11/7/10

Στρατηγικό βάθος και στρατηγικός πάτος

Του Μάριου Ευρυβιάδη
ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΩΝΤΑΣτο παιχνίδι Ολλανδίας - Βραζιλίας, που κατέληξε στο δικαιολογημένο θρίαμβο της πρώτης, θυμήθηκα ένα από εκείνα τα στατιστικά που όταν τα μάθουμε παραμένουν κολλημένα στο μυαλό μας. Οι Ολλανδοί έχουν αναλογικά (ή είχαν μέχρι πρόσφατα) περισσότερες διεθνείς πατέντες στο ενεργητικό τους και θα μπορούσαν, ως λαός, και ως έθνος να σηκώσουν τα πόδια πάνω, να κάνουν τους «τουρίστες» και να ζουν μία παρασιτική ζωή ως «εισοδηματίες» του σύγχρονου καπιταλισμού.

Δεν το πράττουν όμως και όλοι το γνωρίζουμε αυτό. Οι άνθρωποι αυτοί δεν επαναπαύονται, ούτε βολεύονται, ούτε θεωρούν ότι είναι κάποια μεγάλη εξυπνάδα να πληρώνεσαι χωρίς να παράγεις. Οι Ολλανδοί βέβαια δεν είναι κανένα μοντέλο υπόδειγμα συμπεριφοράς, ή παιδιά ενός ανώτερου Θεού και εμείς οι υπόλοιποι μαζί με τους Βραζιλιάνους, κάτι το παρακατιανό. Κάθε άλλο.

Οι σύγχρονοι Ολλανδοί υπήρξαν κατ’εξοχήν πρότυπο ιμπεριαλιστικού λαού. Τους βρίσκουμε παντού στη Δύση και στην Ανατολή. Και πριν τους εκτοπίσουν οι αναδυόμενοι Εγγλέζοι κυριαρχούσαν σε ένα μεγάλο μέρος του παλιού και καινούργιου κόσμου και είχαν ως «Χρυσό τους Αιώνα» τον 17ο (δες Simon Schama, Τhe ΕmbarrassmentofRiches: Αn Ιnterpretation ofDutch Culture in the Golden Αge, 1987).

Αυτοί ίδρυσαν το Νέο Άμστερντάμ στον Νέο Κόσμο, τη σημερινή Νέα Υόρκη και στην Ανατολή την Μπατάβια, τη σύγχρονη Τζιακάρτα της Ινδονησίας. Ως «ιπτάμενοι Ολλανδοί» βρίσκονταν παντού και λειτούργησαν έναντι των ιθαγενών, ως ιμπεριαλιστές του κερατά.
Οι Ολλανδοί υπήρξαν ταυτόχρονα μέσα στη χώρα τους και πρωτοπόροι στις θρησκευτικές και ατομικές ελευθερίες, αποδομώντας μέσω του προτεσταντισμού (Καλβινισμού) το «Βασίλειο του Σκότους», όπως αποκαλούσε την οπισθοδρομική και αντιδραστική Καθολική Εκκλησία ο Βρετανός στοχαστής Τόμας Χομπς. Η επανάσταση του προτεσταντισμού, που όπως όλες οι πραγματικές και ριζοσπαστικές επαναστάσεις είναι επαναστάσεις μέσα στα μυαλά των ανθρώπων, επέτρεψε στους Ολλανδούς να απελευθερωθούν και να οικοδομήσουν μια κοινωνία και μια κουλτούρα στην οποία δύσκολα διακρίνονται «ταξικές» διαστρωματώσεις. Ήδη τον 17ο αιώνα η ολλανδική κοινωνία ήταν αστική, σταθερή, πολύ καλά σιτισμένη και στεγασμένη και με έναν υψηλό δείκτη γνώσεων και κουλτούρας.

Τι σχέση έχουν τώρα όλα αυτά με το Μουντιάλ και τη νίκη των Ολλανδών επί των Βραζιλιάνων; Έχουν να κάνουν με το πραγματικό «στρατηγικό βάθος» της κάθε μιας, σε αντίθεση με το επιφανειακό και επιδερμικό. Γράφονται και λέγονται πολλά τελευταία για «αναδυόμενες δυνάμεις» στις διάφορες γωνιές του κόσμου, κυρίως στην Ανατολή, που είναι θέμα χρόνου, λένε, να αφήσουν πίσω τις παλιές δυτικές δυνάμεις που βρίσκονται σε «φθίνουσα» πορεία. Η Βραζιλία είναι μία από τις «αναδυόμενες» αυτές δυνάμεις. Στη γειτονιά μας είναι η Τουρκία. Είναι η νέα Ρωσία του Πούτιν, είναι η Ινδία, είναι η Κίνα, κ.λπ. Είναι όλες όντως μεγάλες χώρες με μεγάλα γεωγραφικά μήκη και πλάτη και πολλά άλλα πλεονεκτήματα. Έχουν όμως πραγματικό «στρατηγικό βάθος»; Έχουν διαχρονικούς θεσμούς και νομιμοποιημένα πολιτικά συστήματα; Έχουν αξιοκρατία; Έχουν πλουραλισμό και ανεκτικότητα; Παράγουν τεχνολογία και τεχνογνωσία; Παράγουν πραγματικό πλούτο που διαχέεται στο κοινωνικό σύνολο; Παράγουν πνεύμα;

