Άνεμος «Αλλαγής» στην Αίγυπτο

Μετά από τρεις δεκαετίες οικονομικής προόδου, αλλά και οικονομικής παράλυσης, ένας άνεμος αλλαγή πνέει Αίγυπτο, που αναζητά μία διέξοδο για τη νέα και πιο δυναμική γενιά.

Ταξιδεύοντας στο Κάιρο, την τεράστια αυτή μεγαλούπολη, αλλά και ταυτόχρονα πολύ οικεία πρωτεύουσα, είναι δύσκολο να πει κανείς αν είναι η καλύτερη ή η χειρότερη φάση της πόλης. Οι επισκέπτες που γνωρίζουν το Κάιρο εδώ και πολλές δεκαετίες είναι διχασμένοι. Οι Αιγύπτιοι του εξωτερικού όταν επιστρέφουν στην πατρίδα τους γκρινιάζουν για το αφόρητο κυκλοφοριακό, για την ηχορύπανση, την θρησκοληψία και την επιθετικότητα, που καταστρέφει την ανάμνησή μίας Αιγύπτου πιο χαλαρής και γλυκιάς.

Αέρας εκσυγχρονισμού
Ωστόσο, οι τουρίστες που είχαν επισκεφθεί πριν από 20 χρόνια το Κάιρο είναι ενθουσιασμένοι από την πιο καθαρή εικόνα της πόλης, την αποτελεσματική και φιλική εξυπηρέτηση, την καλύτερη ποιότητα και την ποικιλία των προϊόντων στις αγορές, αλλά και από το γεγονός ότι ορισμένα ταξί διαθέτουν ταξίμετρα που λειτουργούν.

Και οι δύο εντυπώσεις είναι σωστές. Ο ολοκαίνουργιος τερματικός σταθμός του Καΐρου που χρηματοδοτήθηκε από την Παγκόσμια Τράπεζα και χτίστηκε από τουρκικές κατασκευαστικές είναι εξίσου λειτουργικό όπως το αυτό της Στοκχόλμης ή του Ντίσελντορφ. Απουσιάζουν οι κάθιδροι υπάλληλοι και ρυπαροί φορτωτές αποσκευών, το χάος που προκαλούσαν τα ταξί και στριμωγμένα πλήθη.

Ένας επιχειρηματίας που θα καταφθάσει εδώ, μπορεί να επισκεφθεί το cigar bar και να πιει το ουίσκι του. Να κατέβει στην πόλη και να μείνει σε ένα από τα υπερπολυτελή ξενοδοχεία της πόλης, που ανταγωνίζονται το Λας Βέγκας. Ή να πάει σ' ένα από τα μικρότερα μοδάτα ξενοδοχεία στα νέα αστικά προάστια, όπου εν μέσω της ερήμου θα μπορεί να παίξει γκολφ. Εκεί η κουβέντα θα περιστρέφεται γύρω από παραθαλάσσια σπίτια και κότερα στην Ερυθρά Θάλασσα ή για τις μετοχές του χρηματιστηρίου του Καΐρου, αλλά και στο χαμηλού κόστους εργατικό δυναμικό της χώρας.

Ένας λιγότερο τυχερός επισκέπτης μπορεί να δει την πλευρά εκείνη της χώρας, που βλέπουν οι περισσότεροι Αιγύπτιοι. Τις τεράστιες διαφημιστικές αφίσες που βρίσκονται κατά μήκος των δρόμων και στις ταράτσες των πολυκατοικιών. Ταυτόχρονα μέσα στην πόλη θα δει τους οδηγούς να φωνάζει κολλημένος στη κίνηση και να καταγγέλλουν τους διεφθαρμένους τροχονόμους και την αδυναμία τους να μεγαλώσουν και να ταΐσουν τα παιδιά τους με μόλις 150 δολάρια το μήνα. Ωστόσο, πάνω απ' όλα θα μιλήσουν για πολιτική.

Από το πολιτικό όραμα, στην κοινωνική απογοήτευση
Οι πολιτικές συζητήσεις στην Αίγυπτο περιείχαν πάντοτε μία δόση κυνισμού, αλλά τώρα τελευταία εμπεριέχουν και μία δόση πικρίας. Αυτή η αλλαγή δεν προέκυψε από «ψηλά», καθώς λίγα πράγματα έχουν αλλάξει στα πολιτικά πράγματα της Αιγύπτου, από τη μέρα που ο νυν πρόεδρος Χόσνι Μουμπάρακ ανέλαβε την ηγεσία της χώρας πριν από 29 χρόνια. Η πικρή διάθεση προκύπτει από τις αντιθέσεις μεταξύ των αυξανόμενων προσδοκιών και τη συνέχιση της σκληρής γραμμής. Από την αποξένωση των πολιτών από το κράτος και τη δύσκολη, αλλά αντιληπτή πραγματικότητα ότι έρχεται το τέλος μίας περιόδου πισογυρισμών.

Δεν είναι περίεργο ότι οι περισσότεροι Αιγύπτιοι αισθάνονται ότι κινούνται πάνω στο Νείλο προς ολοταχώς προς τους καταρράκτες. Η σημερινός φαραώ είναι 82 χρονών, που είναι ασθενής και δεν έχει ορίσει κάποιος ως διάδοχό του. Οι περισσότεροι συμπατριώτες του δεν έχουν γνωρίσει κάποιον άλλο ηγέτη. Η πλειοψηφία των πολιτών έχει μεγαλώσει εμπεδώνοντας ότι ο λόγος τους δεν μετράει στην εξέλιξη των γεγονότων, γι' αυτό το λόγο απλά επιπλέουν στην καθημερινότητά τους, αντί να προσπαθούν να κολυμπήσουν. Οι κοινοβουλευτικές εκλογές είναι προγραμματισμένες για τον Νοέμβριο αυτής της χρονιάς και οι προεδρικές για τον Σεπτέμβριο του 2011. Όπως συνήθως, ένας πολύ μικρός αριθμός Αιγυπτίων αναμένεται να πάει να ψηφίσει. Θα παρακολουθήσουν από μακριά την εκλογική διαδικασία και θα σχολιάσουν με χιούμορ το αποτέλεσμα.

