20/11/09

Ο Ντενκτάς, η Χούντα Εβρέν και το Κλάμα Ταλάτ

του Μάριου Ευρυβιάδη
Με την εξομολόγηση του Μεχμέτ Αλί Ταλάτ για το παρασκήνιο της μονομερούς απόπειρας ανακήρυξης κράτους στις κατεχόμενες από τον τουρκικό στρατό περιοχές της Κύπρου, μας προσφέρεται μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να βγούμε έξω από την κοιλιά του κοίτους, δηλαδή την ενδοσκοπική παθογένεια που μαστίζει και περιορίζει την ανάλυση και κατανόηση των στρατηγικών διαστάσεων του κυπριακού ζητήματος.
Για την μικροϊστορία της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας της Κύπρου το βιβλίο του δημοσιογράφου Ερτάλ Γκιουβέν, Η Κύπρος του Ταλάτ (από το οποίο αποσπασματικές αναφορές δημοσιεύθηκαν στον Τύπο) προσφέρει σημαντικές λεπτομέρειες, όπως για παράδειγμα την υπό την καθοδήγηση του Ντενκτάς συζήτηση τα μεσάνυχτα της 14ης Νοεμβρίου, όπως επίσης και τη θέση και τοποθέτηση του κ. Ταλάτ συμπεριλαμβανομένης και της μεγάλης του στενοχώριας, που κατέληξε στο κλάμα.
Ωστόσο και αυτό είναι που θέλω να υπογραμμίσω, τα πάρα πάνω αποτελούν λεπτομέρειες. Συμβάλλουν στην μικροϊστορία. Αλλά η «δραματικότητά» τους, αν θέλετε, μας εγκλωβίζει και δεν μας επιτρέπει να βγούμε από την κοιλιά του κοίτους και να δούμε την μεγάλη εικόνα, που είναι η φάλαινα και όχι το εσωτερικό της κοιλιάς της.
Στην σύγχρονη πολιτική ιστορία της Κύπρου κανένα εσωτερικό γεγονός, ούτε η ΕΟΚΑ του 1955 ούτε τα γεγονότα του 1963-64 αλλά ούτε και αυτό το πραξικόπημα του 1974, υπήρξαν τα γενεσιουργικά αίτια των εξελίξεων –υπήρξαν συμπτώματα ευρύτερων διεθνών πολιτικών καταστάσεων, στρατηγικών και περιφερειακών ισορροπιών, στα οποία η Κύπρος και ο λαός της δεν εκλαμβάνοντο παρά μόνο ως αναλώσιμοι.
Επί του προκειμένου: Από το 1981 και μετά έχουμε την αναβίωση του Ψυχρού Πολέμου. Αυτή ταυτίζεται με την προεδρία Ρέηγκαν. Αλλά είχε ήδη αρχίσει λίγα χρόνια πριν, επί προεδρίας Κάρτερ. Και το πρώτο δείγμα γραφής υπήρξαν οι κατακόρυφες αυξήσεις του αμερικάνικου πολεμικού προϋπολογισμού. Ωστόσο το συμβολικό αλλά και ουσιαστικό για μας γεγονός που αναδεικνύει τα πάρα πάνω, υπήρξε η απόφαση του Κάρτερ (βάσει των εισηγήσεων του ψυχροπολεμικού του Συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας και παθολογικού ρωσόφοβου Ζ. Μπρέζίνσκι και του ευρύτερου συμπλέγματος του πολιτικού-στρατιωτικού κατεστημένου) να άρει το μερικό εμπάργκο όπλων κατά της Τουρκίας που επέβαλε το Κογκρέσο (σε αντίθεση και σύγκρουση με την κυβέρνηση) λόγω της παράνομης χρήσης αμερικάνικων όπλων κατά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο.
