Η διπλωματία της ενέργειας...

Tης Ριτσας Μασουρα

Ως πρώτη κίνηση υπήρξε πράγματι εντυπωσιακή. Αλλωστε, οι πρωτοβουλίες που εμπεριέχουν έστω και ψήγματα διπλωματικής προσέγγισης μεταξύ δύο προαιώνιων εχθρών, όπως η Τουρκία και η Αρμενία, οφείλουν αρχικά να είναι εντυπωσιακές. Για να προϊδεάσουν θετικά τη διεθνή κοινή γνώμη και για να προλειάνουν το έδαφος στο εσωτερικό των χωρών για όσα θα ακολουθήσουν. Συνήθως καθόλου βατά, καθόλου αρεστά. Οι περιπτώσεις αυτές παραπέμπουν συχνά στις ωραιοποιημένες προεκλογικές εξαγγελίες των κομμάτων και στη μετέπειτα ωμή μετεκλογική πραγματικότητα.

Η υπογραφή στις 10 Οκτωβρίου, στη Ζυρίχη, δύο πρωτοκόλλων εκ μέρους της Τουρκίας και της Αρμενίας με στόχο την αποκατάσταση των διπλωματικών τους σχέσεων χαρακτηρίζεται από πολλούς κίνηση ιστορικής σημασίας, αν και επί της ουσίας δεν ξεπερνά το συμβιβασμό που υπαγορεύεται από τα γεωπολιτικά συμφέροντα των ΗΠΑ και της Ρωσίας. Αλλά γιατί μπορεί μία και μόνον υπογραφή να φέρει την άνοιξη;

Η Ιστορία διδάσκει ότι δεκάδες τέτοιες συμφωνίες με φαρδιές πλατιές τις υπογραφές ηγετών κρατών ρίχτηκαν στην πυρά με πολύ μεγαλύτερη ευκολία από αυτήν που απαιτήθηκε για να υπογραφούν. Δεν θα μπορούσε κάλλιστα να συμβεί το ίδιο στην περίπτωση της Τουρκίας και της Αρμενίας; Μήπως δεν ορθώνεται δυσθεώρητο ανάμεσά τους το ζήτημα της γενοκτονίας του αρμενικού λαού; Μήπως δεν υφίσταται το Ναγκόρνο - Καραμπάχ και ο θυμός του Αζερμπαϊτζάν;

Το αγκάθι μπορεί εύκολα να μεταμορφωθεί σε λουλούδι; Είναι νωρίς για να υπάρξουν λογικές απαντήσεις. Πολλά θα εξαρτηθούν από το πώς θα αντιδράσουν τελικά οι πολυπληθέστεροι Αρμένιοι της διασποράς (δέκα εκατ. έναντι τριών), οι οποίοι κατατρύχονται από την αίσθηση της διαρκούς αδικίας και δύσκολα θα σηκώσουν τα χέρια ψηλά. Το γεγονός δε ότι το ζήτημα της γενοκτονίας παραπέμπεται σε ανεξάρτητη υποεπιτροπή ιστορικών δημιουργεί ασάφειες και ενδεχομένως οδηγεί σε πολλές δεύτερες σκέψεις.

Η προσέγγιση Αρμενίας - Τουρκίας για πολλούς αποτελεί τον κοινό παρονομαστή των συμφερόντων Μόσχας - Ουάσιγκτον. Το Κρεμλίνο επιδιώκει τη χάραξη νέων στρατηγικών οδών στην περιοχή του Καυκάσου, άρα χρειάζεται το Αζερμπαϊτζάν, ενώ η Ουάσιγκτον αγωνιά για την ασφάλεια των πετρελαϊκών αγωγών (Μπακού - Τιφλίδα - Τσεϊχάν και ο μελλοντικός Ναμπούκο).

Τούρκος δημοσιογράφος έγραψε στη «Χουριέτ» ότι η περιοχή όπου οι ιμπεριαλιστές επικέντρωσαν το ενδιαφέρον τους στον Ψυχρό Πόλεμο επιστρέφει τώρα μέσω μιας εταιρικής σχέσης με τη Ρωσία και με την Τουρκία να διεκδικεί ρόλο εκπροσώπου των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή.

Οι δεύτερες σκέψεις είναι καλό εργαλείο, αλλά κανείς δεν ξέρει αν οδηγούν κατευθείαν στην αλήθεια, από τη στιγμή που η εξωτερική πολιτική δεν υπήρξε ποτέ γραμμική εξίσωση, αλλά κάτι πολύ πιο πολύπλοκο. Ενα μέρος της αλήθειας, που εύκολα θα συσχετιζόταν με την ορμητική αλλαγή στάσης της Τουρκίας, είναι η συνειδητοποίηση ότι η ένταξη στην Ε. Ε. κινείται σταθερά πλέον στα όρια του ονείρου και ένα άλλο μέρος με τη βεβαιότητα ότι η Τουρκία θα συνεχίσει να στυλώνει τα πόδια στο Κυπριακό.
kathimerini.gr