Το δικό μας Ολοκαύτωμα

Οστά Ποντίων από τον τάφο στο Γιαζισιλάρ

ΤΙ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΟΥΝ ΤΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΣΑΜΨΟΥΝΤΑ Ποντιακή Γενοκτονία: σιγή Αγκυρας για τους ομαδικούς τάφους
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΙΟΥΣΗ

Νέα στοιχεία έρχονται στο φως από τον ομαδικό τάφο Ποντίων σε χωριό της Σαμψούντας της περιόδου 1916-1922, που ήρθε στο φως πριν από δύο χρόνια. Εκπρόσωποι των Ποντίων εκφράζουν την έντονη δυσφορία τους για την παθητική ελληνική πολιτική σε ό,τι αφορά το ποντιακό ζήτημα και τη διεθνή αναγνώριση της Γενοκτονίας στον Πόντο.

Οστά Ποντίων από τον τάφο στο Γιαζισιλάρ Τα οστά βρέθηκαν τυχαία κατά τη διάρκεια εργασιών σε σχολείο του χωριού Γιαζισιλάρ, ενώ, σύμφωνα με τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων, οι εργάτες πέταξαν τα οστά στο ποτάμι της περιοχής. Οι κάτοικοι του χωριού, όπου βρέθηκε ο ομαδικός τάφος, υποστηρίζουν ότι υπάρχουν και ερείπια από τέσσερις ελληνικές εκκλησίες. Μία απ' αυτές βρισκόταν εκεί όπου σήμερα έχει κατασκευαστεί το σχολείο. Οι ιστορικοί δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο στο σημείο να βρισκόταν και χριστιανικό νεκροταφείο.

«Την ίδια ώρα που η κυβέρνηση Ερντογάν μεσολάβησε για να αναγνωρίσουν οι Σέρβοι τη σφαγή μουσουλμάνων αμάχων στη Σρεμπρένιτσα, κωφεύει στο ζήτημα των ομαδικών τάφων στην περιοχή του Πόντου.

Προαποφασισμένο σχέδιο
Την περίοδο που ακολούθησε υλοποιήθηκε το προαποφασισμένο σχέδιο των Τούρκων εθνικιστών, των Νεότουρκων, για φυσική εξόντωση των χριστιανικών κοινοτήτων» σημειώνει ο ιστορικός Βλάσης Αγτζίδης. «Ηταν τέτοια η ένταση και η έκταση των διωγμών, ώστε ακόμη και οι σύμμαχοι των Τούρκων διατύπωσαν εγγράφως τις αντιρρήσεις τους. Ο μαρκήσιος Pallavicini (Παλαβιτσίνι) έγραφε τον Ιανουάριο του 1918: "Είναι σαφές ότι οι εκτοπισμοί του ελληνικού στοιχείου δεν υπαγορεύονται ουδαμώς από στρατιωτικούς λόγους και επιδιώκουν κακώς εννοούμενους πολιτικούς σκοπούς". Σχεδόν συγχρόνως ο Αυστριακός πρόξενος της Αμισού Κβιατόφσκι (Kwiatkowski) ανέφερε σε υπηρεσιακή επιστολή του ότι ο εκτοπισμός των Ελλήνων της ποντιακής παραλίας βρισκόταν στο πλαίσιο του προγράμματος των Νεότουρκων, με το οποίο επιδιωκόταν η εξασθένηση του χριστιανικού στοιχείου. Θεωρούσε ο ίδιος ότι η καταστροφή αυτή θα είχε μεγαλύτερη απήχηση στην Ευρώπη απ' ό,τι οι σφαγές που είχαν διαπράξει κατά των Αρμενίων».

