2/10/10

Το μνημείο διατίθεται για διαδηλώσεις Η «χρήση» του Αγνωστου Στρατιώτη και... άλλες βέβηλες ιστορίες

Μπορεί να παρασύρθηκαν από το ότι το μνημείο το φυλάνε τσολιάδες. Μπορεί να τυφλώθηκαν επειδή θεώρησαν ότι τους έπνιγε το δίκιο. Το είχαν σίγουρο ότι αν έκαναν οτιδήποτε εκεί μπροστά θα τους τραβούσαν φωτογραφίες και θα τους έπαιρνε η τηλεόραση- και η τηλεόραση, έτσι πιστεύεται, κάνει συμπαθείς τους διαμαρτυρόμενους, βοηθάει την υπόθεσή τους.

Oι φορτηγατζήδες, που επί μέρες προσπάθησαν να μην απελευθερωθούν οι μεταφορές, προφανώς ήλπιζαν ότι θα μεταπείσουν τους βουλευτές φτιάχνοντας συνθήκες μαζικού κινήματος με σύσσωμο τον λαό να τους συμπαραστέκεται για να μη χάσουν τις άδειές τους. Το βασικό που κατάφεραν, όμως, ήταν η παραγωγή δραματικών τηλεοπτικών εικόνων. Που έγιναν ακόμα πιο δραματικές όταν κάποιοι διαδηλωτές, πιο οργισμένοι από τους άλλους, κρέμασαν δυο σημαίες στον Αγνωστο Στρατιώτη: μια ελληνική (για να δηλώσουν πατριωτισμό) και μια μαύρη (για να τονίσουν την αποδοκιμασία τους). Η τηλεοπτική εικόνα που κέρδισαν συνοδεύτηκε από μια γενική κατακραυγή: βεβήλωσαν το μνημείο.

Είναι, όντως, βέβηλη πράξη η ανάρτηση μιας μαύρης σημαίας στον Αγνωστο Στρατιώτη; Κατ΄ αρχάς, είναι διαστρέβλωση του συμβολισμού του μνημείου. Πρόκειται για κενοτάφιο, το σύμβολο της τελευταίας κατοικίας νεκρών η ταυτότητα των οποίων δεν αναγνωρίστηκε ποτέ, που έπεσαν για υπέρτατο σκοπό. Αν σκοπός είναι η προάσπιση μέχρι θανάτου του συμφέροντος του έθνους, όσοι ξεδιπλώνουν την ελληνική σημαία στο όνομα του έθνους για ιδιοτελείς λόγους (όπως έκαναν οι φορτηγατζήδες), όσοι δηλαδή ταυτίζουν το εθνικό με το στενό επαγγελματικό τους συμφέρον, στην πραγματικότητα μετατρέπουν το «περί πάτρης» σε «περί πάρτης»- είτε με σκέτη την ελληνική είτε και με τη μαύρη σημαία μαζί. Ακόμα κι αν δεν το καταλαβαίνουν. Ακόμα κι αν, νωρίτερα, άλλες ομάδες διαμαρτυρόμενων έχουν χρησιμοποιήσει τις ίδιες μεθόδους «επικοινωνίας» του αιτήματός τους. Αυτό ακριβώς είναι η βεβήλωση. Η έμπρακτη περιφρόνηση κάποιων συμβόλων για ιδεολογικές, πολιτικές ή προσωπικές ιδιοτέλειες. Συχνά, τα κίνητρα είναι ρατσιστικά (η βεβήλωση, π.χ., νεκροταφείων, τζαμιών ή συναγωγών, πολύ συχνή τελευταία, στα Χανιά, στη Θεσσαλονίκη και στα Γιάννινα). Κάποιες φορές, απλώς, ένδειξη επιεικώς επιπολαιότητας (το βάψιμο προτομών προσωπικοτήτων όπως των Παλαμά, Ρήγα Φεραίου, Καποδίστρια...). Αλλά, για να είμαστε δίκαιοι, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι στην επικράτεια των συμβολισμών πράξεις εκ πρώτης όψεως βέβηλες έχουν πολλαπλές αναγνώσεις. Ας δούμε μερικές.

