Ώρα Κύπρου στην Τουρκία

Αποφάσισαν ν’ ασχοληθούν μόλις δύο μήνες πριν από τη Σύνοδο Κορυφής
Ως άνθρωποι της τελευταίας στιγμής και οι Τούρκοι αποφάσισαν ακριβώς δύο μήνες πριν από την κρίσιμη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου, ν’ ασχοληθούν και με το Κυπριακό.

Καθώς ο χρόνος για την τύχη της Άγκυρας στην Ε.Ε. εξαντλείται επικίνδυνα, το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών αποφάσισε να προβεί σε κάποιες ενέργειες, προκειμένου, όχι να προλάβει το «τρένο» της ένταξης, αλλά -κατά την εκτίμησή μας- να προετοιμάσει τα μετα-δεκεμβριανά βήματα. Χθες και προχθές στο τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών, υπό την προεδρία του Αχμέτ Νταβούτογλου, διεξήχθη μία ευρεία σύσκεψη, με μοναδικό αντικείμενο το Κυπριακό. Η τουρκική κυβέρνηση αποφάσισε, λοιπόν, μετά το κουρδικό και αρμενικό άνοιγμα, να ασχοληθεί και με το Κυπριακό.

Λίγες ημέρες πριν, ο αρμόδιος διαπραγματευτής της Τουρκίας Εγκεμέν Μπαγίς, μιλώντας σε γεύμα του TESEV, το οποίο παρατέθηκε επ’ ευκαιρία της συνάντησης που διοργανώθηκε εκ μέρους του Βρετανικού Συμβουλίου και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έδωσε και τα πρώτα σημάδια. Ο υπουργός Επικρατείας οριστικοποίησε την πολιτική διασύνδεση, η οποία υπάρχει μεταξύ των αποκλεισμών, που εφαρμόζονται από το 2004 εναντίον των Τ/κ, και των υποχρεώσεων της Τουρκίας, που πηγάζουν από την Τελωνειακή Ένωση. Αντί των όρων που είχαν ανακοινωθεί στις 24 Ιανουαρίου 2006, τώρα έφερε στο προσκήνιο μιαν άλλη, δική του προϋπόθεση. Ο Μπαγίς ανέφερε: «Εάν η Ε.Ε. αποδεχθεί τον «Κανονισμό Απευθείας Εμπορίου» μεταξύ Ε.Ε. και Τ/κ, προκειμένου να διευκολυνθεί το μεταξύ τους εμπόριο, τότε κι εμείς θα ανοίξουμε τα λιμάνια και τα αεροδρόμιά μας». Στη συνέχεια, ήρθε στο προσκήνιο και η τηλεφωνική συνομιλία μεταξύ Γκιουλ-Ομπάμα. Μεταξύ των θεμάτων που συζητήθηκαν ήταν και η Κύπρος.

Γίνεται φανερό πια ότι η Τουρκία κάνει ένα άνοιγμα Κύπρου, θέτοντας όμως εκείνη αυτή τη φορά τις προϋποθέσεις και τα κριτήρια. Το «άνοιγμα» της Άγκυρας αποσκοπεί στην άρση του μοναδικού εμποδίου που βρίσκεται ενώπιον της Τουρκίας για την ένταξή της στην Ε.Ε. Στο πώς θα ξεπεράσει, δηλαδή, το σκόπελο της εφαρμογής του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της Άγκυρας, το οποίο υπέγραψε στις 29 Ιουλίου 2005.