Ο συγκεκριμένος ομαδικός τάφος που εντοπίστηκε στη Σαμψούντα φαίνεται ότι ανήκει στη δεύτερη περίοδο της Γενοκτονίας (1919-1922). Για τον τάφο αυτό ο μελετητής της ιστορίας των Ελλήνων του Δυτικού Πόντου, εκπαιδευτικός Γιώργος Αντωνιάδης, υπογραμμίζει: «Το χωριό Γιαζισιλάρ αποτελεί συνοικισμό του χωριού Τερέκιοϊ, που βρίσκεται πάνω στην παραλιακή οδό. Τον Ιούνιο του 1921, οι Τούρκοι συγκέντρωσαν τα γυναικόπαιδα του χωριού Τερέκιοϊ και αφού τα έπνιξαν με βρόχο, τα πέταξαν σε ένα λάκκο και στη συνέχεια κάλυψαν το λάκκο αυτό με χώμα...»

Η Παμποντιακή Ομοσπονδία Ελλάδας διαμαρτυρήθηκε προς τον Τούρκο πρωθυπουργό και ζήτησε (χωρίς αποτέλεσμα απ' ό,τι φάνηκε) από την τότε υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας Ντόρα Μπακογιάννη να επέμβει. Στην ανακοίνωσή της αναφερόταν: «Στο χωριό Γιαζισιλάρ της Σαμψούντας κατά τη διάρκεια εργασιών για ανέγερση σχολείου σε οικόπεδο που υπήρχαν τα ερείπια χριστιανικού ναού αποκαλύφθηκε ομαδικός τάφος. Είναι προφανές ότι πρόκειται για οστά των κατά το έτος 1916 σφαγιασθέντων Ελληνοποντίων ανδρών ηλικίας 16-60 ετών της περιοχής Σαμψούντας και Πάφρας. Η αποκάλυψη του τάφου αυτού συνιστά αμάχητο τραγικό τεκμήριο της διαπραχθείσης κατά τα έτη 1916-1923 γενοκτονίας σε βάρος των χριστιανικών πληθυσμών του Πόντου από τους Νεότουρκους και το κεμαλικό καθεστώς, έγκλημα που δυστυχώς η επίσημη Τουρκία επιμένει να μην ομολογεί και αρνείται πεισματικά την επιβαλλόμενη αίτηση συγγνώμης. Εξάλλου είναι προσφιλής και επαναλαμβανόμενη η τακτική της να αποποιείται την ευθύνη για το έγκλημα και τα θύματά της να τα χαρακτηρίζει ως "αγνοούμενους"».

Ο Βλάσης Αγτζίδης σημειώνει: «Για άλλη μία φορά το θέμα υποβαθμίστηκε από τις αρμόδιες ελληνικές υπηρεσίες στο πλαίσιο της υποτίμησης της τραυματικής προσφυγικής εμπειρίας και της επίτευξης ελληνοτουρκικής συνεννόησης χωρίς την τήρηση των στοιχειωδών ανθρωπιστικών αρχών, όπως είναι ο σεβασμός της μνήμης των νεκρών και η απόδοση των στοιχειωδών τιμών που απαιτούν οι -τυπικά αποδεκτοί- απ' όλους πολιτισμικοί κανόνες».

Σύμφωνα με τον εκπαιδευτικό Γ. Θ. Αντωνιάδη, οι περιοχές όπου υπάρχουν γνωστοί ομαδικοί τάφοι βρίσκονται στην Πάφρα, τη Σαμψούντα, το Γαβάκ, την Κάβζα, στην Ερπαα.