Επιφανειακά και επιδερμικά η μεταψυχροπολεμική Ρωσία έχει τόσο «στρατηγικό βάθος» όσο ίσως ο μισός κόσμος. Κάθε χρόνο, ωστόσο, η Ρωσία χάνει μισό εκατομμύριο Ρώσους στην καλύτερη περίπτωση, ή ένα εκατομμύριο στη χειρότερη. Τους χάνει από εγκληματική ανεπάρκεια των κοινωνικών της υπηρεσιών, κυρίως στον τομέα της υγείας. Στη Ρωσία το προσδόκιμο ζωής μειώνεται κάθε χρόνο (είναι γύρω στα 60) ενώ η παιδική θνησιμότητα βρίσκεται στα ύψη. Οι τάσεις αυτές άρχισαν επί Σοβιετίας από την αρχή του 1970. Δικαιολογούνται όμως σήμερα; Φτωχή χώρα η Ρωσία δεν είναι. Είναι προφανές όμως ότι είναι φτωχά τα μυαλά των ταγών της, δυστυχώς. Σε 50 χρόνια ο ρώσικος πληθυσμός θα είναι μικρότερος αυτών της Γερμανίας, της Πολωνίας και της Τουρκίας.

Μήπως έχουν «στρατηγικό βάθος» η Ινδία και Κίνα; Η Ινδία έχει μία μέση τάξη 300 εκ. που ευημερούν. Έχει όμως άλλες 900 εκ. ψυχές που φυτοζωούν. Οι ταξικές, ρατσιστικές στην ουσία, διακρίσεις στην Ινδία θα έκαναν τους Μαρξ και Ένγκελς να νομίζουν την Ευρώπη της εποχής τους ως παράδεισο. Υπάρχουν τέσσερις διακριτές κάστες ανθρώπων στην Ινδία. Και υπάρχει και μία κάστα, αυτή των «υπανθρώπων», που είναι έξω από τις τέσσερις κάστες. Εξού και ο αγγλικός όρος «outcasts». Η Κίνα σίγουρα δεν έχει το πρόβλημα της Ινδίας, αλλά έχει άλλα εξίσου σοβαρά. Έχει και αυτή «ταξικό» πρόβλημα με λίγους ευημερούντες, έχει ένα πολιτικό σύστημα που προσπαθεί (για πόσο άραγε;) να κουβαλήσει δύο καρπούζια σε μία μασχάλη και ένα λογικό ερώτημα είναι τούτο: Θα υπάρχει μία Κίνα σε 50 χρόνια, που θα κυριαρχήσει, όπως πρεσβεύουν οι σημερινές συμβατικές αναλύσεις; Ή θα υπάρχουν πολλές Κίνες;

Άφησα την Τουρκία τελευταία. Έχει όντως ένα σημαντικό «στρατηγικό όπλο» (απέναντί μας) που είναι ο νεανικός της πληθυσμός. Αλλά εδώ υπάρχουν δύο ζητήματα. Το ένα είναι «εθνοτικής» φύσης και το άλλο θρησκευτικής. Ανάλογα με τη στρατηγική «διαχείρισή τους» θα διαμορφωθεί και το μέλλον της Τουρκίας. Οι Κούρδοι ήταν το 1985, κατά παραδοχή του μακαρίτη Οζάλ, 15 εκατ. Πόσοι είναι σήμερα; Πέραν της Ανατολικής Τουρκίας όπου το κουρδικό στοιχείο κυριαρχεί, η Κωνσταντινούπολη με 21 εκ. πληθυσμό (μισό εκ. κάθε χρόνο είναι οι μετανάστες από την Ανατολή) είναι σήμερα μια κουρδική πόλη. Ωστόσο, εξίσου σημαντικό είναι και το ζήτημα των Αλεβίδων. Οι τελευταίοι, τουλάχιστον 20 εκ., δεν είναι Σουνίτες όπως η πλειοψηφία αλλά πνευματικά συγγενεύουν με τους Σιίτες των μουλάδων του Ιράν. Και στη Μέση Ανατολή, στο χώρο του Ισλάμ, ο θρησκευτικός σεχταρισμός λειτούργησε ιστορικά εξίσου καταλυτικά όσο και ο πιο πρόσφατος εθνοτισμός. Μελλοντικά ίσως να αποδειχθεί το κυρίαρχο στοιχείο, κάτι βέβαια που δεν συνηγορεί υπέρ κανενός και κυρίως αυτών που φιλοδοξούν να ηγεμονεύσουν.