Κάψιμο σημαιών. Η συνηθέστερη εικόνα βεβήλωσης εθνικών συμβόλων. Στην Ελλάδα, πρώτη σε καψίματα σημαία είναι η αμερικανική, σε όλες σχεδόν τις διαδηλώσεις που καταλήγουν στην αμερικανική πρεσβεία. Η σημαία του Ισραήλ (για το Παλαιστινιακό) και της Τουρκίας (για το Κυπριακό, αλλά συχνά και από εγχώριες εθνικιστικές οργανώσεις) είναι πολύ ψηλά στο τοπ-10 των πυρπολήσεων. Συχνά ομάδες αναρχικών καίνε την ελληνική σημαία, στο περιθώριο ταραχών και συγκρούσεων με την Αστυνομία, πράξη που συνήθως προκαλεί τον αποτροπιασμό των παρουσιαστών της τηλεόρασης. Ενδιαφέρον έχει η περίπτωση της Αμερικής, όπου ο νόμος επιτρέπει το κάψιμο των σημαιών από διαδηλωτές- επειδή θεωρείται συμβολική πράξη, τμήμα ευρύτερης πολιτικής κριτικής.

Βεβήλωση θρησκευτικών συμβόλων. Η τηλεόραση έχει δείξει, κατ΄ επανάληψη, ομάδες αναρχικών στη Θεσσαλονίκη, έπειτα από επεισόδια, να ρίχνουν σπρέι στις εικόνες της Αγίας Σοφίας, είτε του παρεκκλησίου του Αγίου Αθανασίου. Η κυρίαρχη άποψη μιλάει για βανδαλισμούς- και περιφρόνηση των συμβόλων μέσω των οποίων εκφράζονται εκατομμύρια άνθρωποι. Σε βάθος χρόνου, πολλές φορές η ασέβεια απέναντι σε θρησκευτικά σύμβολα έχει αποδοθεί στην κουλτούρα της χειραφέτησης. Ενδεικτική ήταν η αναπαράσταση μιας εκσπερμάτισης πάνω στον σταυρό στο έργο του Τιερί ντε Κορντιέ που είχε εκτεθεί στην έκθεση Οutlook, τον χειμώνα του 2003- που κατέληξε στην απόσυρση του πίνακα. Η δημοσίευση, το 2005, μιας σειράς βέβηλων σκίτσων του Μωάμεθ (σάτιρα του εξτρεμιστικού Ισλάμ) είχε πολύ σοβαρότερες επιπτώσεις, αφού φανατικοί θρησκόληπτοι απειλούσαν με βίαιες ενέργειες χώρες και έντυπα που θα αναδημοσίευαν τα σκίτσα, ενώ ο δανός σκιτσογράφος Κουρτ Βέστεργκορντ έγινε συχνά στόχος επιθέσεων φανατικών.

Βεβήλωση του εθνικού ύμνου. Ο «Υμνος προς την Ελευθερίαν» του Διονυσίου Σολωμού είναι, πρωτίστως, ένα ποίημα μέσω του οποίου υμνήθηκε το έθνος-κράτος, σε περίοδο που οι εθνικές οντότητες ήταν ταυτόσημες της νεωτερικότητας. Στις μέρες μας, ωστόσο, καλλιτεχνική αδεία, έχει εσκεμμένα παραποιηθεί, προκειμένου να επικριθούν η βία, η αδικία, η «ιερότητα» της σύγχρονης εκδοχής του εθνικού- ιδίως όταν συνοδεύεται από αναπαραστάσεις εθνικής ανωτερότητας. Πιο θορυβώδες παράδειγμα βέβηλης καλλιτεχνικής κριτικής του εθνικού ύμνου τα τελευταία χρόνια, η γνωστή βιντεοεγκατάσταση της Εύας Στεφανή, που απεικόνιζε μια γυναίκα να αυνανίζεται ενώ ακουγόταν ο εθνικός ύμνος- και κατασχέθηκε, το καλοκαίρι του 2007, από την ΑrtΑthina όπου είχε εκτεθεί. Κριτική βέβηλη είναι και ο εθνικός ύμνος από την ανάποδη, του θεσσαλονικιού ποιητή Θανάση Τριαρίδη: «Σε γνωρίζω από την υποταγή μου,/ από τη μουγγαμάρα μου, από τη γλυκιά μου συνήθεια (...) Σε γνωρίζω από τους χασάπηδές σου,/ αγάλματα στις πόλεις, εικονίσματα στις σχολικές αίθουσες (και τα λοιπά),/ τους Μεγαλέξανδρους, τους Πορθητές και τους Αδόλφους σου»» («Το κόψε κόψε ή Οταν οι γκοτζίλες εξανθρωπίζονται», Θεσσαλονίκη 2009).