Τα σημάδια της «Αλλαγής»
Παρόλα αυτά, η αλλαγή είναι αισθητή στον αέρα και έρχεται στη χώρα σαν σεισμικό κύμα και όχι μόνο λόγω της κακής κατάστασης της υγείας του Χ. Μουμπάρακ. Μπορεί οι Αιγύπτιοι να είναι γνωστοί για την πολιτική τους απάθεια, ωστόσο η νέα γενιά είναι τελείως διαφορετική. Είναι περισσότερο και καλύτερα μορφωμένη, είναι αστική, περισσότερο εκτεθειμένη στις επιρροές από το εξωτερικό και λιγότερο υπομονετική. Όσο περνάει ο καιρός τρίζουν τα θεμέλια του αιγυπτιακού κράτους, που βασίζεται στην εξουσία ενός ανθρώπου, του προέδρου, το υποτυπώδες σύνταγμα και τις αναξιόπιστες και βίαιες δυνάμεις ασφαλείας, ενώ από την άλλη η πολιτεία απέτυχε να προσφέρει κοινωνικά αγαθά όπως αξιοπρεπή σχολεία, δημόσια ιατροφαρμακευτική περίθαλψη ή πολιτικά δικαιώματα.

Ορισμένες φόρες, κάποιοι Αιγύπτιοι σχολιαστές βρίσκουν ομοιότητες μεταξύ του σήμερα και των χρόνων πριν από την τελευταία μεγάλη αλλαγή της Αιγύπτου. Αυτό συνέβη το 1952, όταν μία ομάδων αξιωματικών του στρατού βγήκαν στους δρόμους με τα τανκ τους τα οποία έστρεψαν κατά των ανακτόρων του βασιλιά Φαρούκ, τον οποίο εντέλει εκθρόνισαν. Η κίνηση αυτή ήρθε μετά από μία περίοδο παρατεταμένης ένταση, διαδηλώσεων, δολοφονιών, εξεργέσεων, λεηλασιών και συγκρούσεων μεταξύ των κομμουνιστών, των Μουσουλμάνων Αδελφών και του βασιλιά.

Η Αίγυπτος βίωνε μία σημαντική οικονομική ανάπτυξη, ωστόσο τους καρπούς αυτής της ανάπτυξης έδρεπε μία κοσμοπολίτική ελίτ, που είχε αποξενωθεί από τους απλούς πολίτες. Οι αξιωματικοί αντικατέστησαν τη συνταγματική μοναρχία, με μία μονοκομματική διακυβέρνηση κι έναν πανίσχυρο ηγέτη, που στηρίζονταν από την μυστική αστυνομία, ενώ τα τεθωρακισμένα βρίσκονταν πάντα εκεί κοντά. Οι δημοκρατική Αίγυπτος έγινε το πρότυπο για άλλες δικτατορίες του αραβικού κόσμου και οδήγησε σε ριζικές αλλαγές στο εσωτερικό. Οι υποσχέσεις για δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και Παιδεία, αγροτική μεταρρύθμιση και εργασία στα κρατικά εργοστάσια και τις δημόσιες υπηρεσίες, έβγαλαν εκατομμύρια Αιγύπτιους από την μιζέρια τους και τους οδήγησε σε μετριοπαθή φτώχεια. Ο ηγέτης των πραξικοπηματιών, Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ, χρησιμοποίησε και πρόβαλε την ιδεολογία του παν-Αραβισμού, που προσέφερε στους Αιγύπτιους περηφάνια και μία περίοπτη θέση στον αραβικό κόσμο, ακόμη και όταν σύρθηκαν σε αιματηρούς και καταστροφικούς πολέμους με την Υεμένη και το Ισραήλ.

Τρεις δρόμοι για το μέλλον
Έξι δεκαετίες και τέσσερις προέδρους αργότερα, το επαναστατικό καθεστώς μεταμορφώθηκε και πλέον ενθαρρύνει τις ιδιωτικές επενδύσεις και επιτρέπει έναν περιορισμένο πλουραλισμό. Ωστόσο, πολλοί Αιγύπτιοι βλέπουν το καθεστώς σαν την 45η δυναστεία των Φαραώ στη χώρα.

Η χώρα είναι έτοιμη να αλλάξει, αλλά δεν ξέρει ακόμη πως και αναζητά τον τρόπο. Το καθεστώς προσφέρει στον εαυτό τους εκλογές και θα τις πραγματοποιήσει. Ωστόσο, οι αλλαγές είναι αναπόφευκτες. Τρεις δρόμοι ανοίγονται για τη χώρα. Ο πρώτος δρόμος είναι το παράδειγμα της Ρωσίας, που διοικείται από έναν ισχυρό άντρα, που προέρχεται μέσα από το σύστημα. Ίσως ακολουθήσει το δρόμο του Ιράν, που όμως δεν θα αντέξει πολύ κάτω από τις συνθήκες της Αιγύπτου. Τέλος, ίσως ακολουθήσει το δρόμο της Τουρκία, που θα εξελιχθεί σε κάτι λιγότερο εύθραυστο και περισσότερο χαρούμενο για όσους συμμετέχουν σε αυτό.

www.kathimerini.gr με πληροφορίες από Economist