FT: ΒΡ και Λιβύη: Μία ειδική σχέση;

By John Gapper

Πολλές συζητήσεις έγιναν αυτή την εβδομάδα για την ειδική σχέση ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Βρετανία. Τόσο ο David Cameron, ο Βρετανός πρωθυπουργός όσο και ο Barack Obama, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, αναφέρθηκαν αρκετές φορές σε αυτή την σχέση κατά την συνάντησή τους. Αλλά η πιο ενδιαφέρουσα σχέση είναι ανάμεσα στην ΒΡ και την Λιβύη.

Δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι η πετρελαϊκή προσπάθησε να επηρεάσει απευθείας την βρετανική κυβέρνηση για την απελευθέρωση του Abdel Basset al-Megrahi, του βομβιστή του Λόκερμπι. Υπάρχει όμως, η παραδοχή ότι στήριξε την συμφωνία με τηνΛιβύη το 2007 για την μεταφορά του κρατούμενου. Δύο χρόνια αργότερα, ο κ.Megrahi είναι στο σπίτι του και η ΒΡ έχει τα δικαιώματα άντλησης αργού πετρελαίου.

Ακόμη και εάν η αποφυλάκιση του κ. Megrahi έγινε σε μία απευθείας ανταλλαγή ώστε να αποκτήσει η ΒΡ το συμβόλαιο, και όχι για λόγους υγείας όπως επισήμως αναφέρθηκε, δεν υπάρχει καταπάτηση της νομοθεσίας. Εάν η ΒΡ δωροδόκησε Λίβυους αξιωματούχους με μετρητά, τότε θα είχε προβλήματα με τις ΗΠΑ και την αμερικανική νομοθεσία κατά των διεθνών πρακτικών διαφθοράς (FCPA). Η εμπορική realpolitik όμως, δεν είναι παράνομη.

Ηθικά υπάρχει λογική. Οι Αμερικανοί Γερουσιαστές, που δηλώνουν εξοργισμένοι από τον φημολογούμενο συσχετισμό της αποφυλάκισης Megrahi και του πετρελαϊκού συμβολαίου - που διαψεύδει τόσο η ΒΡ όσο και ο κ. Cameron- θα δικαιωθούν ηθικά όταν προκύψουν καταδικαστικές αποδείξεις.
Τι διάφορα άλλωστε, υπάρχει ανάμεσα σε μία εταιρεία που δωροδοκεί και σε μία βρώμικη πολιτική συμφωνία που ευνοεί κάποια συγκεκριμένη εταιρεία; Απολύτως καμία.

Το χάσμα ανάμεσα στην δικαιοσύνη για την επιχειρηματική διαφθορά - όπως αντιμετωπίζεται στις ΗΠΑ με την FCPA και στην Βρετανία με την νέα νομοθεσία περί δωροδοκιών - και την σχετική αμνηστία που απολαμβάνουν οι πολιτικοί, είναι ένα κίνητρο για τις μεγάλες εταιρίες να χρησιμοποιούν τις κυβερνήσεις ως επιχειρηματική ασπίδα. Ενισχύει το στρατιωτικο-βιομηχανικό δίκτυο (τώρα είναι στραιωτικό-βιομηχανικό-ενεργειακό δίκτυο) για το οποίο έχει προειδοποιήσει ο Dwight Eisenhower.

«Η δωροδοκία πλήττει τους λιγότερο ισχυρούς. Το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις λειτουργούν με έναν τρόπο στις ΗΠΑ και με έναν άλλο τρόπο στην Αφρική ή την Λατινική Αμερική δεν είναι συμβατό με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια» υποστηρίζει και ο Mark Brzezinski, της νομικής εταιρείας McGuire Woods.

Η δήλωση αυτή αφορά και την πολιτική δωροδοκία – αν και δεν αναφέρεται ρητά. Έχει τον ίδιο αντίκτυπο με την ενίσχυση της elite στις διεφθαρμένες οικονομίες. Λίγα όμως, μπορούν να γίνουν για την αντιμετώπισή αυτής της κατάστασης. Και οι ΗΠΑ από την πλευρά τους, έχουν την δική τους εμπειρία από ύποπτες συμφωνίες με ξένες κυβερνήσεις που ευνοούν τα στρατηγικά συμφέροντα και αμερικανικές επιχειρήσεις.

