονοι πυροβολισμοι που επεσαν την 14-8-74 ηταν απο το δικο μου πολυβολο οταν ειχα βαλει εναντιον μεταγωγικου τουρκικου αεροπλανου που ειχε ριξει αλεξιπτωτιστες στο τ/κ χωριο Κνωδαρα το οποιο εκοιτο ανατολικα του Τζιαος.Για αυτο ειχα παρει μεγαλο κατσαδιασμα αποτ τον Κυπριο λοχαγο οτι θα αρχιζα τον δευτερο γυρο μονος μου.
Στις 13-8-74 δηλαδη την προηγουμενη μερα ο νεαρος Φιλιππος Χατζηκυριακος (οχι Ιωαννης) οπως αλλοι γραφουν οτι ειναι το ονομα του μου ειχε ζητησει νεες στολες ( ειμουνα εκτος απο πολυβολητης και διαχειριστης υλικου του ταγματος)για 5 -6 ατομα.τους ειχα παρει τεις στολες το απογευμα στο φυλακιο τους το οποιο ητο μερικα ανικτα αναχωματα στην δυτικη μερια του Τζιαος.σε αυτα βγαζανε σκοπια την ημερα κατω απο το καυτο ηλιο και το δραδυ κοιμοντουσανν μεσα σε αυτα.αυτα τα φυλακια ηταν αρκετα μακρια απο το χωριο χωρις ασυρματο,ο μονος τροπος επικοινωνιας ηταν να φερει καποιος το μηνυμα με τα ποδια.
Γυρω στεις 1.00 μμ μας ειχανε ειδοποιηση να υποχωρησουμε,φορτωσαμε ολα τα πολυβολα .πυρομαχικα σε φορτηγο που μας περιμενε νοτια του ΚΕΝ των τ/κ και τοτε αρχισαν να πεφτουν οι οβιδες γυρω μας ,τα τουρκικα αρματα ηταν 500 Μ απο μας και μας κανονιοβολουσαν.Ο οδηγος του φορτηγου μας φωναξε να μην ανεβουμε στο φορτηγο διοτι ηταν φορτωμενο με ολα τα πυρομαχικα και βαρελια βενζινη.Ολοι φυγαμε με τα ποδια σε εδαφος χωρις καλυψη με συνεχεις κανονιοβοσμους και ριπες απο τα 50αρια των αρματων,οταν κοιταξα πισω μου ημουνα ο τελευταιος που εφευγε απο το Τζιαος.Ειχα κοιταξει ακομη δυο φορες πισω και κανεις δεν ακολουθουσε.Οταν φτασαμε στην κοιτη ενος μικρου ποταμου σταματησαμε να παρουμε μια αναπνοη,εκει,εμαθα μετα,χασαμε ενα εφεδρο που ειχε παθει κλονισμο και οταν φυγαμε αυτος δεν μας ακολουθησε.Τα αρματα ηταν ηδη ανατολικα του Μαραθοβουνου και βομβαρδιζαν το χωριο και απο οτι εβλεπα μας ειχαν προσπερασει και ηταν στον δρομο δυτικα του χωριου Αγκαστινα.ειμαστε γυρω στους 30-40 στατιωτες και κανενας αξιωματικος.18 απο αυτους ητανε η δικη μου ομαδα (16 εφεδροι και 2 θητειας)που αν και δεν ειχα βαθμο ειμουνα ο παλαιοτερος και πιο εμπειρος στρατιωτης θητειας.
Ποιος επρεπε να ειδοποιηση ποιον ειναι σε μια γκριζη ζωνη ,Το 398 ανηκε στο ιδιο συνταγμα με το 305 (ομαδα Μαρκου),συνταγματαρχης ηταν καποιος Βωτας,μετα μαθαμε οτι αυτος μιλουσε στον ασυρματο και τους ελεγε οτι ηταν στα μετοπισθεν απο τη Μια Μηλια ενω αυτος το ειχε σκασει και ηταν στην Αμμοχωστο.Πως ο δικος μας διοικητης να ξερει που ηταν τα αρματα οταν ο διοικητης του συνταγματος ηταν τοσο μακρυα.το δικο μου συμπερασμα ειναι οτι αφου εμας που ειμαστε τοσο κοντα μας ειχανε ειδοποιηση τοσο αργα,τα αλλα παιδια που χαθηκαν κανενας δεν τους ειπε τιποτα ,με αλλα λογια τους εγκαταλειψανε.
Χαρης Τσαππας (μεταναστης εκ Λονδινου) βετερανος 398 ΤΠ