H ελληνοϊσραηλινή προσέγγιση

Ένα νέο κεφάλαιο φαίνεται πως ανοίγει για την εξωτερική πολιτική της χώρας μας μετά την πρώτη επίσημη επίσκεψη Ισραηλινού πρωθυπουργού στην Αθήνα. Πόσω μάλλον που ο Γιώργος Παπανδρέου και ο Μπένζαμιν Νετανιάχου αποφάσισαν τη στενότερη συνεργασία των δύο χωρών στο εγγύς μέλλον τόσο στον στρατιωτικό τομέα όσο και σε θέματα όπως το εμπόριο, οι επενδύσεις, και ο τουρισμός.

Αν και είναι πολύ νωρίς για ασφαλείς εκτιμήσεις, δε μπορεί να θεωρηθεί απίθανη η μελλοντική αλλαγή των συσχετισμών στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, με την Ελλάδα να έχει πλέον ρόλο πιο ενεργό. Ο κ. Δημήτρης Δρούτσας, άλλωστε, είχε αναφέρει ύστερα από πρόσφατη συνάντησή του με τον Αχμέτ Νταβούτογλου ότι «η ελληνοτουρκική προσέγγιση δεν είναι μονόδρομος». Οπωσδήποτε, η συγκυρία ευνοεί τη χώρα μας τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, καθώς οι σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας βρίσκονται στη χειρότερη καμπή της ιστορίας τους ενώ και αυτές μεταξύ Ουάσιγκτον και Άγκυρας παρουσιάζουν προβλήματα. Σε κάθε περίπτωση, όμως, είναι θέμα σωστού χειρισμού και ορθής τακτικής για την Ελλάδα να καταφέρει να ξεπεράσει τα στερεότυπα και τις αγκυλώσεις του παρελθόντος, χαράσσοντας μια νέα, πιο ενεργή, πολύπλευρη εξωτερική πολιτική.
Το Ισραήλ, από την πλευρά του, φαίνεται ότι επενδύει στη συνεργασία του με την Ελλάδα. Η αεροπορία του, άλλωστε, έχει εκφράσει την επιθυμία να χρησιμοποιήσει τον ελληνικό εναέριο χώρο για ασκήσεις. Την ίδια στιγμή, ολοένα και περισσότεροι Ισραηλινοί τουρίστες επισκέπτονται τη χώρα μας, με τις αφίξεις τους να έχουν αυξηθεί φέτος τον Ιούνιο κατά 40% σε σχέση με τον περυσινό. Αξίζει, πάντως, να αναφερθεί ότι στην ανάλυσή της στην εφημερίδα Haaretz η αρθρογράφος Avirama Golan είναι αρκετά επιφυλακτική, καλώντας την κυβέρνηση Νετανιάχου να μην παρασυρθεί από το «νέο του ειδύλλιο» με την Ελλάδα αλλά «να αφήσει μία πόρτα ανοιχτή για την Τουρκία».

Η ρήξη

Ο ρεαλισμός στις διεθνείς σχέσεις επιβάλει την εξέταση των νέων δεδομένων σε συνάρτηση με το ευρύτερο πλαίσιο. Όσον αφορά τις τουρκοϊσραηλινές σχέσεις, πρώτα πρώτα, καθοριστικές ήταν οι εξελίξεις το Δεκέμβριο του 2008. Ο Τούρκος πρωθυπουργός, Ταγίπ Ερντογάν, είχε νιώσει τότε «προδομένος» από την τακτική του Ισραηλινού ομολόγου του, Έχουντ Όλμερτ, να βομβαρδίσει τη Γάζα, λίγες μέρες μετά τη συνάντησή τους και ενώ η Τουρκία προσπαθούσε να συμβάλει στην πραγματοποίηση κρυφών συνομιλιών μεταξύ Ισραήλ και Συρίας. Λόγω της επίθεσης στη Γάζα, τα τουρκικά σχέδια ματαιώθηκαν και το καλό κλίμα που παραδοσιακά υπήρχε μεταξύ Άγκυρας και Τέλ-Αβίβ έδωσε τη θέση του στην ψυχρότητα. Το πρόσφατο περιστατικό στα διεθνή ύδατα με το στολίσκο που μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια, ήταν απλώς μία επιπρόσθετη επιβεβαίωση της επιδείνωσης των σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ.

