Μια ανθρώπινη ιστορία για την εκδίκηση και τη συγνώμη

της Ελίνας Γαληνού
Τα σχόλια που διάβασα στο ιστολόγιό μας αυτές τις ημέρες για το θέμα της βίας ως φαινόμενο εκδικητικής συμπεριφοράς, μου έφεραν στο νού μια ιστορία που έζησα κάποτε στο κοντινό μου περιβάλλον. Η ιστορία αυτή αφορά δύο ανθρώπους, έναν θύτη και ένα θύμα που
η τύχη το έφερε να συναντηθούν σε έναν χώρο εργασίας. Και οι δύο αυτοί άνθρωποι, ήταν αξιόλογοι επιστήμονες και είχαν μάλιστα διανύσει παρόμοια διαδρομή ώσπου να φτάσουν στην καταξίωση και να ανέβουν στην έδρα του Πανεπιστημιακού διδασκάλου. Ανάλογες πικρές εμπειρίες, αντιξοότητες που λογικά, θα περίμενε κανείς να τους συνδέσουν περισσότερο αντί να τους χωρίσουν.
Αρχικά βέβαια, έγιναν στενοί φίλοι και συνεργάζονταν αρμονικά προσπαθώντας να οργανώσουν όσο καλύτερα γινόταν, την επιστημονική σχολή του νεοσύστατου εκείνου ελληνικού Πανεπιστημίου. Στην διαδρομή όμως, τα πράγματα άλλαξαν. Η πολιτική ζωή της χώρας, περνούσε στη φάση της Δικτατορίας. Ο ελληνικός λαός, εξαναγκαζόταν να μάθει να ζεί με τυφλή υπακοή και να σωπαίνει αν ήθελε να επιβιώσει. Το κλίμα αυτό φυσικά, εξαπλώθηκε αμέσως σε όλους τους τομείς, με πρώτο στόχο τους πνευματικούς χώρους. Σχολεία και Πανεπιστήμια, υποχρεώθηκαν να συνθηκολογήσουν με τις επιταγές του νέου καθεστώτος, για να συνεχιστεί η λειτουργία τους. Υποχρεωτική η παρουσία των πανεπιστημιακών διδασκάλων σε όλες τις τελετές που παρίσταντο εκπρόσωποι της κυβέρνησης, είτε ήταν Σαββατοκύριακα, είτε αργίες.
Ηταν 25η Μαρτίου του 1968 και είχε κανονιστεί αφαίρεση αμυγδαλών για το παιδί του ενός. Ο άνθρωπος, πέρα από τις όποιες υποχρεώσεις του, ήταν και πατέρας. Επρεπε να είναι κοντά στην οικογένειά του εκείνες τις ώρες, οπότε δήλωσε απουσία από το Πανεπιστήμιο κατά την ημέρα της τελετής της Εθνικής επετείου...Η απουσία του όμως καταγράφηκε δίνοντας το έναυσμα για τις κακές εξελίξεις που επακολούθησαν. Σαν άνθρωπος καλοπροαίρετος, δεν αντιλήφθηκε ότι από τότε, η συμπεριφορά του φίλου-συναδέλφου που αναφέραμε αρχικά, άρχισε κάπως να αλλάζει απέναντί του. Ηξερε παρ΄όλη τη φιλία που τους συνέδεε, ότι ο άλλος ήταν διαφορετικός χαρακτήρας από κείνον, κάπως πιό σχολαστικός και λεπτολόγος ας πούμε. Ετσι δεν υποπτεύτηκε τίποτα παράξενο, όταν ο άλλος με επιμονή στρεφόταν ξανά και ξανά "στους κινδύνους παρακοής" προς το καθεστώς, επαναλαμβάνοντας ότι η εκείνη η περίφημη "απουσία" από την τελετή, είχε σχολιαστεί δυσμενώς από "τρίτους".
Πέρασε ο καιρός, ήρθε το καλοκαίρι και λίγο πριν τις διακοπές, οι οικογένειες και των δύο συναντήθηκαν μέσα σε φιλικό κλίμα όπως πάντα. Τα παιδιά τους έπαιζαν χαρούμενα στον κήπο και οι μεγάλοι τα φωτογράφιζαν. Ποιός να φανταζόταν τότε τη συνέχεια... Λίγες εβδομάδες μετά, ένα ζεστό μεσημέρι, ο ένας δέχτηκε ένα τηλεφώνημα. "Διάβασες τι γράφει στην εφημερίδα για σένα;" του είπε ένας συγγενής του. Αρπαξε σαν τρελλός την εφημερίδα και διάβασε την... είδηση της παύσης του από τα καθήκοντα του Πανεπιστημιακού διδασκάλου. Αιτιολογία, η ¨"ανάρμοστη διαγωγή" του προς τις αρχές της κυβέρνησης! Δεν χρειάζονται σχόλια για την τραγωδία που βίωσε ο άνθρωπος αυτός και η οικογένειά του, εκείνη την ώρα. Πέρα από την τεράστια ηθική βλάβη, την προσβολή και την αδικία, είχε να αντιμετωπίσει και βιοποριστικό πρόβλημα σε μια εποχή που έχτιζε σπίτι και ήταν χρεωμένος με γραμμάτια! Η οικογένεια κινδύνευε να βρεθεί στον δρόμο. Αρχισε το τρέξιμο, μήπως και μπορέσει να βρεί άκρη, να καταλάβει τι είχε συμβεί, γιατί του φέρθηκαν έτσι.