Συμπέρασμα: το «στρατηγικό βάθος» μιας χώρας είναι κάτι το σύνθετο και δεν αποτυπώνεται με τόση ευκολία όσο φαίνεται. Σίγουρα θα περάσουν πολλά χρόνια προτού οι Ολλανδοί ξανακερδίσουν τους Βραζιλιάνους. Αλλά οι Ολλανδοί θα συνεχίζουν να είναι πρωταγωνιστές, διότι έχουν μάθει να εκμεταλλεύονται στο έπακρον όλα τα ανθρώπινα πλεονεκτήματα, που είναι κοινά σε όλους μας, με τέτοιο τρόπο ώστε να μη χάνουν ποτέ το «στρατηγικό τους βάθος». Και είναι κάτι που το χρειάζεται η Ολλανδία. Είναι μια χώρα που η μισή σχεδόν βρίσκεται κάτω από τη στάθμη της θάλασσας και που συνεχώς βουλιάζει. Και ήδη στη χώρα αυτή σήμερα χτίζονται σπίτια που επιπλέουν, διαμορφώνονται από αυτά ολόκληρες γειτονιές και είναι θέμα χρόνου να χτιστούν και ολόκληρες πόλεις.

ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ

7 σχόλια:

  1. Φίλε Καυκάσιε, επειδή δεν ξέρω πώς θα μπορούσα να επικοινωνήσω μαζί σου, σου γράφω εδώ.
    http://news.ert.gr/el/kosmos/eyropi/38357-imera-mnimis-gia-ti-sfagi-sti-sremprenitsa

    Τα αίσχη μας...σε παρακαλώ δημοσίευσέ το, με κάποιο σχόλιο.

    Είναι δυνατόν να υποστηρίζουμε ΜΕ ΚΑΘΕ ΕΠΙΣΗΜΟΤΗΤΑ την προπαγάνδα των μουσουλμάνων που διαμέλισαν την Σερβία;

    Πού οδηγεί όλη αυτή η τρέλλα;! Μήπως βρισκόμαστε σε μέρες εσχάτης προδωσίας; Καλοπιάνουμε το Ισλάμ; Μήπως συνδέονται όλα αυτά και με τον προδωτικό νόμο για τους μετανάστες, που θέλει να κάνει το Ισλαμ δύναμη, και να εξοντώσει και τις τελευταίες αντιστάσεις της Ρωμιοσύνης;

    Κυριάκος Παπαδόπουλος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. σαββα, κοιτα εκει στο χαρτη δεξια που δειχνει απο που μπαινει ο καθενας, ειναι ενα σημειο στο μεσο περιπου της αφρικης στα αριστερα αυτης κατω απο τη νιγηρια περιπου, μεσα στον ωκεανο που ειναι συνεχεια μεσα στο μπλογκ, μερα και νυχτα. αν πας με τον καρσορα πανω του λεει ''αγνωστο'' ψαξτο λιγο

    γάτος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Γάτε, τι λες να είναι αυτό;
    τζιμης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. εκει ειναι τα νησια sao tome που καποτε ηταν και λαικη δημοκρατια και τωρα καποια αμερικανακια εχουν εκει server εχω παει..... ειναι αλλα ταιτη.....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. ti sao tome kai prasina kounoupidia re paidia... Apla einai agnwsto to geo-ip tou xrhsth kai ton emfanizei me suntetagmenes sto 0,0. Asxolh8eite ligo me thn anarthsh kai afhste tous xartes...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Apla einai agnwsto to geo-ip tou xrhsth kai ton emfanizei me suntetagmenes sto 0,0

    ναι ρε φιλε αυτος ο αφρικανος ομως ειναι μεσα συνεχεια. τοσο ενδιαφερων πια για αυτο το μπλογκ?

    γάτος

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. ενημερωνεται ρε συ για να ξερει σε πια χωρα θα ερθει για να ψηφισει. μαθενει την ιδιοσυγκρασια των ιθαγενων λευκων μαλλον.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.