Οι παρενέργειες της κρίσης στο διπλωματικό μέτωπο

Αποδυνάμωση της διεθνούς διαπραγματευτικής θέσης της Ελλάδας
Του Σταυρου Λυγερου
Η οξύτατη δημοσιονομική κρίση και ο συνακόλουθος πρωτοφανής διεθνής διασυρμός έχουν ωθήσει στο ναδίρ τη διαπραγματευτική δύναμη της Ελλάδας σε όλα τα επίπεδα. Η οικονομία δεν ήταν ποτέ αποκομμένη από την πολιτική. Στην πραγματικότητα, η χώρα είναι όσο ποτέ άλλοτε εκτεθειμένη όχι μόνο στις κερδοσκοπικές επιθέσεις των αγορών, αλλά και στα εθνικά θέματα.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η Ελλάδα θα δεχθεί στρατιωτική επίθεση. Σημαίνει, όμως, ότι στον διαρκή διπλωματικό πόλεμο θέσεων είναι αδύναμη όχι μόνο να προωθήσει τις θέσεις της, αλλά και να προασπίσει βασικά εθνικά συμφέροντά της. Η απώλεια κύρους και διαπραγματευτικής δύναμης αντανακλάται στον τρόπο που την αντιμετωπίζουν αντίπαλοι και γείτονες.

Στο ελληνοτουρκικό μέτωπο, εκφράζονται φόβοι ότι οι Τούρκοι θα επιχειρήσουν να εκμεταλλευθούν την ευκαιρία. Προς το παρόν, έχουμε τις συνηθισμένες προκλήσεις. Μόνη εξαίρεση η είσοδος έξι μαχητικών F-16 στο πεδίο βολής της Ανδρου κατά τη διάρκεια ελληνικής άσκησης αντιαεροπορικών πυρών. Η άσκηση διακόπηκε για να μην προκληθεί ατύχημα. Στο ελληνικό Γενικό Επιτελείο δεν έχουν, βεβαίως, ξεχάσει τις αποκαλύψεις για το άκρως απόρρητο τουρκικό σχέδιο «Βαριοπούλα».

Πτώση αεροσκάφους
Υπενθυμίζουμε ότι το σχέδιο, που φέρει την υπογραφή του πτεράρχου Ιμπραχίμ Φιρτίνα και δημοσιεύθηκε προσφάτως στην εφημερίδα «Ταράφ», ανέφερε: «Κατά τις πτήσεις στο Αιγαίο θα παρενοχλούνται τα αεροσκάφη της ελληνικής πολεμικής αεροπορίας και θα διαμορφωθεί κλίμα σύγκρουσης. Εάν είναι δυνατόν, θα προκληθεί πτώση ενός αεροσκάφους μας από την ελληνική πολεμική αεροπορία. Εάν δεν πραγματοποιηθεί αυτό, θα προκληθεί πτώση δικού μας αεροσκάφους με πυρά, σε κατάλληλο χώρο και χρόνο από πιλότο του Ειδικού Σμήνους, το οποίο έχει αναδιαρθρωθεί. Θα διοχετευτούν στα ΜΜΕ ειδήσεις ότι την πτώση προκάλεσε η ελληνική πολεμική αεροπορία και θα παρουσιαστεί η αδυναμία της κυβέρνησης (Ερντογάν) στο θέμα αυτό».

Αν και το σχέδιο είναι του 2003, δεν αποκλείεται να δρομολογηθούν και τώρα παρεμφερείς προβοκάτσιες. Η σύγκρουση της κυβέρνησης Ερντογάν με το Γενικό Επιτελείο έχει οξυνθεί και οι πασάδες έχουν ανάγκη να αναστηλώσουν το κύρος τους στο εσωτερικό. Υποχρεώνοντας την Ελλάδα ή να εμπλακεί σε ένα στημένο θερμό επεισόδιο ή να υποχωρήσει ατάκτως, κερδίζουν «μ' ένα σμπάρο δυο τρυγόνια». Η απειλή χρήσης στρατιωτικής βίας, άλλωστε, ήταν πάντα το αγαπημένο όπλο των Τούρκων για να εξουθενώσουν πολιτικο-ψυχολογικά την Αθήνα και να αποσπάσουν κέρδη, χωρίς να ρίξουν ούτε μία σφαίρα.

