«ΛΕΒΙΑΘΑΝ» Το Μεγάλο Παιχνίδι στην Ανατολική Μεσόγειο

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΑ ΠΕΛΩΝΗ 

Πολύ κοντά στην οριοθέτηση θαλασσίων συνόρων και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης βρίσκονται σύμφωνα με πληροφορίες Κύπρος και Ισραήλ, συμφωνία που μπορεί να διαμορφώσει νέες ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και να προκαλέσει εντάσεις, καθώς στο νέο Μεγάλο Παιχνίδι για την ενέργεια που βρίσκεται σε εξέλιξη στη γειτονιά μας, ήδη η Τουρκία και ο Λίβανος διεκδικούν το δικό τους μερίδιο.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο εντοπισμός κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου στην Ανατολική Μεσόγειο έχουν φέρει πιο κοντά την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ, κάτι που σύμφωνα με διπλωματικές πηγές θα μπορούσε στο μέλλον να δημιουργήσει έναν νέο άξονα στην περιοχή.
Ο χρόνος της επίσκεψης του ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου στην Αθήνα τον περασμένο Αύγουστο δεν ήταν τυχαίος, λένε οι ίδιες πηγές. Λίγο πριν έρθει ο κ. Νετανιάχου στην Αθήνα και προτείνει στον έλληνα Πρωθυπουργό η μεταφορά του ισραηλινού φυσικού αερίου στην Ευρώπη να γίνεται μέσω υποθαλάσσιου αγωγού που θα περνά από την Ελλάδα, είχε ανακαλυφθεί στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ το κοίτασμα «Λεβιάθαν», το οποίο εικάζεται ότι διαθέτει αέριο 453 δισ. κυβικών μέτρων.

Η γεώτρηση στον «Λεβιάθαν» θα αρχίσει στις αρχές του 2011 από την εταιρεία Νoble Εnergy Ltd και, σύμφωνα με τις εταιρείες που εμπλέκονται στο εγχείρημα, θα έχει μεγάλη επιτυχία. Σημειώνεται ότι μαζί με το σύμπλεγμα των κοιτασμάτων «Ταμάρ», αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές ανακαλύψεις ενεργειακών πόρων των τελευταίων ετών κι από τις μεγαλύτερες στον κόσμο, ενώ, σύμφωνα με τον «Εconomist», τα δύο κοιτάσματα θα μπορούσαν να παράσχουν αέριο αξίας 4 δισ. δολαρίων ετησίως.

Ταυτόχρονα, το κοίτασμα «Cyprus Α»ή αλλιώς «Οικόπεδο 12»- με πιθανά αποθέματα 300 δισ. κυβικών μέτρων, στο όριο της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), αποτελεί μια ενότητα με το «Λεβιάθαν». Τις έρευνες και τις άδειες εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων του Ισραήλ είχε αναλάβει η αμερικανική εταιρεία Νoble Εnergy Ltd που εδρεύσει στο Χιούστον, σε κοινοπραξία με ισραηλινές εταιρείες. Στην ίδια εταιρεία έχει ανατεθεί η άδεια για την έρευνα του παρακείμενου κυπριακού «Οικοπέδου 12».

Κάπου εδώ μπαίνει η Ελλάδα, καθώς οι Ισραηλινοί έχουν προτείνει επισήμως στην κυβέρνηση να λειτουργήσει ως ο κόμβος της μεταφοράς του αερίου στην Ευρώπη, τόσο επειδή εκτιμούν ότι το σχέδιο θα μπορούσε να λάβει ευρωπαϊκή χρηματοδότηση όσο κι επειδή η εναλλακτική οδός θα ήταν μέσω Τουρκίας και το Ισραήλ εκτιμά ότι η κρίση στις σχέσεις του με την Αγκυρα δεν είναι συγκυριακή.

Ωστόσο, είναι πολύ πρόωρο να μιλά κανείς, καθώς από τη μια ακόμη δεν είναι σίγουρο τι περιέχει το κοίτασμα «Λεβιάθαν», ενώ για να προχωρήσει ένα τέτοιο έργο απαιτείται σειρά διακρατικών συμφωνιών που αφορούν τις θαλάσσιες ζώνες. Η πρώτη αφορά μια συμφωνία για την οριοθέτηση ΑΟΖ Κύπρου- Ισραήλ, καθώς το κοίτασμα βρίσκεται στα θαλάσσια σύνορα των δύο χωρών. Η συμφωνία βρίσκεται στα σκαριά και αναμένεται να υπογραφεί σύντομα. Το αγκάθι, όμως, είναι μια συμφωνία Λιβάνου- Ισραήλ, καθώς το μεν Ισραήλ θεωρεί ότι το κοίτασμα βρίσκεται σε δική του περιοχή, ενώ ο Λίβανος διεκδικεί το δικό του μερίδιο.


