Αυτοί που μιλούν για αυτονομία δεν είναι Κρητικοί

Συνέντευξη του Ψαραντώνη στην εφημερίδα «Ελεύθερος Κόσμος»

«Αυτοί που μιλούν για ανεξαρτησία δεν είναι Έλληνες, αλλά ξένοι».

Αυτό σημαίνει ότι έχετε μια πατριωτική παράδοση στην οικογένεια. Τι σημαίνει για σας Πατριωτισμός σήμερα;
Να είσαι πατριώτης και να υπηρετείς και να σέβεσαι την Πατρίδα σου.
Πιστεύεις ότι βάλλεται ο πατριωτισμός σήμερα;
Έτσι που μας έχουν καταντήσει φυσικά και βάλλεται. Έχουν πάψει και την εθνική παιδεία. Αν μένεις στην Ελλάδα δεν θέλουν να ξέρεις την ιστορία και ποιος είσαι. Εγώ πρέπει να πάω έξω για να ακούσω για την ιστορία μου στα έθνικ φεστιβάλ.

Γεννημένος στα Ανώγεια της Κρήτης το 1939, ο Ψαραντώνης (Αντώνης Ξυλούρης) είναι ο μικρότερος αδελφός του αείμνηστου Νίκου Ξυλούρη. Κατάγεται από μια μουσική, αλλά και ιστορική οικογένεια που πολέμησε τους Τούρκους, γεγονός στο οποίο οφείλει, το παρατσούκλι «Ψαραντώνης». Ένας από τους ανθρώπους που τον «ανακαλύψανε» ήταν ο Μάνος Χατζιδάκις που τον βράβευσε το 1979 στον Μουσικό Αύγουστο της Κρήτης ως κορυφαίο λυράρη της Κρήτης. Δημοφιλής στα ξένα φεστιβάλ, ο Ψαραντώνης βιώνει κάθε στιγμή τους μύθους της Κρήτης, είτε τραγουδά για τον Δία, είτε για τους Κουρήτες. Άνθρωπος με πατριωτικές απόψεις, μας έδωσε μια συνέντευξη λίγες ώρες πριν ανέβει στην σκηνή του Ηρωδείου.

Ψαραντώνη, πως νοιώθεις που αύριο παίζεις στο Ηρώδειο;
Νοιώθω ότι πρέπει να παίξω καλά και να τραγουδήσω καλά. Υπάρχει και ο σεβασμός στον χώρο γιατί έτσι πρέπει σε τέτοιες περιπτώσεις.

Τόσα χρόνια νομίζω ότι σε είχαν στην απ’ έξω.
Ναι. Δεν το συζητάμε. Τώρα λένε: «Τώρα είμαστε άλλοι. Ξέρουμε τι κουβαλάς και τι έχεις προσφέρει».

Πιστεύεις ότι η Ελληνική πολιτεία σέβεται την Παράδοση;
Εξαρτάται από τον άνθρωπο. Αν σέβεται ή δεν σέβεται τον εαυτό του. Αν σέβεσαι τον εαυτό σου, σέβεσαι τους άλλους και σέβεσαι και την Παράδοση

Πως ξεκίνησες να ασχολείσαι με την μουσική;
Από το δημοτικό. Τότε ήταν ο Νίκος ο αδελφός μου που είχε ωραία φωνή και έπαιζε ωραία. Και κάποτε ο δάσκαλος του έλεγε για μένα: «Δάσκαλε το κοπέλι θέλει λύρα και δεν με ξεφορτώνεται» Και εκείνος του λέει: «Γιωργή, πάρε του μια λύρα και θα με θυμηθείς» Έτσι μου πήρε μια λύρα και άρχισα να παίζω. Κάνουν τώρα όλοι αυτοί σήμερα, έναν Νίκο. Όχι δεν κάνουν.

Πως ήταν να είσαι ο αδελφός του Νίκου Ξυλούρη;
Αυτός τα είχε όλα τα προσόντα και λύρα φοβερή και φωνή ωραία. Εγώ δεν είχα όλα τα προσόντα. Αυτός τα είχε. Την λεβεντιά του, το περπάτημα του, την σοβαρότητα του. Δεν ήταν να λέει «Εγώ και εγώ». Όποιοι τα λένε αυτά είναι κενοί και να πάνε κρυφτούν.
Το πρόσθεμα «Ψαρό» από πού βγαίνει; Εννοώ όλοι οι Ξυλούρηδες ονομάζεστε Ψαρονίκος, Ψαραντώνης κ.λπ.Τον παππού μου τον λέγανε Νίκο. Πολέμησε τους Τούρκους και τους έκανε να τον τρέμουν σαν ψάρια. Έτσι τον ονόμασαν Ψαρόνικο.

Αυτό σημαίνει ότι έχετε μια πατριωτική παράδοση στην οικογένεια. Τι σημαίνει για σας Πατριωτισμός σήμερα;
Να είσαι πατριώτης και να υπηρετείς και να σέβεσαι την Πατρίδα σου.