Τσε, σημαία και σφυροδρέπανο

Μια γαλανόλευκη με σφυροδρέπανο είχε η αφίσα του Τζίμη Πανούση, που διαφήμιζε τις παραστάσεις του, το 2000. Του ασκήθηκε δίωξη για προσβολή συμβόλου κράτους. Πρωτοδίκως καταδικάστηκε σε τεσσάρων μηνών φυλάκιση, η κατηγορία εξέπεσε στο Εφετείο.

Σε ερώτηση στον Αλέξη Τσίπρα για το σύμβολο Τσε Γκεβάρα, απάντησε («Ταχυδρόμος», 27/10/2006):
«Προχθές ήμουν σε ένα σπίτι και, στο τραπέζι, μας είχαν δώσει μια χαρτοπετσέτα Τσε Γκεβάρα. Εγώ την πήρα και τη χρησιμοποίησα, οι σύντροφοί μου δίπλα δεν τόλμησαν να το κάνουν. Σου λέει “δεν είμαστε για ιεροσυλίες”». Εκάς οι βέβηλοι, σύντροφε.
ΝΕΑ

5 σχόλια:

  1. ΣΙΓΑ ΤΗ ΒΕΒΗΛΩΣΗ ΕΔΩ ΤΟ ΒΕΒΗΛΩΝΟΥΝ ΤΟΣΟΙ ΚΑΙ ΤΩΣΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΕΠΙΣΚΕΠΤΕΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΠΑΤΑΝΕ ΚΑΝ ΑΠΟ ΚΕΙ ΟΤΑΝ ΕΡΧΩΝΤΑΙ ΣΤΟ ΕΛΛΑΔΑ ΕΔΩ ΤΟ ΒΕΒΗΛΩΣΕ Ο ΠΡΟΘΥ... ΠΟΥ ΤΗΝ 25 ΜΑΡΤΙΟΥ ΔΕΝ ΠΗΓΕ ΟΧΙ ΝΑ ΤΟ ΣΤΕΦΑΝΩΣΕΙ ΑΛΛΑ ΗΤΑΝ ΕΚΤΟΣ ΚΑΙ ΑΚΟΜΑ ΠΟΣΗ ΑΛΛΟΙ ΚΑΙ ΜΙΑ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΟΘΥ ΛΑΟΥ ΣΕ ΝΟΧΛΗΣΕ ΚΑΛΑΑΑ..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. "Αυτό ακριβώς είναι η βεβήλωση. Η έμπρακτη περιφρόνηση κάποιων συμβόλων για ιδεολογικές, πολιτικές ή προσωπικές ιδιοτέλειες."

    Δεν ειναι ικανοποιητικος ορισμος αυτος, αναφερομενος απλα σε "καποια συμβολα". Με αυτο τον ορισμο η λεξη βεβηλωση ουσιαστικα χανει την σημασια της και η συζητηση στο αρθρο καταληγει να μιλαει για τετριμμενα πραγματα χωρις να καταληγει πουθενα.

    Η βεβηλωση αναφερεται σε συμβολα η αλλα αντικειμενα που συνοδευονται η συμβολιζουν βαθειες και γενικα παραδεκτες αξιες. Το μνημειο του Αγνωστου Στρατιωτη οπως και η ελληνικη σημαια συνοδευονται απο τετοιες γενικα παραδεκτες αξιες και συμβολισμους. Γενικα παραδεκτες με αναφορα την Ελληνικη κοινωνια και κρατος. Παντα οι αξιες ειναι συναρτηση του κοινωνικου συνολου και της χωρας που ζουμε.