Εφημερίδες της εποχής, όπως οι New York Times, έγραφαν ότι η άρση του μερικού εμπάργκο όπλων αποτελούσε το βασικό μέλημα και την πρώτη προτεραιότητα της προεδρίας Κάρτερ, ώστε να αρχίσουν να υλοποιούνται τα εξοπλιστικά προγράμματα και η στρατηγική κατά της Σοβιετικής Ένωσης.
Μετά από μία αντιπαράθεση χωρίς σχεδόν προηγούμενο μεταξύ Κογκρέσου και κυβέρνησης, το Κογκρέσο ήρε το εμπάργκο. Εκεί έπαιξε και ως «λαγός» το περιβόητο σχέδιο Νίμιτζ αγγλο-αμερικανο-καναδικό αντικείμενο του οποίου ήταν η πρώτη αμερικανική προσπάθεια εξαγνισμού της Τουρκίας ώστε να αρθεί το εμπάργκο.
Σχεδόν ταυτόχρονα το διεθνές περιβάλλον άλλαξε δραματικά. Κατέρρευσε ο οπλίτης και τοποτηρητής των ΗΠΑ στην περιοχή, ο Σάχης της Περσίας και ακολούθησε η Σοβιετική Ένωση εισβολή στο Αφγανιστάν (1978-79). Η στρατηγική αξία της Τουρκίας εκτινάχθηκε στα ύψη. Το χουντικό πραξικόπημα του Εβρέν (1980) για το οποίο Αμερικανοί αξιωματούχοι έδωσαν συγχαρητήρια στον σταθμάρχη της CIA στην Άγκυρα Paul Henze (ο οποίος στο μεσοδιάστημα μετακόμισε στο γραφείο του Μπρεζίνσκι ως σύμβουλός του για Τουρκία-Ελλάδα-Κύπρο!) ήταν εγγύηση ότι η Τουρκία θα λειτουργούσε ως νέος τοποτηρητής και ο οποίος έπρεπε βέβαια, να αμειφθεί ποικιλοτρόπως.
Εκπονήθηκε τότε ένα στρατηγικό σχέδιο ενίσχυσης της Τουρκίας στη βάση του Δόγματος Wohlstetterr (την αποκάλυψη του οποίου έκανε ο Μιχάλης Ιγνατίου στην εφημερίδα Πρωϊνή στα πρώτα βήματα της δημοσιογραφικής του καριέρας). Στην καρδιά του σχεδίου και υλοποιητής, ήταν ο μαθητής του Wohlstetter και υφυπουργός του Πενταγώνου Richard Perle.
Το αμερικάνικο σχέδιο ενίσχυσης της Τουρκίας προνοούσε την εκταμίευση 18 δις δολαρίων τα επόμενα 13 χρόνια ώστε η Ανατολική Τουρκία (Κουρδιστάν) να καταστεί η βάση του εκστρατευτικού σώματος των ΗΠΑ (Rapid Deployment Force) για «προστασία» της Μέσης Ανατολής και των πετρελαίων της από τους Σοβιετικούς και άλλους που θα φιλοδοξούσαν να ελέγξουν το χώρο. Η στρατηγική αυτή των Αμερικανών είναι γνωστή ως Δόγμα Carter.
Ενισχυμένη από το ρόλο της και ενθαρρυμένη από την απόλυτη στήριξη των ΗΠΑ, η χούντα του Εβρέν μαζί με τον εγκάθετό της στην Κύπρο τον Ντενκτάς άρχισαν να σκέφτονται πώς θα εκμεταλλεύονται αυτή τη στήριξη και να πάρουν ή να εκβιάσουν ανταλλάγματα στην Κύπρο. Κατέληξαν στο πραξικόπημα της απόσχισης. Στο συντονισμό Χούντας και Ντενκτάς, κρίσιμα υπήρξαν δύο γεγονότα και ημερομηνίες.