Πιστεύεις ότι βάλλεται ο πατριωτισμός σήμερα;
Έτσι που μας έχουν καταντήσει φυσικά και βάλλεται. Έχουν πάψει και την εθνική παιδεία. Αν μένεις στην Ελλάδα δεν θέλουν να ξέρεις την ιστορία και ποιος είσαι. Εγώ πρέπει να πάω έξω για να ακούσω για την ιστορία μου στα έθνικ φεστιβάλ.

Για πες μου λίγο πάνω σε αυτό.
Στην συνάντηση των πέντε ηπείρων που έγινε στα σύνορα Γαλλίας-Ελβετίας. Εγώ που έπαιζα τελευταίος λέγανε: «Αυτή είναι η τέχνη της Αρχαίας Ελλάδος. Είναι η μουσική από την Κρήτη, το νησί των Θεών». Οι δραβίδες, οι προ-Μινωΐτες, οι πρώτοι Έλληνες έδωσαν την μουσική στον κόσμο. Οι δραβίδες είχαν στόλο, μουσική και θέατρο. Αυτοί γύριζαν τον κόσμο και είχαν φτιάξει την λύρα που μετά έπαιζε ο Απόλλων, τα τύμπανα των Κουρήτων και τους αυλούς.

Μιας και μίλησες για τους Κουρήτες, είχες γράψει και ένα τραγούδι για τον Δία. Πως προέκυψε αυτό;Την Κνωσσό την έλεγαν μυθολογία. Εσύ τι πιστεύεις;
Ότι είναι ιστορία.

Φυσικά και είναι ιστορία αληθινή. Η μυθολογία είναι τα παραμύθια του λαού. Ο Δίας, ο Απόλλων, ο Ορφέας, ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Όμηρος, ο Καζαντζάκης, ο μεγάλος ο Κορνάρος. Όλοι αυτοί ήταν υπαρκτοί.

Το «Ιδαίον Άνδρον» πως σου προέκυψε;
Είδα τον Ψηλορείτη και εμπνεύσθηκα. Αυτό είναι ιστορία και τραγωδία. Όχι τραγούδια για μάγκες και να μην πω τι άλλο.

Την εκτίμηση που έχεις στα ξένα φεστιβάλ, την είχες εδώ;
Από τον κόσμο ναι, αλλά από τους πολιτικούς ποτέ. Θεός φυλάξει. Καμία συμπαράσταση. Έξω ο κάθε μουσικός έχει την συμπαράσταση του Υπουργείου Πολιτισμού. Εκεί είναι υποχρεωμένος ο υπουργός να συμπαρίσταται. Εδώ σε άλλους συμπαρίστανται. Εδώ είμαι μόνος στον δρόμο μου. Γιατί; Δεν ξέρω, ψάξτο. Εδώ πάντα με κυνηγούσαν οι προδότες.

Το 1991 είχε κυκλοφορήσει ένας δίσκος σου, το «Ο Γιος του Ψηλορείτη» (Son Of Psiloritis) στην μεγάλη γερμανική «έθνικ» εταιρία World Network. Πως προέκυψε;

Αυτός ήταν από ένα φεστιβάλ του ZDF του κρατικού καναλιού της Γερμανίας. Τότε το 1982 γύριζαν κάποιοι Γερμανοί τις διάφορες χώρες για να ακούσουν μουσικούς για το φεστιβάλ. Ήμουν εγώ τότε στο Ηράκλειο και έπαιζα την λύρα και με άκουσαν. Εγώ τους είχα ξεχάσει. Έρχονται λοιπόν μια δεύτερη φορά μετά από ένα μήνα. Την τρίτη φορά που ήρθαν είχαν αποφασίσει να διαλέξουν εμένα από την Ελλάδα. Ήρθαν λοιπόν και με χαιρετήσανε. Και έτυχε να είναι εκεί ένας συγγενής μου Μιχάλης Ξυλούρης από τα Ανώγεια, που μένει μόνιμα στην Γερμανία και του λέω «Μιχάλη, έλα εδώ να μου μεταφράσεις». Και μου εξηγεί: «Είναι από ένα μεγάλο φεστιβάλ του ZDF, της Γερμανικής κρατικής τηλεόρασης και θέλουν να σε ακούσουν για το φεστιβάλ». Μου λένε λοιπόν οι Γερμανοί: «Θα σου κάνουμε τα εισιτήρια για την Γερμανία, για να έρθεις για μια συναυλία στο ZDF πριν από το φεστιβάλ. Το φεστιβάλ είναι του χρόνου, αλλά θέλουμε να έρθεις να σε ακούσει και ο κόσμος». Πάω λοιπόν στο ZDF και τους αρέσω. Την επόμενη χρονιά πάω στο φεστιβάλ και παίζω και από εκεί κυκλοφόρησε ο δίσκος σε όλο τον κόσμο.

