FT: Η ελληνική τραγωδία αξίζει διεθνή προσοχή

του Martin Wolf
Η ελληνική κυβέρνηση έχει υποσχεθεί να μειώσει το έλλειμμα από 12,5% του ΑΕΠ στο 3% έως το 2012. Είναι πιθανών αυτό να συμβεί; Όχι και τόσο. Όμως η Ελλάδα είναι απλά η ακραία περίπτωση σε μία «δεξαμενή» δημοσιονομικών προβλημάτων. Και άλλες χώρες της ευρωζώνης δέχονται πιέσεις για μείωση των ελλειμμάτων τους. Τι θα προκαλέσει αυτή η πίεση στα ίδια τα κράτη, στην ευρωζώνη αλλά και στην παγκόσμια οικονομία;

Έχοντας παραποιήσει τα μεγέθη της για αρκετά χρόνια, καταπατώντας την εμπιστοσύνη των εταίρων της η Ελλάδα βρίσκεται στο «απόσπασμα». Ακόμη, όμως, και εάν έχει μεγάλη ευθύνη για την κατάστασή της, το έργο που έχει αναλάβει είναι τεράστιο. Ειδικότερα από τη στιγμή που σε αντίθεση με άλλες χώρες που έχουν υψηλά ελλείμματα –όπως για παράδειγμα η Βρετανία- δεν μπορεί λύσει το δημοσιονομικό της πρόβλημα με χρήση χαλαρότερης νομισματικής πολιτικής ή με υποτίμηση του νομίσματος της.

Η Ελλάδα είναι μέλος μίας νομισματικής ένωσης που διαθέτει την πλέον σφιχτή νομισματική πολιτική από οποιαδήποτε άλλη περιοχή του κόσμου, όπως πρόσφατα σημείωσε σε άρθρο του στους «Financial Times» ο κ. Paul de Grauwe. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), το πραγματικό ΑΕΠ της ευρωζώνης θα συρρικνωθεί το 2010. Για τη Γερμανία αναμένεται ανάπτυξη μόλις 0,2%.

Το ευρώ έχει ενισχυθεί περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο νόμισμα από το 1999 έως και σήμερα. Τόσο η Ελλάδα όσο και οι άλλες περιφερειακές οικονομίες –λίγο ακόμη αλάτι στις πληγές τους- έχουν χάσει την ανταγωνιστικότητά τους εντός της ευρωζώνης. Βάσει μίας μέτρησης, το εργατικό κόστος στην Ελλάδα έχει ενισχυθεί κατά 23% σε σύγκριση με το αντίστοιχο στη Γερμανία από το 2009 έως το β’ τρίμηνο του 2009.

Επιπρόσθετα, εάν η σφιχτή δημοσιονομική πολιτική βοηθούσε στον περιορισμό των spreads μεταξύ ελληνικών και γερμανικών ομολόγων, η θετική επίδραση στα δημοσιονομικά μεγέθη και στην οικονομία δεν θα ήταν και τόσο ισχυρή. Πάντως το spread των ελληνικών ομολόγων έφθασε, στις αρχές της εβδομάδας, στο 2,74%. Όμως τα spreads ενισχύονται κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων ετών.

Με δεδομένες αυτές τις δυσκολίες, ισχυρή δημοσιονομική προσαρμογή θα οδηγήσει σε βαθιά ύφεση. Θα αυξήσει, επίσης, το κυκλικό έλλειμμα. Ας υποθέσουμε ότι για κάθε δημοσιονομική προσαρμογή στο 1%, θα υπάρξει βελτίωση των μεγεθών κατά 0,2%. Δηλαδή προκειμένου το έλλειμμα να υποχωρήσει στο 3% του ΑΕΠ θα πρέπει να υπάρξει δημοσιονομική προσαρμογή κοντά στο 12%. Η ελληνική κυβέρνηση θα ανακαλύψει ότι για κάθε ένα βήμα μπροστά, θα κάνει και ένα βήμα πίσω. Μέχρι στιγμής η Ελλάδα δεν έχει βρεθεί αντιμέτωπη με σημαντική ύφεση. Αυτό θα αλλάξει.

Τα προβλήματα της Ελλάδας είναι ακραία γιατί είναι η μόνη εκ των αδύναμων χωρών της ευρωζώνης που έχει υψηλό έλλειμμα και υψηλό χρέος. Άλλες χώρες με υψηλά ελλείμματα είναι η Ιρλανδία (12,2% του ΑΕΠ). Όμως στην περίπτωση της Ελλάδας το χρέος βρέθηκε στο 86% του ΑΕΠ στα τέλη του 2009 –βάσει στοιχείων του ΟΟΣΑ- ενώ στην Ιρλανδία και την Ισπανία ήταν 25% και 33% του ΑΕΠ αντίστοιχα. Την ίδια στιγμή, η Ιταλία, η οποία έχει χρέος στο 97% του ΑΕΠ βρίσκεται αντιμέτωπη με έλλειμμα «μόλις» 5,5%. Η Πορτογαλία βρίσκεται κάπου στη μέση, με χρέος 56% του ΑΕΠ και έλλειμμα 6,7%. Όντως οι προκλήσεις για την Ελλάδα είναι μεγαλύτερες και περισσότερο επιτακτικές από ότι των άλλων.

