«Πόλεμος» των αγαλμάτων στα Σκόπια

Του απεσταλμένου μας στα Σκοπια Σταυρου Tζιμα
Ανδριάντες με τους δικούς σας ήρωες και λιοντάρια εσείς στη μια όχθη του Βαρδάρη; Αγάλματα με τους δικούς μας και δικέφαλους μαύρους αετούς εμείς, στην άλλη άκρη της γέφυρας. Σλαβομακεδόνες και Αλβανοί στα Σκόπια μεταφέρουν την εθνοτική αντιπαλότητα στις πλατείες, βαθαίνοντας το χάσμα μεταξύ των δύο κοινοτήτων.
Στην επιχείρηση ανάπλασης της κεντρικής πλατείας της πόλης με αγάλματα ηρώων του «μακεδονικού έθνους», που υλοποιεί η κυβέρνηση του Νίκολα Γκρούεφσκι, οι Αλβανοί απαντούν με αναδιαμόρφωση της πλατείας Σκεντέρμπεη, στην αλβανοκατοικούμενη συνοικία Τσαΐρ, η οποία θα φέρει τα δικά τους εθνοτικά χαρακτηριστικά.

Το σχέδιο του δημάρχου Ιζετ Μετζίτι περιλαμβάνει ανάδειξη της πλατείας Σκεντέρμπεη, όπου δεσπόζει ήδη ο ανδριάντας του κορυφαίου εθνικού τους ήρωα, με την εγκατάσταση και άλλων προτομών ιστορικών τους προσωπικοτήτων. Η σλαβομακεδονική κυβερνητική πλειοψηφία επιχειρεί να ορθώσει εμπόδια, ωστόσο οι Αλβανοί εξασφάλισαν κονδύλια μέσω του υπουργείου Τοπικής Αυτοδιοίκησης, του οποίου προΐσταται ομοεθνής τους, και είναι έτοιμοι να προχωρήσουν το έργο.

Το θέμα έχει πυροδοτήσει ένταση και η εφημερίδα Nova Makedonia έκανε λόγο για κίνδυνο μετατροπής της πόλης των Σκοπίων σε Bηρυτό (!). Αντιθέτως, η αλβανική πλευρά θεωρεί ότι ο εμπλουτισμός της πλατείας με αγάλματα ηρώων της θα εξυπηρετήσει τις ανάγκες των πολιτών των Σκοπίων, οι οποίοι εξανίστανται από την πολιτική αρχιτεκτονική του κυβερνώντος κόμματος VMRO DPMNE.

Αυτή συνεχίζεται ακάθεκτη, καθώς είναι πολύ πιθανό σύντομα θέση δίπλα στο άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου να πάρει και ο Αχιλλέας. Σύμφωνα με τοπικά ΜΜΕ, το σχέδιο «Σκόπια 2014» προβλέπει την εγκατάσταση ανδριάντα του μυθικού ήρωα του τρωικού πολέμου πλάι σ’ εκείνον του Μακεδόνα στρατηλάτη, ο οποίος έχει χυτευτεί και περιμένει την κατάλληλη, πιθανότατα προεκλογική, συγκυρία για να εγκατασταθεί.

Επιπλέον, σχεδιάζεται η τοποθέτηση είκοσι οκτώ αγαλμάτων, το καθένα εκ των οποίων θα στοιχίσει 15.000 ευρώ, η κατασκευή «πεζογέφυρας τέχνης» στον Βαρδάρη επί της οποίας θα φιλοξενούνται οι ανδριάντες και η τοποθέτηση ενός τεράστιου πανοραμικού τροχού, παρόμοιου μ’ εκείνον του Λονδίνου. Η απάντηση των Αλβανών είναι οι ανδριάντες των Σκεντέρμπεη, Γιόζεφ Μπαγκίρι, Πιέτερ Μπογκντάντι και άλλων ηρώων, που στόχο έχουν να υπογραμμίσουν την προαιώνια εθνική τους παρουσία αλλά και να εμφανιστούν ως ισότιμη εθνοτική συνιστώσα του κράτους. Ολα αυτά, σε μια χώρα πάμπτωχη όπου η επίσημη ανεργία ξεπερνάει το 30% και η μεγάλη πλειονότητα των ανθρώπων μόλις εξασφαλίζει τα προς το ζην.

Νέα περίοδος έντασης
 Αν δεν υπήρχε η εθνοτική διαίρεση και το υποβόσκον μίσος μεταξύ των δύο κοινοτήτων, ο «πόλεμος της πλατείας και των αγαλμάτων» θα μπορούσε να εκληφθεί ως μια βαλκανική γραφικότητα. Φαίνεται όμως ότι η σοβούσα αντιπαράθεση εισέρχεται σε νέα περίοδο έντασης. Σλάβοι και Αλβανοί είναι δύο ξένοι στο ίδιο σπίτι. Συγκροτούν δύο παράλληλες κοινωνίες που συμβιώνουν σε ατμόσφαιρα καχυποψίας εντός ενός επιβληθέντος από τις διεθνείς δυνάμεις πλαισίου, το οποίο παραβιάζουν με την πρώτη ευκαιρία. Αλλος αέρας φυσάει στην αριστερή όχθη του Βαρδάρη και άλλος στη δεξιά. Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί με ανησυχία την επιμονή της κυβέρνησης Γκρούεφσκι στην πολιτική του «μακεδονισμού» που οδηγεί στη διεύρυνση του εθνοτικού χάσματος, φοβούμενη ότι μπορεί να πυροδοτήσει ανεξέλεγκτες καταστάσεις και να υποσκάψει την ενότητα και ακεραιότητα του ασταθούς κράτους.