    Δηλαδη η αντιθεση με τετοιες αξιες φερνει καποιον σε αντιθεση με το ευρυτερο κοινωνικο συνολο και την χωρα. Εχει καποιος δικαιωμα να επιλεξει να ειναι σε αντιθεση με την ελληνικη κοινωνια και το ελληνικο κρατος, μια τετοια επιλογη ομως "θετει εαυτον" εκτος της κοινωνιας και της χωρας αυτης - δηλαδη αν δεν συμφωνει κανεις με τις βασικες αξιες της ελληνικης κοινωνιας ας παει να ζησει καπου αλλου.

    Με αλλα λογια αν τυπωσω την εικονα μου σε καποια χαρτια και καποιος τα σκισει, αυτο δεν αποκαλειται βεβηλωση. Μπορει αυτα τα χαρτια να εχουν αξια για μενα αλλα δεν συνοδευονται απο καποια αξια η συμβολισμο γενικα αποδεκτο απο το κοινωνικο συνολο.

    Επομενως το σκισιμο της ελληνικης σημαιας (βεβηλωση) δεν ειναι ισοδυναμο με το σκισιμο μιας σημαιας καποιας τρομοκρατικης οργανωσης για παραδειγμα (δεν αποτελει βεβηλωση). Οπως δεν αποτελει βεβηλωση το να χρησιμοποιησει κανεις τις χαρτοπετσετες με την εικονα του Γκεβαρα - και φυσικα δεν αποτελει "ιεροσυλια" το οποιο ειναι πιο ισχυρος χαρακτηρισμος. Μπορει καποιος τις χαρτοπετσετες να τις θεωρει ωραιες η εργο τεχνης που θα πρεπει να διατηρηθει για να το απολαμβανουμε αλλα αυτο δεν σημαινει οτι το σκισιμο αποτελει βεβηλωση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. (ξαναστελνω, καποιο προβλημα προηγουμενως)

    "Αυτό ακριβώς είναι η βεβήλωση. Η έμπρακτη περιφρόνηση κάποιων συμβόλων για ιδεολογικές, πολιτικές ή προσωπικές ιδιοτέλειες."

    Δεν ειναι ικανοποιητικος ορισμος αυτος, αναφερομενος απλα σε "καποια συμβολα". Με αυτο τον ορισμο η λεξη βεβηλωση ουσιαστικα χανει την σημασια της και η συζητηση στο αρθρο καταληγει να μιλαει για τετριμμενα πραγματα χωρις να καταληγει πουθενα.

    Η βεβηλωση αναφερεται σε συμβολα η αλλα αντικειμενα που συνοδευονται η συμβολιζουν βαθειες και γενικα παραδεκτες αξιες. Το μνημειο του Αγνωστου Στρατιωτη οπως και η ελληνικη σημαια συνοδευονται απο τετοιες γενικα παραδεκτες αξιες και συμβολισμους. Γενικα παραδεκτες με αναφορα την Ελληνικη κοινωνια και κρατος. Παντα οι αξιες ειναι συναρτηση του κοινωνικου συνολου και της χωρας που ζουμε.

    Δηλαδη η αντιθεση με τετοιες αξιες φερνει καποιον σε αντιθεση με το ευρυτερο κοινωνικο συνολο και την χωρα. Εχει καποιος δικαιωμα να επιλεξει να ειναι σε αντιθεση με την ελληνικη κοινωνια και το ελληνικο κρατος, μια τετοια επιλογη ομως "θετει εαυτον" εκτος της κοινωνιας και της χωρας αυτης - δηλαδη αν δεν συμφωνει κανεις με τις βασικες αξιες της ελληνικης κοινωνιας ας παει να ζησει καπου αλλου.

    Με αλλα λογια αν τυπωσω την εικονα μου σε καποια χαρτια και καποιος τα σκισει, αυτο δεν αποκαλειται βεβηλωση. Μπορει αυτα τα χαρτια να εχουν αξια για μενα αλλα δεν συνοδευονται απο καποια αξια η συμβολισμο γενικα αποδεκτο απο το κοινωνικο συνολο.

