Η μνήμη του Εμφυλίου στην "Ψυχή Βαθιά"

Πολλοί από αυτούς ενοχλήθηκαν από το γεγονός ότι ο Παντελής Βούλγαρης στάθηκε και παρατηρούσε τα γεγονότα μέσα από την «Ψυχή βαθιά» και δεν επιχείρησε να πάρει θέση. Προτίμησε την ανθρώπινη πλευρά, την προσπάθεια των τσοπανόπουλων να σωθούν, να μείνουν στη ζωή τους, να κρατήσουν τις ανθρώπινες σχέσεις. Ο σκηνοθέτης θέλει να δείξει τον παραλογισμό ενός εμφυλίου πολέμου, την επίδρασή του στη ζωή των ηρώων του.

«Ψυχή βαθιά» ήταν η κραυγή των ανταρτών, όταν έκαναν επίθεση. Όπως οι δύο ήρωες της ομώνυμης ταινίας του Παντελή Βούλγαρη, που θα προβάλλεται στους κινηματογράφους από τις 22 Οκτωβρίου. Οι ήρωες ήταν δύο αδέρφια, των οποίων το μόνο λάθος ήταν ότι γνώριζαν τα μονοπάτια του βουνού…

Της Χριστίνας Ταχιάου

Η avant premiere της ταινίας σόκαρε πολλούς θεατές, οι οποίοι διαπίστωσαν ότι ο σκηνοθέτης δεν πήρε θέση υπέρ της μιας ή της άλλης πλευράς, όπως θα ήταν το πολιτικά ορθό. Ο ίδιος ο Παντελής Βούλγαρης είχε δηλώσει από την αρχή ότι ο στόχος του για την «Ψυχή βαθιά» ήταν να τιμήσει τα νιάτα που άφησαν τα κόκαλά τους στα βουνά της Δυτικής Μακεδονίας, εκεί όπου γύρισε την ταινία. Τον είχαμε συναντήσει ακριβώς πριν από έναν χρόνο στο Γράμμο κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. «Και οι άλλες ταινίες μου που είχαν πολιτικό περίβλημα στην αρχή προξένησαν αντιδράσεις», μας είχε πει. «Αλλά μετά κατέκτησαν το ενδιαφέρον της νέας γενιάς».

ΑΔΕΡΦΟΣ ΑΝΤΙ ΑΔΕΡΦΟΥ
Το σενάριο είναι συγκλονιστικό. Δύο βοσκοί, παιδιά ακόμη, ο ένας 15 και ο άλλος 17, επειδή ξέρουν τα μονοπάτια στο βουνό, στρατολογούνται στη διάρκεια του εμφυλίου. Το κακό είναι ότι ο ένας στρατολογείται από τους αντάρτες του Δημοκρατικού Στρατού και ο άλλος από τον Εθνικό Στρατό. Εξάλλου δεν είναι καθόλου λίγες οι οικογένειες που έζησαν τέτοια γεγονότα, που τα μέλη τους έφτασαν να αλληλομισούνται, να αλληλοσκοτώνονται… Η ιστορία αυτή, βαθιά ανθρώπινη, συνηθισμένη πριν από περίπου 60 χρόνια, ίσως να φαίνεται τραβηγμένη στα μάτια ενός σημερινού νέου. «Το βιβλίο της ιστορίας στα σχολεία σταματά στο 1944. Κι όμως υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από τα παιδιά για την ιστορία μας. Αφηγούμενος ιστορίες σε σχολές κινηματογράφου έβλεπα ουρές από παιδιά να προσπαθούν να βρουν βιβλιογραφία και να κατανοήσουν την εποχή», μας λέει ο κ. Βούλγαρης.