Πέρασαν πολλοί μήνες με άκαρπες προσπάθειες, αμέτρητες συναντήσεις και από τον Αννα στον Καιάφα, ώσπου κάποια στιγμή, από τυχαίο γεγονός, η υπόθεσή του έφτασε στα χέρια ενός κυβερνητικού, ο οποίος ενδιαφέρθηκε να διερευνήσει το ζήτημα. Τα στοιχεία που αποκαλύφθηκαν, αθώωναν πέρα για πέρα τον άνθρωπο. Ο κυβερνητικός ζήτησε να τον συναντήσει για να το συζητήσει άμεσα μαζί του και αφού βεβαιώθηκε απόλυτα ότι οι κατηγορίες ήταν παραπλανητικές, δεσμεύτηκε ανοιχτά ότι θα τον απάλασσε από αυτές και ότι θα επέστρεφε κανονικά στην εργασία του σύντομα. Πράγματι, σε μια εβδομάδα, έλαβε εντολή να επιστρέψει και το γεγονός δημοσιεύτηκε μάλιστα και στην εφημερίδα, αναφέροντας "αποκατάσταση παρεξήγησης". Ομως, μέσα σε όλη την χαρά, θα βίωνε και μια μεγάλη πίκρα, καθώς ο συρφετός των αποκαλύψεων για την υπόθεσή του, έβγαλε στην επιφάνεια και το όνομα του δράστη. Ηταν εκείνος, ο συνάδελφος-φίλος
Πέρασαν επτά χρόνια από τότε. Οι δύο αυτοί άνθρωποι, θύτης και θύμα, συνέχισαν να συνυπάρχουν στον ίδιο χώρο, να συνεργάζονται αναγκαστικά όποτε το επέβαλαν οι περιστάσεις, αλλά το τι είχε μεσολαβήσει μεταξύ τους, ήταν πλέον κοινό μυστικό σε όλους. Ωσπου ήρθαν τα γεγονότα του 74, έπεσε η δικτατορία, άνοιξαν οι ασκοί του Αιόλου και βγήκαν στο φώς ανομολόγητα και... ανομολόγητοι με τις πλεκτάνες και τα καρφώματά τους. Ανάμεσά τους, και αυτός. Φοιτητικές ομάδες, μέσα σε ξέσπασμα αγανάκτησης, είχαν εισβάλει στο γραφείο του και βρήκαν όλα τα στοιχεία για τις καταδώσεις του προς συναδέλφους. Το κακό που επακολούθησε στο Πανεπιστήμιο, ήταν σχεδόν εκτός ελέγχου, καθώς οι φοιτητές μαζεύτηκαν έξω από τα γραφεία των θυμάτων του και φώναζαν κρατώντας μαύρες σημαίες "Κρεμάστε τον καταδότη σας"! Επελήφθη η διοίκηση του Πανεπιστημίου, συγκέντρωσε τα στοιχεία από τοςυ φοιτητές και κάλεσε τον καθηγητή-θύμα να του παραδώσει ό,τι τον αφορούσε. "Σας ανήκουν. Μπορείτε να τα παραδώσετε στην Δικαιοσύνη και νομίζουμε ότι πρέπει να το κάνετε" του είπαν. Ηταν πάλι παραμονές Χριστουγέννων.... Εκείνος περήφανος για την ηθική δικαίωση, γύρισε στο σπίτι του και συζήτησε με την οικογένειά του τα συμβάντα. Ακολούθησε σιωπή και περίσκεψη. "Αν το κάνω, η καταδίκη του είναι βέβαιη, άρα και η απόλυσή του...Ομως..." Η έφηβη κόρη του τον κοίταγε έκπληκτη. "Μα τι διστάζεις; Αυτός πήγε να μας καταστρέψει. Ξέχασες το φαρμάκι που ήπιαμε εκείνη τη μέρα, την απελπισία μας; Δώστου μια στο κεφάλι να συχάσει ο κόσμος από τέτοια καθάρματα". Γυρνάει τότε αυτός και της λέει "Το κακό όταν επαναλαμβάνεται, πολλαπλασιάζεται και δεν τελειώνει ποτέ. Σήμερα εμείς εχθροί, αύριο τα παιδιά μας. Ξέρω ότι μπορώ να του ανταποδώσω το κακό που μου έκανε, όμως είναι πιό σημαντικό να μπορέσω να μην του το κάνω".
Ετσι και έγινε. Κράτησε στα αρχεία του τα στοιχεία εκείνα και δεν τα έδωσε ποτέ στην Δικαιοσύνη. Οταν κλήθηκε να καταθέσει-γιατί υπήρχαν υπόνοιες για την ενοχή του άλλου, δήλωσε "υπήρχαν μόνο ενδείξεις και όχι αποδείξεις". Ο άλλος παρέμεινε στο Πανεπιστήμιο και δεν πλήρωσε για τα κρίματά του, έμαθε όμως σε ποιόν το οφείλει αυτό. Φεύγοντας από τη ζωή, μαθεύτηκε ότι είχε πεί στα παιδιά του "Τη ζωή μας την χρωστάμε στο μεγαλείο εκείνου του ανθρώπου. Είναι μεγάλη δύναμη να μπορεί κάποιος να συγχωρεί τον εχθρό του και να σταματάει την ορμή του κακού..."