«Ενδεικτικά αναφέρω μόνο τους ομαδικούς τάφους της περιοχής της Πάφρας του Δυτικού Πόντου: Στον ποταμό Αλυ (1918): Με πρόσχημα την κατάταξη στον τουρκικό στρατό 4.000-4.500 Ελληνες της Πάφρας από 15-60 ετών, οδηγήθηκαν παρά τον ποταμό Αλυ, αφού προηγουμένως τους είχαν δέσει πισθάγκωνα ανά δύο. Ολους τους πέταξαν και τους έπνιξαν στα βαθιά και θολά νερά του ποταμού. Κατά μήκος του ποταμού υπήρχαν 70 αμιγή ελληνικά χωριά. Το έγκλημα αποκαλύφθηκε το 1938, κατά τη διάρκεια ερευνών καταγραφής του βυθού του ποταμού. Στο χωριό Μουαμλή (15-5-1921): στα οικήματα του καπνεμπόρου Σάββα Τζιβαλόγλου, μαζί με τα παιδιά του Γιώργο και Νικόλα, καίνε ζωντανούς 365 άνδρες που είχαν συλλάβει και μεταφέρει εκεί από τα χωριά Μουαμλή, Καράσεϊν-Εκίζ και Τεπέ-ελταβούρ. Στο χωριό Σουρμελή (1-6-1921): στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου έκαψαν ζωντανά 550 άτομα, που τους συνέλαβαν από τα γειτονικά χωριά. Στο χωριό Κοβτσέ-σου (5-6-1921): 570 άνδρες μεταφέρθηκαν από τους τσέτες του Τοπάλ Οσμάν και φυλακίστηκαν στην εκκλησία του Αγίου Χαράλαμπου. Δολοφονήθηκαν όλοι με τον διά πυράς θάνατο, πλην δύο που κατάφεραν να διαφύγουν. Στο χωριό Σελεμελίκ (8-6-1921): Δολοφονήθηκαν με τον γνωστό τρόπο 520 άτομα. Από το Σελεμελίκ συνελήφθησαν 180 άτομα, 80 μεταφέρθηκαν εκεί από την Πάφρα, 15 από το Τιγκιρλά, 30 από το Αζάι, 30 από το Καράπερτσιν και 180 από άλλα χωριά. Επέζησαν μόνο δύο άτομα».

Λίστα χωρίς τέλος

Ο ίδιος έχει καταγράψει ακόμη τάφους στο χωριό Τσουλφάς-Χότζα (11-6-1921): Στην εκκλησία της Υπεραγίας Θεοτόκου του Σουλού Τερέ δολοφόνησαν 470 άνδρες και 7 ιερείς, ενώ άλλους 60 τους έκαψαν στην εκκλησία του παρακείμενου συνοικισμού Ελεζλού. Στο χωριό Γαβλαάν (14-6-1921): λίγα χιλιόμετρα έξω από την πόλη της Πάφρας ο Τοπάλ Οσμάν συνέλαβε 250 άντρες και γυναίκες και αφού τους έκλεισε στο σπίτι του Νίκου Γεωργιάδη, του έκαψε ζωντανούς. Μαζί τους πήρε 10 αιχμαλώτους για την Κερασούντα, αλλά τους εκτέλεσε στο πλοίο που τους μετέφερε με φρικτό τρόπο ρίχνοντάς τους στο καμίνι της μηχανής του πλοίου.

Στο χωριό Εβρέν Ουσαγί (15-6-1921): 420 άνδρες δολοφονήθηκαν από τον Τοπάλ Οσμάν μέσα στο Σχολείο και στην οικία του Θεμιστοκλή Χαραλάμπους. Στο χωριό Τουβάν Γιουβασί (16-6-1921): 180 Ελληνες συλληφθέντες από χωριά που βρίσκονταν γύρω από την Πάφρα, κάηκαν ζωντανοί στην εκκλησία του Αγίου Ευγενίου. Στην κωμόπολη Καράπουναρ (18-6-1921): οι τσέτες του Τοπάλ Οσμάν περικύκλωσαν τους δύο συνοικισμούς της κωμόπολης και δολοφονούν όποιον συναντούν. Τους κατοίκους που συνέλαβαν τους συγκέντρωσαν μπροστά την εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπους. Εκεί ξεχώρισαν 70-80 νεαρές κοπέλες τις οποίες, αφού τις βίασαν, τις μετέφεραν ημιθανείς στην εκκλησία και τις έκαψαν μαζί με τους υπόλοιπους. Στη συνέχεια κατεδάφισαν την εκκλησία και επιχωμάτωσαν το χώρο για να μη διακρίνονται τα ίχνη του εγκλήματος. *
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