Κανταχάρ: Το κλειδί του Αφγανιστάν

Σύμφωνα με στρατιωτικούς αναλυτές, η μάχη για την Κανταχάρ ενδεχομένως να κρίνει τον πόλεμο στο Αφγανιστάν.

Ιδρύθηκε το 329 π.Χ από τον Μέγα Αλέξανδρο, και χιλιάδες χρόνια μετά θεωρείται ως το «κλειδί» για τον τρέχοντα πόλεμο στο Αφγανιστάν: πρόκειται για την Αλεξάνδρεια την εν Αραχωσία- τη σημερινή Κανταχάρ.

Από την έναρξη του πολέμου μέχρι σήμερα, η συγκεκριμένη πόλη και η ευρύτερη περιοχή αποτελεί την «καρδιά» των Ταλιμπάν: το βασικότερο ορμητήριο των ανταρτών, από το οποίο και επιχειρούν με στόχο την ανάκτηση του ελέγχου του Αφγανιστάν και τον εξαναγκασμό των ξένων δυνάμεων σε φυγή. Και ως εκ τούτου, έχει δει- και συνεχίζει να βλέπει- κάποιες από τις πιο αιματηρές μάχες.

Σήμερα, καθώς οι συμμαχικές δυνάμεις μάχονται εναντίον των τοπικών πολεμάρχων σε χωράφια και αμπελώνες, αναλυτές εκτιμούν ότι η εν λόγω επιχείρηση αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της 9ετούς πλέον εκστρατείας στο Αφγανιστάν.

Ωστόσο, είναι αρκετοί αυτοί οι οποίοι πιστεύουν ότι η Κανταχάρ, αν και σίγουρα μεγάλης σημασίας, δεν είναι το απόλυτο «κλειδί» που πιστεύουν πολλοί στις τάξεις του αμερικανικού στρατού, καθώς δεν θα κρίνει σε τόσο μεγάλο βαθμό την πορεία του πολέμου: επίσης, η επιτυχία σε καμία περίπτωση δεν είναι εγγυημένη, καθώς τα εμπόδια είναι πολλά και τα χρονικά περιθώρια μικρά. Επίσης, υψίστης σημασίας είναι και τα τεκταινόμενα στην πολιτική «αρένα» των ΗΠΑ.

«Ο δυτικός στρατιωτικός τρόπος σκέψης είναι εντελώς άσχετος με το Αφγανιστάν» λέει ο Μαρκ Σέητζμαν, πρώην πράκτορας της CIA που επιχειρούσε στην περιοχή και τώρα εργάζεται για το Foreign Policy Research Institute στην Ουάσινγκτον. «Μπορεί να επιτευχθούν οι στόχοι μας στην Κανταχάρ αλλά να χαθεί ο πόλεμος, κυρίως γιατί το Αφγανιστάν αποτελεί μία απίστευτα αποκεντρωμένη κοινωνία, με αποτέλεσμα στην επαρχία η εξουσία της κυβέρνησης της Καμπούλ να είναι μικρή».

Η νότια Κανταχάρ είναι αναμφισβήτητα εξαιρετικά σημαντική: η ίδια η πόλη είναι η δεύτερη μεγαλύτερη της χώρας, με 500.000 κατοίκους και αποτελούσε την πρωτεύουσα κατά τα έτη που το καθεστώς τον Ταλιμπάν ήταν στην εξουσία. Κατά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, εκτιμάται ότι ήταν η βάση του Οσάμα μπιν Λάντεν. Σήμερα, οι αντάρτες αντλούν το μεγαλύτερο τμήμα της δύναμής τους από εκεί, καθώς και από γειτονικές της περιοχές, που αποτελούν την έδρα των Παστούν- της φυλής από την οποία προέρχονται οι μαχητές του «πυρήνα» των Ταλιμπάν.



«Ενδεχόμενη νίκη στην Κανταχάρ θα έχει ως αποτέλεσμα την αλλαγή της κατάστασης σε όλο το νότο. Εάν η Κανταχάρ 'ανθίσει', τότε θα ανθίσουν και άλλα πράγματα. Αποτελεί περιοχή- σύμβολο για τους Παστούν» λέει ο στρατηγός Νικ Κάρτερ, ο διοικητής των βρετανικών δυνάμεων στο Αφγανιστάν, κάνοντας λόγο για «φαινόμενο ντόμινο».