Ερευνες στη Νότια Κύπρο

Η Αγκυρα έχει καταστήσει σαφές με τις κινήσεις της ότι δεν προτίθεται να μείνει εκτός του παιχνιδιού της ενέργειας στην περιοχή. Πριν από περίπου έναν μήνα ανακοίνωσε τις προθέσεις της να προχωρήσει σε έρευνες για εντοπισμό πετρελαίου στη Νότια Κύπρο, ενώ δεν κρύβει ότι επιδιώκει να μείνει εκτός της χάραξης των θαλασσίων ζωνών της Ελλάδας το Καστελλόριζο, επιδιώκοντας να καρπωθεί κι εκείνη μέρος των περιοχών οι οποίες εξελίσσονται σε ενεργειακά χρυσωρυχεία. Οι συστηματικοί πλόες τουρκικών σκαφών στην περιοχή το αποδεικνύουν. Οι βόλτες που έκανε το «Πίρι Ρέις» το καλοκαίρι, αλλά και η αποστολή τον Νοέμβριο του 2008 του νορβηγικού ερευνητικού σκάφους «Μalene Οstervold» για πετρελαϊκές έρευνες σε περιοχές της ελληνικής υφαλοκρηπίδας του Καστελλόριζου, όπως εκτιμάται και στην Αθήνα, αποτελούν μέρος ενός συνολικότερου σχεδίου. Η Αγκυρα επιχειρεί να διευρύνει τις διεκδικήσεις της ανατολικά της Κρήτης και του Καστελλόριζου, στην περιοχή δηλαδή όπου ενώνεται η υφαλοκρηπίδα της Ελλάδας, της Τουρκίας, της Αιγύπτου και της Κύπρου. Δεν πρέπει ακόμη να θεωρείται τυχαία η φανερή αντίδραση της Αγκυρας στο γεγονός ότι η Κύπρος έχει οριοθετήσει την ΑΟΖ της με την Αίγυπτο κι έχει συνάψει κατ΄ αρχήν ενεργειακές συμφωνίες με τον Λίβανο και το Ισραήλ.


Πολεμικό κλίμα με το Ισραήλ

O Λίβανος, ο οποίος έχει πραγματοποιήσει δικές του έρευνες στην υφαλοκρηπίδα του, ανησυχώντας ότι το Ισραήλ θα προλάβει να κάνει χρήση των κοιτασμάτων στα συνορεύοντα ύδατα, επιταχύνει από τον περασμένο Ιούνιο την προσπάθεια να επικυρώσει νόμο για την ενέργεια.

Η ανακάλυψη των κοιτασμάτων έχει ήδη δημιουργήσει διαμάχη ανάμεσα στις δύο χώρες. Αν και επισήμως ο Λίβανος δεν έχει κατηγορήσει το Ισραήλ για έρευνες εκτός των χωρικών του υδάτων, το ζήτημα προκαλεί εντάσεις. Ο υπουργός Υποδομών του Ισραήλ τον περασμένο Ιούνιο προειδοποίησε ότι η ισραηλινή κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να κάνει χρήση βίας προκειμένου να προστατεύσει τα κοιτάσματα φυσικού αερίου. Από την πλευρά της, η Χεζμπολάχ έχει απειλήσει ότι θα εκτοξεύσει ρουκέτες εναντίον του Ισραήλ, αν «κλέψει» φυσικό αέριο από χωρικά ύδατα του Λιβάνου.

Το Ισραήλ υποστηρίζει ότι τα «οικόπεδα» στα οποία πραγματοποιεί έρευνες δεν επεκτείνονται σε λιβανέζικα ύδατα, ισχυρισμό τον οποίοι οι ειδικοί φαίνεται να βρίσκουν σωστό, καθώς τα κοιτάσματα «Ταμάρ» και «Λεβιάθαν» βρίσκονται νοτιότερα της υποτιθέμενης «διαφιλονικούμενης» γραμμής. Ομως τα θαλάσσια σύνορα ανάμεσα στις δύο χώρες δεν έχουν οριστεί ακριβώς. Σύμφωνα με δημοσίευμα του «Εconomist», το Ισραήλ σκοπεύει μετά την οριοθέτηση με την Κύπρο να πλησιάσει τον Λίβανο ελπίζοντας ότι θα μπορέσει να έρθει σε συμφωνία μαζί του υπό τη διαιτησία του ΟΗΕ.