Η προώθηση του εμπορίου είναι ένα σχετικά ακίνδυνο καθήκον. Δημιουργούνται ωστόσο, ερωτήματα ως προς το γιατί είναι καθήκον των κυβερνήσεων να συγκεντρώνουν παραγγελίες για τον ιδιωτικό κλάδο. Το γεγονός ότι ο Πρίγκιπας Andrew ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο προωθώντας βρετανικές εταιρίες, δίνει στους Βρετανούς φορολογούμενους κάποια επένδυση στην… βασιλική τους επένδυση.

Η περιστρεφόμενη πόρτα ανάμεσα στα κρατικά κεφάλαια και τον ιδιωτικό κλάδο είναι ακόμη πιο αμφισβητήσιμη. Όταν πρόκειται για ανταλλαγές ανάμεσα σε επιχειρηματικά και κρατικά συμφέροντα – όπως ένα στρατιωτικό συμβόλαιο και μία πετρελαϊκή συμφωνία με πολιτικά ανταλλάγματα – τότε η ηθική μπαίνει στην άκρη.

Αυτό βέβαια, έρχεται σε αντίθεση με την επιθετική στάση που κρατούν οι ΗΠΑ – τώρα και η Βρετανία – για την δωροδοκία ξένων αξιωματούχων. Η ενίσχυση της νομοθεσίας η οποία παρουσιάστηκε πρώτη φορά το 1977, πλέον επεκτείνεται όχι μόνο σε αμερικανικές επιχειρήσεις όπως η Halliburton, αλλά και σε ευρωπαϊκές επιχειρήσεις όπως η BAE Systems, η Daimler και η Siemens.

Τα μεγάλα πρόστιμα που επιβάλλονται σε ξένες επιχειρήσεις που είναι όμως εισηγμένες στην αμερικανική αγορά – η Siemens κλήθηκε να καταβάλει 1,3 δισ. δολ και η ΒΑΕ 400 εκατ. δολ. – έχουν έναν διακρατικό χαρακτήρα. Υπάρχει όμως, μία λογική: η δωροδοκία ξένων αξιωματούχων θα πρέπει να καταπολεμηθεί από την πλευρά της προσφοράς, καθώς η πλευρά της ζήτησης βρίσκεται εκτός ελέγχου.

Βεβαίως εξακολουθεί να υπάρχει μία μεγάλη γκρίζα ζώνη ανάμεσα στην δωροδοκία και την πολιτική επιρροή. Ο δείκτης 2009 της Διεθνούς Διαφάνειας για την διαφθορά, δίνει πολύ χαμηλή βαθμολογία (που αντιστοιχεί σε πολύ υψηλό επίπεδο κρατικής διαφθοράς) στα πετρελαιοπαραγωγά κράτη της Μέσης Ανατολής όπως το Ιράκ και η Λιβύη και στην Σαουδική Αραβία, που είναι μεγάλος πελάτης της ΒΑΕ.

Σε γενικές γραμμές, υπάρχει μία ηθική ασυνέπεια. Από την μία πλευρά, ζητείται η επιβολή προστίμων σε επιχειρήσεις που δωροδοκούν αξιωματούχους και από την άλλη είναι αποδεκτές – έστω και ως αναγκαίο κακό – οι επιχειρηματικές συμφωνίες που κλείνονται με την κυβερνητική διαμεσολάβηση.

Εάν το αποτέλεσμα είναι μία στενή σχέση ανάμεσα στην πετρελαϊκή και στρατιωτική βιομηχανία και τους δικτάτορες της Μέσης Ανατολής, τότε κανείς – ούτε οι Αμερικανοί Γερουσιαστές – έχουν το δικαίωμα να δηλώνουν ότι έχουν εκπλαγεί.
euro2day.gr