Οι πολέμιοι της εκστρατείας για την Κανταχάρ ισχυρίζονται ότι προσωπικό και υλικό που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθουν καλύτερα αλλού διοχετεύονται στην εν λόγω επιχείρηση, επιτρέποντας στους Ταλιμπάν να έχουν επιτυχίες σε άλλες περιοχές- πολλοί αξιωματικοί του αμερικανικού στρατού θεωρούν ότι ο μόνος τρόπος να κερδηθεί ο πόλεμος είναι χωριό με χωριό, κοιλάδα με κοιλάδα.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ναυάρχου Μάικ Μιούλεν, επικεφαλής του γενικού επιτελείου των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ, η εξέγερση έχει εξαπλωθεί στο 1/3 των περιοχών της χώρας, με Ταλιμπάν «κυβερνήτες» να ασκούν εξουσία από «τις σκιές» σε 33 από τις 34 επαρχίες του Αφγανιστάν. Επίσης, υπάρχουν και άλλες ζώνες στρατηγικής σημασίας εκτός της Κανταχάρ, όπως η Καμπούλ και τα σύνορα με το Πακιστάν, όπου εντοπίζεται κυρίως η δραστηριότητα της αλ Κάιντα.



Hamkari Baraye Kandahar: «Συνεργασία για την Κανταχάρ»

Η επιχείρηση Hamkari Baraye Kandahar (Συνεργασία για την Κανταχάρ) δεν είναι μία συμβατική επιχείρηση, αλλά μάλλον ένα «κύμα» αυξανόμενης ισχύος, όπου η αμιγώς στρατιωτική ισχύς παίζει δευτερεύοντα ρόλο- αλλά παρόλα αυτά, στο αποκορύφωμά της 25.000 στρατιώτες του ΝΑΤΟ και του κυβερνητικού στρατού του Αφγανιστάν θα είναι ανεπτυγμένοι στην πόλη και τα περίχωρα.

«Δεν πρόκειται ούτε για το Στάλινγκραντ ούτε για τη Φαλούτζα. Αυτή η μάχη έχει να κάνει με τη διακυβέρνηση, με τη συμμορίες, με την τοπική 'μαφία'…η επιτυχία εξαρτάται από το κατά πόσον θα πείσουμε τον πληθυσμό ότι υπάρχει μία αξιόπιστη αφγανική κυβέρνηση» συμπληρώνει ο στρατηγός Κάρτερ.

Οι μάχες είναι σκληρές, με τις συμμαχικές δυνάμεις να συγκεντρώνονται στα δυτικά της πόλης, προσπαθώντας να ανακόψουν τη ροή μαχητών, βομβιστών αυτοκτονίας και χρημάτων. Μέχρι τώρα έχει εκκαθαριστεί το 80% της κοιλάδας Αργκαντάμπ, ισχυρού ορμητηρίου των Ταλιμπάν, και τον επόμενη μήνα θα ξεκινήσει επιχείρηση στο κοντινό Ζαρί, από όπου είχε ξεκινήσει το 1994 το ισλαμιστικό εξτρεμιστικό κίνημα.

Στο εσωτερικό της πόλης, πράκτορες βρίσκονται παντού και συγκεντρώνουν πληροφορίες, ενώ μέχρι τα τέλη του Σεπτέμβρη προβλέπεται η ενεργοποίηση 11 σταθμών ασφαλείας. Επίσης, αναπτυξιακά προγράμματα θα ξεκινήσουν, που θα φέρουν την ηλεκτροδότηση στην περιοχή (διαδικασία που εκτιμάται ότι θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι το 2014).

Ωστόσο, η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η καταστροφή της παράλληλης «κυβέρνησης» των πολεμάρχων, που έχει εδραιωθεί μετά την εξαφάνιση της τοπικής ηγεσίας των φυλών και λόγω της απουσίας ισχυρής κεντρικής κυβέρνησης. Αξίζει να σημειωθεί ότι ανάμεσα στις οικογένειες που κυβερνούν την πόλη είναι και αυτή του Αχμέντ Ουαλί Καρζάι, ετεροθαλούς αδελφού του προέδρου Χαμίντ Καρζάι- ο οποίος έχει φανεί πολύ απρόθυμος να απομακρύνει το συγγενή του, παρά τις κατηγορίες για εμπλοκή του σε απάτες, εμπόριο ναρκωτικών και δολοφονίες.

