Ιδεολογικοπολιτικές αντιλήψεις και κόμματα εξουσίας

Οι «δεσμοί» Παπανδρέου - Σαμαρά - Μπακογιάννη

Tου Σταυρου Λυγερου
Μπορεί το κομματικό σύστημα να είναι δομημένο στη βάση των γνωστών κάθετων διαχωρισμών, αλλά η πολιτική πραγματικότητα είναι πολύ πιο σύνθετη από τη μονοδιάστατη γραμμική απεικόνιση στον άξονα Αριστερά - Δεξιά.

Αυτός είναι ο λόγος που παραλλήλως με τις κομματικές προτιμήσεις υφίστανται και οριζόντιες εκλεκτικές ιδεολογικές συγγένειες. Μπορεί ο Γιώργος Παπανδρέου να είχε φιλικούς δεσμούς και να συμπαθεί προσωπικά τον Αντώνη Σαμαρά, αλλά στο ιδεολογικοπολιτικό επίπεδο είναι πολύ πιο κοντά με την Ντόρα Μπακογιάννη. Δεν είναι τυχαία ούτε η σύμπλευσή τους στο ζήτημα του Μνημονίου ούτε το γεγονός ότι προσεγγίζουν με παρεμφερή τρόπο τα θέματα εξωτερικής πολιτικής και εθνικής ταυτότητας.

Εάν είχε κερδίσει τη μάχη της διαδοχής η κ. Μπακογιάννη, ο πρωθυπουργός και η αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης θα είχαν συγκλίνουσα στάση σε μεγάλη γκάμα θεμάτων. Δεδομένου ότι και το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ. είναι αρχηγικά κόμματα, η πολιτική των δύο αρχηγών θα επιβαλλόταν ως πολιτική και των δύο κομμάτων. Με άλλα λόγια, θα δημιουργούνταν συνθήκες σχεδόν «μονοπωλίου» ορισμένων ιδεολογικοπολιτικών αντιλήψεων, ενώ κάποιες άλλες, επίσης διαδεδομένες στην κοινωνία, δεν θα εκπροσωπούνταν στο επίπεδο των κομμάτων εξουσίας.

Η εκλογή Σαμαρά αποτέλεσε μείζονα πολιτική εξέλιξη, επειδή δημιούργησε πραγματικό πολιτικό αντίβαρο στην κυβέρνηση Παπανδρέου και κατ’ αυτόν τον τρόπο δημιούργησε τις προϋποθέσεις για να λειτουργήσει εποικοδομητικά το πολιτικό σύστημα. Η ουσία του δημοκρατικού πολιτεύματος είναι η δυνατότητα έκφρασης και αναλογικής εκπροσώπησης - παρέμβασης στο κοινοβουλευτικό επίπεδο και ευρύτερα στη δημόσια σφαίρα των υπαρκτών σε μία κοινωνία ιδεολογικοπολιτικών ρευμάτων. Oταν οι πολιτικές ηγεσίες δεν μπορούν ή δεν θέλουν να εκφράσουν αυτά τα ρεύματα, δημιουργείται ένα χάσμα, μία κρίση πολιτικής εκπροσώπησης, που νοθεύει ή και υπονομεύει το δημοκρατικό πολίτευμα.

Είναι γεγονός ότι η μεγάλη πλειοψηφία των στελεχών του λεγόμενου «παλιού ΠΑΣΟΚ» ευχόταν να εκλεγεί ο Σαμαράς στη μάχη της διαδοχής του περασμένου Νοεμβρίου. Στο «παλιό ΠΑΣΟΚ» δεν συμπαθούν, βεβαίως, τον αρχηγό της Ν.Δ. για το παρελθόν του. Θεωρούν, όμως, ότι πρέπει να υπάρχει πολιτικό αντίβαρο. Μη μπορώντας οι ίδιοι να θέσουν όρια και φραγμό στις πολιτικές επιλογές του αρχηγού τους, θεωρούν ότι είναι εθνικά και κοινωνικά αναγκαίο η τεράστια πρωθυπουργική εξουσία να εξισορροπείται από τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Είχαν επίγνωση ότι με την κ. Μπακογιάννη αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν θα υπήρχε τέτοια εξισορρόπηση.

Σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις στελέχη του «παλιού ΠΑΣΟΚ» ομολογούν ότι οι θέσεις που εκφράζει όλο αυτό το διάστημα ο κ. Σαμαράς και για τα εθνικά θέματα και για την οικονομία είναι πιο κοντά στον «πατριωτικό χαρακτήρα» και στο «κοινωνικό πρόσωπο» του ιστορικού ΠΑΣΟΚ απ’ ό, τι η πολιτική της κυβέρνησης του υιού Παπανδρέου.

Eνα εξ αυτών των στελεχών δήλωσε στην «Κ»: «O Γιώργος ρητορεύει αντινεοφιλελεύθερα για τη διεθνή οικονομική κρίση, αλλά στην Ελλάδα εφαρμόζει τη νεοφιλελεύθερη συνταγή του Παπακωνσταντίνου. Γι’ αυτό και τα μεγάλα αφεντικά, που παλιά τον ειρωνεύονταν, σήμερα τον στηρίζουν. Kαι όποτε του ασκούν κριτική είναι όχι για την κατεύθυνση της πολιτικής, αλλά επειδή δεν είναι ικανός διαχειριστής. Εάν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, οι νεοκεϊνσιανές προτάσεις του Σαμαρά για την αντιμετώπιση της κρίσης είναι πιο προοδευτικές και κυρίως οικονομικά πιο αποτελεσματικές από την πολιτική που ακολουθούμε εμείς. Μας σώζει ότι η Ν.Δ. είναι αναξιόπιστη και διασπασμένη, που προς το παρόν δεν μπορεί να μας απειλήσει». Ακόμα πιο αιχμηρά είναι τα σχόλια για την εξωτερική και μεταναστευτική πολιτική του κ. Παπανδρέου. Είναι εμφανής ο φόβος τους ότι ο πρωθυπουργός μεθοδεύει διευθετήσεις τόσο στο μέτωπο με την Τουρκία όσο και στο Μακεδονικό, που θίγουν τα εθνικά συμφέροντα. Το «παλιό ΠΑΣΟΚ», όμως, είναι ένας μάλλον παραπλανητικός όρος. Δεν αντιπροσωπεύει μία συγκροτημένη τάση. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ένα διάσπαρτο χώρο, κοινός παρονομαστής του οποίου είναι κάποιες αντιλήψεις που έλκουν την καταγωγή τους από την ιδεολογικοπολιτική κληρονομιά του Ανδρέα Παπανδρέου, αλλά έχει αποδειχθεί ότι δεν αρκεί για να συγκροτηθεί εσωκομματική αντιπολίτευση, ειδικά σ’ ένα κόμμα που έχει πάψει προ πολλού να λειτουργεί πολιτικά.