Η εφημερίδα «Ρεφεράνς» εκτιμά ότι υπάρχει ελπίδα να μην πέσει στο κενό η προσπάθεια της Άγκυρας, καθώς «οι διεθνείς συγκυρίες είναι αρκετά κατάλληλες, προκειμένου η πρόταση αυτή να βρει απήχηση. Άλλωστε, και στην Ελλάδα υπάρχει μια κυβέρνηση, η οποία κλίνει προς την κατεύθυνση της εξομάλυνσης των σχέσεων με την Τουρκία, αλλά και την επίλυση των προβλημάτων του Αιγαίου. Ο Παπανδρέου, αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, επισκέφθηκε την Τουρκία. Στο στενό του περιβάλλον υπάρχει μια ομάδα, η οποία μπορεί να διαβάσει όλα όσα τεκταίνονται στην Άγκυρα». Μια μεγάλη τύχη για την Τουρκία αποτελεί επίσης και η προεδρία, την περίοδο αυτή, της Σουηδίας.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας Karl Bildt είναι υπέρμαχος της ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε. και οι απόψεις του και πιέσεις του είναι γνωστές σε όλες τις πλευρές. Το ζητούμενο, επομένως, για την Άγκυρα είναι «ο Κανονισμός του Απευθείας Εμπορίου», τον οποίο έχει ετοιμάσει η Επιτροπή σύμφωνα με το κοινοτικό δίκαιο, να γίνει αποδεκτός απ' όλες τις χώρες-μέλη.

Η τουρκική πειθώ ΠΩΣ θα το καταφέρει τώρα αυτό η τουρκική κυβέρνηση; Πώς θα καταφέρει να περάσει το δικό της όρο στην Ευρώπη;

Αυξάνοντας κατ' αρχάς το ειδικό βάρος της χώρας. Ευελπιστεί ότι μόνο οι εξελίξεις, οι οποίες διαδραματίσθηκαν την περασμένη εβδομάδα, αρκούν να το αποδείξουν. Οι συμφωνίες που υπογράφηκαν με το Ιράκ, η άρση των προξενικών θεωρήσεων με τη Συρία, ο ποδοσφαιρικός αγώνας της Προύσας, πριν από αυτόν η υπογραφή των Πρωτοκόλλων στη Ζυρίχη για την ανάπτυξη των σχέσεων με την Αρμενία, αλλά και η ακύρωση μιας στρατιωτικής άσκησης, είναι εξελίξεις που σηματοδοτούν τη δράση και την επιρροή της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, που η Ευρώπη θα δικαιούτο να έχει.

Δεύτερον, το δέλεαρ των συμφερόντων. Ακόμη και αν μείνει άνευ αντικρίσματος το άνοιγμα της Τουρκίας, η Άγκυρα θεωρεί ότι στη Σύνοδο του Δεκεμβρίου δεν θα πιεστεί πολύ λόγω της Κύπρου. Σύμφωνα με κάποιους αισιόδοξους πολιτικούς αναλυτές, η Γαλλία, η οποία επιθυμεί το άνοιγμα της τουρκικής ενεργειακής αγοράς στις δικές της εταιρείες, θα αναγκαστεί να υποστηρίξει το κυπριακό άνοιγμα της Τουρκίας. Αν η Γαλλία το δεχθεί, τότε ο τουρκικός όρος είναι πολύ εύκολο να γίνει αποδεκτός εκ μέρους όλης της Ε.Ε. Και αν η Τουρκία ανοίξει τα λιμάνια και τα αεροδρόμιά της στα ε/κ πλοία, δηλαδή εάν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της, οι οποίες απορρέουν από το Πρόσθετο Πρωτόκολλο, τότε θα διευκολυνθεί και η επίλυση του κυπριακού προβλήματος. Το άνοιγμα των λιμανιών και των αεροδρομίων, η εφαρμογή του «Κανονισμού Απευθείας Εμπορίου», η έναρξη των συνομιλιών για τα οκτώ διαπραγματευτικά κεφάλαια, τα οποία έχουν τεθεί στο περιθώριο, μεταξύ όλων των πλευρών, θα εξασφαλίσουν τουλάχιστον τη δημιουργία μιας ασφάλειας. Πολύ αισιόδοξο σενάριο για να είναι αληθινό; Πιθανότατα! Ο Αχμέτ Νταβούτογλου γνωρίζει ότι θα είναι δύσκολο να πεισθεί η Ευρώπη, τουλάχιστον η Γαλλία και η Γερμανία, αλλά τις προτάσεις του θα τις κάνει, δεν θα δείξει αδιαφορία και ό,τι ήθελε προκύψει πια μετά τον Δεκέμβρη. Θα έχει βάλει στο τραπέζι νέους όρους και όλοι θα είναι αναγκασμένοι να «παίζουν μπάλα» με αυτούς... Τουλάχιστον μέχρι τον Απρίλη του 2010!