«Το πρόβλημα στην Κανταχάρ είναι ότι ο πληθυσμός αντιμετωπίζει την κυβέρνηση και τους θεσμούς ως έκνομους και διεφθαρμένους, καθώς εξυπηρετούν τα συμφέροντα των αφεντικών τους και όχι των πολιτών» αναφέρεται σε μελέτη του αμερικανικού Institute for the Study of War. Επίσης, ανάλυση πάνω στην περιοχή έδειξε ότι η ευρύτερη επαρχία (αντίστοιχη σε μέγεθος με το Ισραήλ) υπέδειξε την ύπαρξη ενδημικής διαφθοράς, καθώς και έλλειψη ασφάλειας και βασικών υπηρεσιών. Συνολικά, δημιουργούνται συνθήκες οι οποίες κάνουν τον πληθυσμό να αντιδρά είτε μη υποστηρίζοντας την κυβέρνηση, είτε, ακόμα χειρότερα, υποστηρίζοντας τους Ταλιμπάν. Σύμφωνα με την ανάλυση, το 85% των ατόμων που αποτέλεσαν το δείγμα αντιμετωπίζουν τους Ταλιμπάν ως τους «Αφγανούς αδελφούς» τους.



«Η σημασία της Κανταχάρ είναι και πολιτική εκτός από στρατιωτική. Αν ο στρατηγός Πετρέους- διοικητής των ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων στο Αφγανιστάν- αποτύχει να φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα μέχρι το επόμενο καλοκαίρι, ο πρόεδρος Ομπάμα θα δυσκολευτεί πολύ να πείσει ότι η στρατηγική του όσον αφορά τον πόλεμο λειτουργεί- με λίγα λόγια, τελειώνει ο χρόνος» λέει ο καθηγητής διεθνών σχέσεων και ιστορίας του πανεπιστημίου της Βοστώνης και βετεράνος του Βιετνάμ, Άντριου Μπάσεβιτς.

Στο πολιτικό μέτωπο των ΗΠΑ, η μάχη φαίνεται να χάνεται για τον Αμερικανό πρόεδρο, καθώς σύμφωνα με δημοσκόπηση το 58% των Αμερικανών αποδοκιμάζει τον πόλεμο, ενώ μόνο το 38% βλέπει θετικά την κλιμάκωση της πολεμικής προσπάθειας.

Σύμφωνα με μελέτη του think tank RAND, βασισμένης σε 90 αντάρτικα από το 1945, ο μέσος όρος για την κατάπνιξη μίας ένοπλης αντάρτικης εξέγερσης είναι 14 χρόνια-το τρέχον αμερικανικό δόγμα υιοθετήθηκε πριν από τρία χρόνια, και ακόμα και αν είναι- σύμφωνα με τον Αρτούρο Μουνιόζ, του RAND- μία βιώσιμη στρατηγική, «αποτελεί ερώτημα το κατά πόσον η αμερικανική κυβέρνηση είναι πρόθυμη να διαθέσει το χρόνο, το χρήμα και το φόρο αίματος που απαιτούνται.

Υπάρχουν και αυτοί οι οποίοι είναι αντίθετοι με την τρέχουσα τακτική (COIN- Counterinsurgency Doctrine, Δόγμα Καταστολής Αντάρτικου), καθώς θεωρούν πως δίνεται έμφαση σε λάθος στόχους. Ο επικεφαλής της Διοίκησης Ειδικών Επιχειρήσεων των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων, ναύαρχος Έρικ Όλσον, θεωρεί ότι δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην προστασία των ντόπιων παρά στις επιχειρήσεις εναντίον των ανταρτών: «Η καταστολή του αντάρτικου πρέπει να εμπεριέχει περισσότερες επιχειρήσεις εναντίον των ανταρτών».

www.kathimerini.gr με πληροφορίες από AP