    Επομενως το σκισιμο της ελληνικης σημαιας (βεβηλωση) δεν ειναι ισοδυναμο με το σκισιμο μιας σημαιας καποιας τρομοκρατικης οργανωσης για παραδειγμα (δεν αποτελει βεβηλωση). Οπως δεν αποτελει βεβηλωση το να χρησιμοποιησει κανεις τις χαρτοπετσετες με την εικονα του Γκεβαρα - και φυσικα δεν αποτελει "ιεροσυλια" το οποιο ειναι πιο ισχυρος χαρακτηρισμος. Μπορει καποιος τις χαρτοπετσετες να τις θεωρει ωραιες η εργο τεχνης που θα πρεπει να διατηρηθει για να το απολαμβανουμε αλλα αυτο δεν σημαινει οτι το σκισιμο αποτελει βεβηλωση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. (ξαναστελνω, καποιο προβλημα προηγουμενως)

    "Αυτό ακριβώς είναι η βεβήλωση. Η έμπρακτη περιφρόνηση κάποιων συμβόλων για ιδεολογικές, πολιτικές ή προσωπικές ιδιοτέλειες."

    Δεν ειναι ικανοποιητικος ορισμος αυτος, αναφερομενος απλα σε "καποια συμβολα". Με αυτο τον ορισμο η λεξη βεβηλωση ουσιαστικα χανει την σημασια της και η συζητηση στο αρθρο καταληγει να μιλαει για τετριμμενα πραγματα χωρις να καταληγει πουθενα.

    Η βεβηλωση αναφερεται σε συμβολα η αλλα αντικειμενα που συνοδευονται η συμβολιζουν βαθειες και γενικα παραδεκτες αξιες. Το μνημειο του Αγνωστου Στρατιωτη οπως και η ελληνικη σημαια συνοδευονται απο τετοιες γενικα παραδεκτες αξιες και συμβολισμους. Γενικα παραδεκτες με αναφορα την Ελληνικη κοινωνια και κρατος. Παντα οι αξιες ειναι συναρτηση του κοινωνικου συνολου και της χωρας που ζουμε.

    Δηλαδη η αντιθεση με τετοιες αξιες φερνει καποιον σε αντιθεση με το ευρυτερο κοινωνικο συνολο και την χωρα. Εχει καποιος δικαιωμα να επιλεξει να ειναι σε αντιθεση με την ελληνικη κοινωνια και το ελληνικο κρατος, μια τετοια επιλογη ομως "θετει εαυτον" εκτος της κοινωνιας και της χωρας αυτης - δηλαδη αν δεν συμφωνει κανεις με τις βασικες αξιες της ελληνικης κοινωνιας ας παει να ζησει καπου αλλου.

    Με αλλα λογια αν τυπωσω την εικονα μου σε καποια χαρτια και καποιος τα σκισει, αυτο δεν αποκαλειται βεβηλωση. Μπορει αυτα τα χαρτια να εχουν αξια για μενα αλλα δεν συνοδευονται απο καποια αξια η συμβολισμο γενικα αποδεκτο απο το κοινωνικο συνολο.

    Επομενως το σκισιμο της ελληνικης σημαιας (βεβηλωση) δεν ειναι ισοδυναμο με το σκισιμο μιας σημαιας καποιας τρομοκρατικης οργανωσης για παραδειγμα (δεν αποτελει βεβηλωση). Οπως δεν αποτελει βεβηλωση το να χρησιμοποιησει κανεις τις χαρτοπετσετες με την εικονα του Γκεβαρα - και φυσικα δεν αποτελει "ιεροσυλια" το οποιο ειναι πιο ισχυρος χαρακτηρισμος. Μπορει καποιος τις χαρτοπετσετες να τις θεωρει ωραιες η εργο τεχνης που θα πρεπει να διατηρηθει για να το απολαμβανουμε αλλα αυτο δεν σημαινει οτι το σκισιμο αποτελει βεβηλωση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Συγνωμμη αλλα οποιος δεν σεβεται το συμβολο (σημαια) γιατι να σεβαστει την ιδεα (ΠΑΤΡΙΔΑ)?
    Χρηστος Βουλγαρης απο Λονδινο

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.