ΠΕΔΙΟ ΜΑΧΗΣ
Η αφήγηση της ιστορίας σε νέους ήταν το κίνητρό του, για να γυρίσει μία ταινία για την εποχή εκείνη. Η δική του σχέση με την ιστορία είναι πολύ στενή. «Αυτά που μας έχουν τραυματίσει, που μας έχουν σημαδέψει, μας έχουν ενώσει και μας έχουν χωρίσει βρίσκονται στο επίκεντρο της προσωπικής θεώρησής μου».
Σχεδίαζε την ταινία για πολλά χρόνια, περίπου δέκα-έντεκα. Έψαχνε, μιλούσε, ερευνούσε, διάβαζε, έβρισκε πρωταγωνιστές, ταξίδευε, αναζητούσε σκηνικό. Το βρήκε στη Δυτική Μακεδονία, ψηλά στο βουνό και στη λίμνη της Καστοριάς. Τον συναντήσαμε πέρυσι, ανήμερα του Αγίου Δημητρίου στη Δρακόλιμνη. Ο χωματόδρομος από την Κοτύλη, ένα χωριό που ακόμη δεν έχει ούτε ξενώνα, ήταν μία μικρή δοκιμασία. Ευτυχώς τα γυρίσματα ήταν το talk of the town για την Κοτύλη, με αποτέλεσμα οι ντόπιοι να μας δώσουν ακριβείς οδηγίες και κατευθύνσεις: «Σήμερα θα είναι πολύς κόσμος. Τους είδαμε το πρωί που περάσανε από εδώ με το λεωφορείο». Όταν λέμε πρωί, εννοούμε χαράματα, καθώς το πρωινό φως είναι ιδανικό για τα γυρίσματα.

ΒΓΑΛΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ
Τα νερά της Δρακόλιμνης σε αυτό το κρύο φθινοπωρινό πρωινό είναι κρυστάλλινα, διάφανα. Στα 1.900 μέτρα υψόμετρο στο Γράμμο ηθοποιοί και κομπάρσοι μοιάζουν βγαλμένοι από τη σκοτεινή αυτή εποχή, τότε που οι μάχες που βλέπουμε στην οθόνη ήταν αληθινές, τότε που στα αλήθεια τα αδέρφια πολεμούσαν μεταξύ τους. Ο Γράμμος άλλωστε αποτέλεσε το σκηνικό αληθινών μαχών. Οι ηθοποιοί δεν είναι όλοι επαγγελματίες, καθώς, όπως μας εξηγεί ο κ. Βούλγαρης, «τέτοιες ταινίες δεν γίνονται αποκλειστικά με επαγγελματίες, χωρίς εξωτερική βοήθεια. Εδώ υπάρχει ανθρώπινο δυναμικό που δεν έχει καμιά σχέση με τον κινηματογράφο. Προχθές είχαμε ντόπιους από τις Αρένες και κόσμο από την Πτολεμαΐδα, τη Θεσσαλονίκη, την Κοζάνη. Όλη η Δυτική Μακεδονία υπήρξε θέατρο των καθοριστικών στιγμών της εμφύλιας διαμάχης. Έπειτα από αφηγήσεις, διάβασμα και πολλά ταξίδια οριοθέτησα τους χώρους των γυρισμάτων περίπου στα αυθεντικά πεδία των μαχών».

Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΠΛΕΥΡΑ
Στην avant premiere η πλειονότητα του κοινού ήταν 45άρηδες και πάνω. Πολλοί από αυτούς ενοχλήθηκαν από το γεγονός ότι ο Παντελής Βούλγαρης στάθηκε και παρατηρούσε τα γεγονότα μέσα από την «Ψυχή βαθιά» και δεν επιχείρησε να πάρει θέση. Προτίμησε την ανθρώπινη πλευρά, την προσπάθεια των τσοπανόπουλων να σωθούν, να μείνουν στη ζωή τους, να κρατήσουν τις ανθρώπινες σχέσεις. Ο σκηνοθέτης θέλει να δείξει τον παραλογισμό ενός εμφυλίου πολέμου, την επίδρασή του στη ζωή των ηρώων του. «Είτε το θέλει ο δημιουργός είτε όχι κάθε ταινία φέρει την άποψή του. Δεν είναι ντέρμπι Ολυμπιακός - Παναθηναϊκός. Εξήντα χρόνια μετά τα γεγονότα δεν παίρνω φόρα να βάλω γκολ. Στόχος μου είναι να τιμήσω τα νιάτα που άφησαν τα κόκαλά τους εδώ. Να συμβάλω κι εγώ στην περισυλλογή μέσω της μνήμης».
makthes.gr