Οι Σλοβένοι «μάστορες του βέτο»

Γράφει ο Γιώργος Δελαστίκ

Στη βορειοδυτική άκρη των Βαλκανίων, στη μικρή Σλοβενία με τα δύο εκατομμύρια κατοίκους και έκταση μικρότερη από το ένα έκτο της Ελλάδας, οι κάτοικοι μπορεί να πρωτοστάτησαν πριν από σχεδόν έναν αιώνα στη συγκρότηση του «Βασιλείου των Σέρβων, των Σλοβένων και των Κροατών» (δηλαδή της Γιουγκοσλαβίας), αλλά σήμερα ούτε που θέλουν να ακούσουν κάποιον να τους αποκαλεί Βαλκάνιους. Προτιμούν να αναπολούν τα χρόνια που η χώρα τους ήταν ένα ασήμαντο κομμάτι της Αυστροουγγαρίας και θεωρούν τους εαυτούς τους Κεντροευρωπαίους.

Στη χώρα αυτή αρχίζει από σήμερα τριήμερη επίσημη επίσκεψη ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας. Μια χώρα με την οποία οι πολιτικές σχέσεις δεν είναι καλές, καθώς η τότε δεξιά κυβέρνηση της Λουμπλιάνας είχε εκνευρίσει την Αθήνα, όταν η Σλοβενία είχε την εξάμηνη προεδρία της ΕΕ, το πρώτο εξάμηνο του 2008.
Αυτόκλητα και ιδιαιτέρως επίμονα η σλοβενική κυβέρνηση είχε αναλάβει τον ρόλο του «ατζέντη» των Σκοπίων, προσπαθώντας με διάφορους τρόπους να προωθήσει την ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ αδιαφορώντας για τις αντιρρήσεις της Ελλάδας. Τελικά, βέβαια, ήρθε το βέτο Καραμανλή στο Βουκουρέστι και οι φιλότιμες σλοβενικές προσπάθειες έπεσαν στο κενό, αλλά η πολιτική αντιπάθεια παρέμεινε μεταξύ των δύο χωρών.

Η δεξιά κυβέρνηση του Γιάνεζ Γιάνσα δεν υπάρχει πια. Επεσε θύμα της εφιαλτικής ακρίβειας που σάρωσε τη Σλοβενία μετά την ένταξή της στην ευρωζώνη με την υιοθέτηση του ευρώ, τον Ιανουάριο του 2007. Στις βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2008 οι ψηφοφόροι απηυδισμένοι «μαύρισαν» τη Δεξιά.

Στις 7 Νοεμβρίου του 2008 ορκίστηκε πρωθυπουργός ο σοσιαλδημοκράτης Μπόρουτ Πάχορ, επικεφαλής κυβέρνησης συνασπισμού του κόμματός του με το κεντροαριστερό «Ζάρες», το κόμμα των συνταξιούχων και τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες.

Η επίσκεψη Παπούλια στη Σλοβενία θα δείξει αν οι σχέσεις Αθήνας - Λουμπλιάνας θα γίνουν θερμότερες με τη νέα κεντροαριστερή σλοβενική κυβέρνηση. Το βέβαιο πάντως είναι ότι η κυβέρνηση Πάχορ άρχισε τον πολιτικό βίο της με ένα... βέτο: μπλοκάρισε εν ψυχρώ τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις ΕΕ - Κροατίας, που βρίσκονταν μάλιστα σε προχωρημένο στάδιο! Στις 7 Νοεμβρίου ανέλαβε, στις 17 Δεκεμβρίου 2008 πρόβαλε βέτο κατά της Κροατίας και παρέλυσε τα πάντα.

Αρχισε να τρέχει η Κομισιόν. Μέχρι και τον τιμηθέντα με το Νομπέλ Ειρήνης του 2008 Φινλανδό Μάρτι Αχτισάαρι επιστράτευσε η ΕΕ για να μεσολαβήσει, αλλά οι Σλοβένοι έμειναν αμετακίνητοι, εξαναγκάζοντάς τον να εγκαταλείψει την προσπάθειά του έξι μήνες αργότερα, τον Ιούνιο του 2009. Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις ΕΕ - Κροατίας διεκόπησαν επ αόριστον!

Το διασκεδαστικό είναι ότι η Σλοβενία που έβαλε το βέτο έχει και άδικο από πάνω! Δεν είναι μόνο ότι απαιτεί επαναχάραξη των επίγειων και θαλάσσιων συνόρων της με την Κροατία στην περιοχή του Κόλπου του Πιράν, μια διαφορά που χρονολογείται από την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας των δύο χωρών το 1991. Διαθέτοντας μόνο μια στενή λωρίδα ακτών μήκους 37 χιλιομέτρων στον μυχό της Αδριατικής, τα σλοβενικά χωρικά ύδατα είναι στριμωγμένα και φραγμένα από τα χωρικά ύδατα της Ιταλίας και της Κροατίας, χωρίς αυτόνομη σλοβενική πρόσβαση στα διεθνή ύδατα της Αδριατικής. Μόνο μέσω αβλαβούς διέλευσης από τα ιταλικά ή κροατικά χωρικά ύδατα. Οι Σλοβένοι, λοιπόν, εκβιάζουν με το βέτο τους να αποκτήσουν έναν δικό τους, σλοβενικό θαλάσσιο διάδρομο μέσα στα κροατικά ύδατα για να έχουν αυτόνομη πρόσβαση στα διεθνή ύδατα.

Τελικά, κάτι πέτυχε η Σλοβενία με το βέτο. Μετά από μυστικές συνομιλίες των πρωθυπουργών των δύο χωρών, στις 11 Σεπτεμβρίου ανακοινώθηκε συμφωνία τους και στις 4 Νοεμβρίου υπογράφτηκε επισήμως στη Στοκχόλμη, με τον προεδρεύοντα στην ΕΕ Σουηδό πρωθυπουργό να υπογράφει και αυτός ως μάρτυρας.

Αν και η συμφωνία θα τεθεί σε δημοψήφισμα στις αρχές του χρόνου στη Σλοβενία, η έγκρισή της θεωρείται σχεδόν βέβαιη.

ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΣ
Λύση με διεθνή διαιτησία

Την προσφυγή σε διεθνές διαιτητικό δικαστήριο πενταμελές, με τρεις δικαστές από λίστα της ΕΕ και έναν υποδεικνυόμενο από κάθε μία από τις δύο αντίδικες χώρες, προβλέπει ο συμβιβασμός που επιτεύχθηκε. Για τον καθορισμό των συνόρων το δικαστήριο θα βασιστεί μόνο στο διεθνές δίκαιο. Στο θέμα του θαλάσσιου διαδρόμου της Σλοβενίας όμως το δικαστήριο υποχρεούται, αναφέρει η συμφωνία, να λάβει υπόψη του και την «αρχή των καλών γειτονικών σχέσεων» ώστε να επιτευχθεί ένα «δίκαιο και έντιμο» αποτέλεσμα - κάτι που προϊδεάζει ότι η Σλοβενία έχει πλέον πολλές πιθανότητες να αποκτήσει τον διάδρομο που διεκδίκησε. Σε αντάλλαγμα, βεβαίως, δεν θα ξαναμπλοκάρει τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις ΕΕ - Κροατίας.
ethnos.gr