Σε άρθρο του στους «F.T.», ο κ. Desmond Lachman του American Enterprise Institute κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Ελλάδα θα πρέπει να εκδιωχθεί από την ευρωζώνη. Αντίθετα σε άλλο άρθρο, ο κ. Simon Tilford του Centre for European Reform υποστήριξε ότι η χώρα θα πρέπει να στηριχθεί οικονομικά.

Υπάρχουν δύο πιθανότητες: ή η Ελλάδα να παλέψει και να τα καταφέρει, ή να χρεοκοπήσει.

Ποιο από τα δύο είναι πιο πιθανό; Δεν γνωρίζω. Όμως η χρεοκοπία δεν είναι λύση. Σε αυτήν την περίπτωση η Ελλάδα θα πρέπει να μειώσει το έλλειμμά της εν τω μέσω οικονομικής κατάρρευσης. Το να φύγει από την ευρωζώνη ισοδυναμεί με πολιτική καταστροφή. Επιπρόσθετα θα δημιουργήσει ένα θανάσιμο περιβάλλον για τις υπόλοιπες αδύναμες οικονομίες της περιοχής. Ξαφνικά το αδύνατο, το αδιανόητο θα μοιάζει δυνατό. Η ευρωζώνη θα βρεθεί αντιμέτωπη με τέτοια οικονομικά προβλήματα και με τέτοια κρίση στον χρηματοοικονομικό κλάδο, που η κρίση του 2009 θα μοιάζει με πάρτι.

Την ίδια στιγμή η διάσωση θα δημιουργήσει «ηθικές συγκρούσεις» στους πολιτικούς της περιοχής. Είναι εφικτή μόνο εάν μαζί με αυτήν ακολουθήσει και πλήρη ανάληψη της οικονομίας του κράτους-μέλους που διασώζεται από τις ευρωπαϊκές αρχές. Αυτός κατά πολλούς είναι ο ορθός δρόμος που θα πρέπει να ακολουθήσει –εν γένει- η ευρωζώνη.

Με δεδομένες τις εξαιρετικές δυσκολίες όλων των εναλλακτικών λύσεων, είμαι βέβαιος ότι η Ελλάδα θα επιλέξει την λύση του «αγωνίζομαι και τελικώς τα καταφέρνω». Το ίδιο θα πρέπει να ισχύει και για άλλες χώρες. Οι οποίες θα πρέπει να αποδεχθούν ότι θα βρεθούν αντιμέτωπες με ύφεση.

Την ίδια στιγμή, με δεδομένο ότι η εγχώρια κατανάλωση έχει υποχωρήσει, η ευρωζώνη ευελπιστεί ότι θα στηρίξει την ανάπτυξή της στις εξαγωγές. Το ίδιο ισχύει και για άλλες χώρες που δέχθηκαν το σοκ της κρίσης, όπως Βρετανίας και ΗΠΑ. Το ίδιο ισχύει και για την ταλαιπωρημένη Ιαπωνία. Ακόμη και για την Κίνα.

Ορισμένοι, οι οποίοι γνωρίζουν την αντίθεσή μου στην ένταξη της Βρετανίας στην ευρωζώνη, μπορεί να υποθέσουν ότι χαίρομαι όταν βλέπω όλες αυτές τις δυσκολίες. Δεν ισχύει, αντίθετα, φοβάμαι τις οδυνηρές συνέπειες. Σαφώς πρόκειται για δυσκολίες που με ανησυχούν.

Τις περισσότερες φορές το να έχεις το δικό σου νόμισμα δεν προσφέρει και πολλά. Όμως κατά καιρούς οι χώρες χρειάζονται μία βαλβίδα ασφαλείας. Αυτό ίσχυε στη δεκαετία του ’30, όπως πολύ σωστά μας θύμισε ο κ. de Grauwe. Η δική μας εποχή θέτει ανάλογες προκλήσεις. Πάντα υπάρχουν προβλήματα. Με δεδομένη την επιθυμία τους να υιοθετήσουν το ευρώ, οι χώρες της ευρωζώνης θα πρέπει να βρουν τρόπους να λύσουν αυτά τα προβλήματα, όταν εμφανίζονται.
euro2day.gr