Αλλαγή στρατηγικής

Αρκετές υποθέσεις μπορούν να διατυπωθούν για το αν η τακτική της ελληνικής κυβέρνησης να προσεγγίσει το Ισραήλ συνδέεται με τα συμφέροντα των ΗΠΑ, που με τη σειρά τους δεν είναι ιδιαίτερα ικανοποιημένες από τη συνεργασία τους με την Τουρκία. Αυτό που μπορεί σίγουρα να γραφεί είναι πως οι ΗΠΑ χάνουν σταδιακά την εμπιστοσύνη τους στη γειτονική χώρα. Παρόλο που η αμερικανική πλευρά το διαψεύδει, γράφτηκε ευρέως ότι η Ουάσιγκτον αποφάσισε να καθυστερήσει την πώληση μη επανδρωμένων αεροπλάνων στην Άγκυρα. Την ίδια στιγμή, οι Ρεπουμπλικάνοι Γερουσιαστές πάγωσαν την αποστολή του νέου Αμερικανού πρέσβη Γιόζεφ Φράνσις Ρικαρντιόνε, με το σκεπτικό ότι υποστηρίζει ένθερμα το κόμμα του Ταγίπ Ερντογάν.

Από την πλευρά της, η Τουρκία υπό την καθοδήγηση του κ. Νταβούτογλου, έχει αναλάβει δράση ισχυρής περιφερειακής δύναμης, επενδύοντας στο άνοιγμα της προς ανατολάς και επιδιώκοντας να αναλάβει ρόλο πιο δυναμικό στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Μέσα στο πλαίσιο αυτό, τα συμφέροντα της έχουν συγκρουστεί με αυτά των ΗΠΑ, κυρίως στην περίπτωση του Ιράν. Η Τουρκία, άλλωστε, μαζί με τη Βραζιλία ήταν οι χώρες που δεν ψήφισαν υπέρ της επιβολής νέων κυρώσεων στην Τεχεράνη πριν από περίπου δύο μήνες στα Ηνωμένα Έθνη.

Δεν είναι τυχαίο , επίσης, ότι η Τουρκία είναι μία από τις ελάχιστες χώρες – με εξαίρεση τις αραβικές – στις οποίες ο αντιαμερικανισμός βρίσκεται ακόμα στα ύψη. Σύμφωνα με την έρευνα του κέντρου πολιτικής Pew για το 2010, μόλις το 17% των ερωτηθέντων στη γειτονική χώρα έχουν θετική γνώμη για τις ΗΠΑ, όταν το αντίστοιχο ποσοστό για κράτη όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, ακόμα και η Ρωσία και η Κίνα κυμαίνεται από 57% ως 73%.

Η σχετική επιδείνωση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων συνιστά πρόσφατη εξέλιξη και σε καμία περίπτωση δεν αποτελούσε σκοπό της κυβέρνησης Ομπάμα κατά το ξεκίνημα της προεδρίας του. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο νέος Αμερικανός πρόεδρος, επισκεπτόμενος την Άγκυρα τον Απρίλιο του 2009 είχε επενδύσει στη συνεργασίας της χώρας του με την Τουρκία για δύο βασικούς λόγους: την μελλοντική αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από το Ιράκ μέσω τουρκικού εδάφους και τη πιθανή ενεργοποίηση της Άγκυρας σε ρόλο μεσολαβητικό στην Μέση Ανατολή. Τα δεδομένα, όμως, ανατράπηκαν, καθώς η Τουρκία δεν έγινε το «υπάκουο παιδί» των ΗΠΑ.

Όσον αφορά το μέλλον, οποιαδήποτε πρόβλεψη είναι διακινδυνευμένη. Ενδιαφέρον, βέβαια, παρουσιάζει το γεγονός ότι η Τουρκία δε θεωρεί πλέον την Ελλάδα και το Ιράν «απειλές» για την εθνική της ασφάλεια, όπως στο παρελθόν, απόφαση που ελήφθη μία μόλις βδομάδα μετά την επίσκεψη Νετανιάχου στην Αθήνα. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με δημοσίευμα της Hurriyet η θέση του Αμερικανού πρέσβη στην Άγκυρα θα μείνει για λίγο ακόμα καιρό κενή. Η εκτίμηση της εφημερίδας, είναι πως η αντίρρηση των Ρεπουμπλικάνων και συγκεκριμένα του Γερουσιαστή ,Σαμ Μπρόουνμπακ, από το Κάνσας για τον Φράνσις Ρικαρντιόνε θα καμφθεί σύντομα. Αν το ρεπορτάζ της Hurriyet επαληθευτεί, ο πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στην Αίγυπτο και τις Φιλιππίνες, θα τοποθετηθεί τελικά στην Άγκυρα, όπως άλλωστε επιθυμεί ο Αμερικανός πρόεδρος Μπάρακ Ομπάμα.

Τζογόπουλος Γιώργος
http://blogs.eliamep.gr/
ΝΕΑ