Το πραξικόπημα έπρεπε να λάβει χώρα μετά τις 6 Νοεμβρίου και το αργότερο 21 Δεκεμβρίου –αφού είχε εκλεγεί ο Τουργκούτ Οζάλ ως πρωθυπουργός (εκλογές 6 Νοεμβρίου) και προτού λάβει ψήφο εμπιστοσύνης (21 Δεκεμβρίου). Αυτό ώστε να μην έχει λόγο ο Οζάλ που δεν τον εμπιστεύονταν και δεν τους εμπιστεύετο. Αλλά το πραξικόπημα έπρεπε να ακολουθήσει την ψήφιση από το Κογκρέσο του αμερικάνικου προϋπολογισμού ξένης βοήθειας που έδιδε στην Τουρκία, ως «πρώτη δόση», βοήθεια ύψους ενός περίπου δις δολαρίων. Το νομοσχέδιο υπογράφηκε από τον Ρέηγκαν στις 14 Νοεμβρίου 1984. Αστραπιαία ο πρέσβης της Τουρκίας Sukru Elegdag (αγαπημένο παιδί της Χούντας και ο μόνος από όλο τουρκικό ΥΠΕΞ στο κόλπο) ενημέρωσε προσωπικά τον Εβρέν και αυτός έδωσε το πράσινο φως στον Ντενκτάς. Έτσι κατέληξαν τα πράγματα στη συζήτηση που περιγράφει ο Ταλάτ τα μεσάνυχτα της 14ης Νοεμβρίου (υπήρχε διαφορά ώρας με την Αμερική) και τη μεγάλη του στενοχώρια που κατέληξε στο κλάμα.
Το αποσχιστικό πραξικόπημα Εβρέν-Elegdag- Ντενκτάς έγινε και πίσω από την πλάτη των Αμερικανών που εξαγριώθηκαν διότι τους χαλούσε τη «σούπα» των σχεδιασμών για την Μέση Ανατολή. Για αυτό δήλωσαν τότε δημόσια ότι ποτέ δεν θα αναγνωρίσουν το αποσχιστικό καθεστώς.
Οι Αμερικανοί φοβόντουσαν την αντίδραση του Κογκρέσου. Ότι θα έκοβε τη βοήθεια προς την Τουρκία. Πράγμα που έφθασε στα όρια υλοποίησης με το Pressler-Biden Amendment, το οποίο έφερνε ξανά το εμπάργκο και απαιτούσε και την επιστροφή της Αμμοχώστου.
Αλλά οι Αμερικάνοι μετά από μία μεγάλη ακόμη μάχη, εξουδετέρωσαν το Pressler- Biden Amendment. Συνειδητοποίησαν όμως από τότε ότι το κυπριακό θα το έβρισκαν διαρκώς μπροστά τους. Και επειδή στρατηγική τους απόφαση ήταν, είναι και θα είναι να μην δυσαρεστήσουν τους Τούρκους, άρχισαν από τότε την υλοποίηση μιας στρατηγικής που θα εξάγνιζε την Τουρκία και θα δακτυλόδειχνε την Κύπρο ως φταίχτη. Πρώτο θύμα της στρατηγικής ήταν ο Κυπριανού. Προ-τελευταίο ο Παπαδόπουλος. Τελευταίος θα είναι ο Χριστόφιας, νομοτελειακά. Εφόσον δεν αποδεχτεί την τουρκική ειρήνη. Εφόσον δεν καταλύσει το κράτος, διότι αυτό είναι το εμπόδιο, και εφόσον δεν καταστήσει το 80% του κυπριακού λαού σατράπηδες των ισλαμο-πασάδων της Άγκυρας. Εκτός εάν αυτός και οι συμβουλάτορές του ξεφύγουν από την κοιλιά του κοίτους.

2 σχόλια:

  1. Ο κύριος Χριστόφιας ως καλά μελετημένος πιστεύω μαρξιστής λενινιστής γνωρίζει πως να ελίσσεται και εκμεταλλεύεται τις ενδοκαπιταλιστικές αντιθέσεις και αποκλίσεις συμφερόντων. Για να μπορέσει λοιπόν να ξεγλιστρήσει, εφόσον το επιθυμεί, δεν έχει παρά να συνάψει ποικιλόμορφες συμφωνίες με τη Γαλλία και τη Ρωσία, δείχνοντας έτσι ότι διαθέτει... αδένες και πολιτικό αισθητήριο.
    Άν πράξει αντίθετα φοβούμαι ότι θα είναι ο τελευταίος που θα κλείσει την πόρτα...
    ΣΙΑΤΙΣΤΙΝΟΣ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ενδιαφέρον και εμπεριστατωμένο άρθρο. Ελίνα

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.