Ένας δίσκος σου που έχω «λιώσει» από το παίξιμο είναι το «Παλιό κρασί οι σκέψεις μου». Αυτός ο δίσκος δεν είναι ο τυπικός δίσκος κρητικής μουσικής. Είναι πολύ αυτοσχεδιαστικός και σε κάποια σημεία είναι σαν ακούω κρητική τζαζ. Θέλω να σε ρωτήσω λοιπόν: Τι σημαίνει για σένα η Παράδοση και τι αυτοσχεδιασμός;

Αυτός είναι ένας καινούργιος τρόπος παιξίματος. Η παράδοση δεν είναι όπως τα βρήκαμε έτσι να τα παίζουμε. Να τα παίζουμε και να μην τα χαλούμε. Αν μπορούμε να τα κάνουμε καλύτερα. Αλλιώς να μην τα αγγίζουμε. Αλλά η μουσική δεν είναι στάσιμη. Πρέπει να βγάζεις και πράγματα καινούργια και τα οποία δεν είναι ούτε πεντοζάλη, ούτε πηδηχτός, ούτε συρτός. Είναι κομμάτια που είναι καινούργια στην μουσική. Οι χορογράφοι έξω κάνουν χορογραφίες πάνω στην μουσική που γράφω. Όπως ο Μπεζάρ στην Γαλλία. Ο Μπεζάρ με είχε καλέσει κάποτε σε μια παράσταση που έκανε στο Ηράκλειο πάνω σε κομμάτια μου.

Η μουσική δεν έχει άκρη. Αν ακούσεις ένα κομμάτι είτε δικό μου, είτε παλιότερο, ποτέ δεν είναι το ίδιο. Έχει τόσα στολίσματα που δεν ακούγεται ποτέ ίδιο. Το συναισθήματα του καλλιτέχνη δεν μπορούν να μπουν σε χαρτί.

Να γυρίσουμε πίσω στην πολιτική. Τι γνώμη έχεις για την οικονομική κρίση;
Τι γνώμη να έχω; Οι πολιτικοί φταίνε για την κρίση και έχουν το θράσος να μας βγάζουν λόγους. Οι άλλοι λέγανε: «Παραλάβαμε χάος». Αυτοί εδώ λένε: «Παραλάβαμε χάος». Τα δικά τους χάλια τα παλιά δεν τα θυμούνται;

Δεν υπάρχουν πια μεγάλοι πολιτικοί σαν τον Βενιζέλο.
Μην κάνεις συγκρίσεις με τον Βενιζέλο. Εκείνος ήταν πατριώτης.

Τα τελευταία χρόνια πολλοί μιλάνε για ανεξαρτησία της Κρήτης και οραματίζονται απόσχιση για το 2012. Εσύ τι γνώμη έχεις το θέμα;
Γιατί το λένε; Πιστεύουν ότι θα είναι καλύτερα; Όχι. Εγώ πιστεύω ότι έτσι θα γίνουμε σαν την Κύπρο. Κάποιος θα έρθει και θα μας καταλάβει. Πρέπει να δούμε ποιοι είναι αυτοί που το λένε; Είναι Κρητικοί; Δεν νομίζω. Το θέμα είναι ότι δεν ξέρουμε τι σκοπό έχουν. Αυτό πρέπει να ψάξουμε.

Η συνέντευξη δόθηκε στον Γιώργο Πισσαλίδη και δημοσιεύθηκε στο φύλλο της 8ης Ιουνίου 2010 της εφημερίδας Ελεύθερος Κόσμος.


Ηράκλειο: Συναυλία στη μνήμη του Νίκου Ξυλούρη
Μεγάλη συναυλία διοργανώνει η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ηρακλείου, μέσω του Νομαρχιακού Οργανισμού Πολιτισμού και Επιμόρφωσης (ΝΟΠΕΗ), τιμώντας τον Νίκο Ξυλούρη, 30 χρόνια μετά τον θάνατό του.

Στη συναυλία που θα γίνει την Πέμπτη 24 Ιουνίου στις 9 η ώρα το βράδυ στο Δημοτικό Κηποθέατρο Νίκος Καζαντζάκης του Ηρακλείου συμμετέχουν γνωστοί καλλιτέχνες κρητικής μουσικής, η Μικτή και η Παιδική Χορωδία της Νομαρχίας Ηρακλείου. Η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό.

Το πρόγραμμα της συναυλίας περιλαμβάνει:

• Χαιρετισμός από τη Νομάρχη Ηρακλείου, Βαγγελιώ Σχοιναράκη-Ηλιάκη.

• Χαιρετισμός από εκπρόσωπο της οικογενείας Ξυλούρη.

• Εναρξη συναυλίας: Παιδική χορωδία Νομαρχίας Ηρακλείου.

• 1ο μέρος - Κρητικό πρόγραμμα: Χαράλαμπος Γαργανουράκης, Βασίλης Καρεφιλάκης, Βασίλης Σταυρακάκης.

• Εντεχνο πρόγραμμα: Γιάννης Κασσωτάκης.

• Απονομή πλακέτας στην Ουρανία Ξυλούρη από την κ. Σχοιναράκη

• 2ο μέρος - Κρητικό πρόγραμμα: Ψαραντώνης, Ψαρογιάννης, Νίκος Ξυλούρης (Γκρας).

Η συναυλία θα κλείσει με τη Μικτή Χορωδία Νομαρχίας Ηρακλείου.
ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