Σήμερα, ο πειρασμός είναι μεγαλύτερος. Η πείρα έχει αποδείξει ότι οι Τούρκοι εκμεταλλεύονται είτε πολιτικά κενά είτε στιγμές αδυναμίας της Ελλάδας (Κατοχή, 1955, 1967, 1974 και 1996). Ο πειρασμός συνδέεται με την επανέναρξη των διερευνητικών επαφών και την πίεση για εφ' όλης της ύλης διαπραγμάτευση (επιστολή Ερντογάν). Η πρόκληση μιας ελεγχόμενης κρίσης θεωρείται στην Αγκυρα καταλύτης για να καμφθούν οι αντιστάσεις της Αθήνας. Απ' αυτήν την άποψη, η συγκυρία είναι ευνοϊκή για έναν τέτοιο σχεδιασμό.

Με το τωρινό κλίμα, η Ελλάδα έχει μεγάλες δυσκολίες να χρησιμοποιήσει το χαρτί της Ε.Ε. στα ελληνοτουρκικά και στο Μακεδονικό. Είναι ενδεικτικό ότι στη σύνοδο κορυφής του Δεκεμβρίου, τα δύο αυτά ζητήματα έκλεισαν σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών, επειδή ο Γ. Παπανδρέου ήθελε στο επίπεδο των ηγετών να χρησιμοποιήσει όλο το διαπραγματευτικό κεφάλαιό του στο μέτωπο της οικονομίας.

Από τότε, η κατάσταση έχει επιδεινωθεί. Υπενθυμίζουμε ότι τον Μάρτιο η Ε.Ε. θα ξανασυζητήσει τον ορισμό ημερομηνίας για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων της FYROM. Οι πιέσεις για να καμφθεί η ελληνική αντίρρηση θα είναι εντονότερες παρά ποτέ. Παρ' ότι τυπικά η διάσωση της ελληνικής οικονομίας δεν συνδέεται με πολιτικούς όρους, στο παζάρι μπαίνουν ατύπως και τέτοιοι όροι.

Ενδεικτικό για τον τρόπο που συμπεριφέρονται οι γείτονες είναι η απόφαση του αλβανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου να ακυρώσει την ελληνοαλβανική συμφωνία για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και ουσιαστικά της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Η συμφωνία έγινε με βάση τη διάταξη του Δικαίου της Θάλασσας για τα νησιά.

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η Αγκυρα άσκησε πίεση στα Τίρανα, αλλά επειδή η κυβέρνηση Μπερίσα δεν μπορούσε να πάρει πίσω την υπογραφή της, η τουρκική πλευρά χρησιμοποίησε κύκλους και ΜΜΕ για να καταγγείλει τη συμφωνία ως βλαπτική για τα αλβανικά συμφέροντα. Στο παιχνίδι αυτό μπήκε και το Αλβανικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (αξιωματική αντιπολίτευση).

Η διάχυτη εντύπωση ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε αδύναμη διαπραγματευτική θέση είχε και άλλες αρνητικές συνέπειες. Στις συζητήσεις με τους Λίβυους για την οριοθέτηση της ΑΟΖ, αμφισβήτησαν ότι η Γαύδος έχει δική της ΑΟΖ. Ακόμα και η Ιταλία, που έχει προ δεκαετιών οριοθετήσει την υφαλοκρηπίδα με την Ελλάδα, όταν βολιδοσκοπήθηκε η ίδια οριοθέτηση να ισχύσει και για την ΑΟΖ, ζήτησε μεγαλύτερο μερίδιο!

Η Ουάσιγκτον
Η πρωτοφανής στα μεταπολιτευτικά χρονικά αποδυνάμωση της διεθνούς θέσης της Ελλάδας και η ενασχόληση της κοινής γνώμης με την οικονομική κρίση αποτελεί πειρασμό και για την Ουάσιγκτον να επιβάλει αυτό που προσπαθεί εδώ και δεκαετίες: το κλείσιμο ενοχλητικών μετώπων, όπως το Κυπριακό και η ελληνοτουρκική διένεξη.

Οπως κάθε μεγάλη δύναμη, οι ΗΠΑ δεν ενδιαφέρονται για το δίκαιο. Η πείρα αποδεικνύει ότι όπου δεν έχουν ίδιον συμφέρον, η μεσολάβησή τους εκκινεί από τον συσχετισμό δυνάμεων. Δεδομένου ότι αυτήν την εποχή οι μετοχές της Τουρκίας είναι πολύ υψηλά, ενώ της Ελλάδας πολύ χαμηλά, το συμπέρασμα προκύπτει αβίαστα. Ούτως εχόντων των πραγμάτων, μοιάζει επίκαιρη η παροιμία «τώρα που βρήκαμε παπά να θάψουμε πέντ' έξι»!

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