«Χάνεται η καλύτερη ευκαιρία για να λυθεί» ΣΤΗΝ Τουρκία είναι γενικά αποδεκτό, παρά τις επικρίσεις που δέχεται ο Ταλάτ για συνεχείς υποχωρήσεις, ότι οι τελευταίες συνομιλίες που διεξάγονται εδώ κι ένα χρόνο είναι η καλύτερη ευκαιρία για να λυθεί το Κυπριακό. Ωστόσο, ο χρόνος που έχει απομείνει είναι ελάχιστος και η λύση είναι ακόμη μακριά. Τον Απρίλιο του 2010, ο Τ/κ ηγέτης Μεχμέτ Αλί Ταλάτ αντιμετωπίζει «προεδρικές εκλογές».

Με μία απουσία λύσης στο Κυπριακό μέχρι τότε, το αποτέλεσμα θεωρείται ήδη από τώρα προδιαγεγραμμένο. Ο Ταλάτ θα χάσει και θα παραχωρήσει τη θέση του διαπραγματευτή στους σκληροπυρηνικούς. Αυτό σημαίνει ότι τρεις δεκαετίες προσπαθειών για επανένωση του νησιού πιθανότατα θα πέσουν στο κενό. Τόσο απαισιόδοξα εκφράζονται οι Τούρκοι αναλυτές, εκείνοι τουλάχιστον που ακόμη ενδιαφέρονται για την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας τους. Αν μέχρι τον Απρίλιο δεν επιτευχθεί μία διευθέτηση του Κυπριακού, το νησί θα οδηγηθεί σε μία οριστική διχοτόμηση και ούτε ο ΟΗΕ δεν θα έχει διάθεση να επενδύσει πάλι χρόνο, ανθρώπους και χρήματα για έναν 5ο γύρο διαπραγματεύσεων.

Ο «από μηχανής Θεός» για να αποφευχθούν τα χειρότερα είναι για την Άγκυρα και πάλι η Ε.Ε. Αν η Ευρώπη δεν δείξει το «σκληρό της πρόσωπο» τον Δεκέμβριο και δώσει παράταση στη διαδικασία προσέγγισης στην Κύπρο, μη αξιώνοντας δηλαδή ακόμη το άνοιγμα των λιμανιών και αεροδρομίων μέχρι να υπάρξει λύση, τότε δίνεται παράταση ελπίδας και στον Ταλάτ να πετύχει λύση, αλλά και στην Τουρκία να διατηρήσει τις προοπτικές της για την Ευρώπη, αφού το βασικό της εμπόδιο είναι το Κυπριακό. Βέβαια, οι συνεχείς ευκαιρίες έχει αποδειχθεί ότι μάλλον παρατείνουν ένα πρόβλημα, παρά το λύνουν. Εξαρτάται πάντοτε από τη θέληση των μερών για να υπάρξει απόφαση ή λύση και δεν είναι ζήτημα χρονικό. Άραγε ακόμη και τον Απρίλιο θα υπάρχει βούληση για πρόοδο ή απλά γι' άλλη μια φορά θα έχει ροκανιστεί χρόνος χωρίς λόγο; Μετά από τρεις δεκαετίες, όλες οι πλευρές έχουν, πλέον, καλούς λόγους και προθέσεις για την Κύπρο. Το παράδοξο, όμως, είναι ότι όλοι αυτοί οι καλοί λόγοι και οι προθέσεις περιστρέφονται γύρω από ένα τεράστιο λάθος.

ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΖΑΧΑΡΑΚΗ
Σημερινη