Εκπαιδεύοντας τον φον Δρούτσα

Tου Στεφανου Kασιματη / kassimatis@kathimerini.gr
Η δημοσίευση από την «Καθημερινή» των αμερικανικών διπλωματικών τηλεγραφημάτων του Wikileaks νομίζω ότι μας προσέφερε μία πολύ χρήσιμη υπηρεσία - σε όσους, φυσικά, είχαν την διάθεση να την δεχθούν. Κατά κάποιο τρόπο, απομυθοποίησε την αμερικανική διπλωματία -η οποία στην αντίληψη κάποιων κινεί με ακρίβεια τα νήματα της συνωμοσίας κατά του Ελληνισμού- και την έφερε πιο κοντά στα ανθρώπινα μέτρα.

Ανάμεσα σε άλλα, διαβάσαμε κρίσεις για πρόσωπα της πολιτικής σκηνής στην Ελλάδα, την αστοχία των οποίων οιοσδήποτε γηγενής μπορεί να αντιληφθεί αμέσως, εφόσον παρακολουθεί πού και πού τα πολιτικά. Ο Θόδωρος Πάγκαλος, ας πούμε, παρουσιάζεται λίγο πολύ ως... ο εκφραστής στην κυβέρνηση ενός μαοϊκού πνεύματος, που έρχεται κατευθείαν από τον Μάη του 1968! Ενώ, στην πραγματικότητα, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης είναι το πρόσωπο που έχει κάνει σταδιακά την πιο αξιοσημείωτη πολιτική μεταστροφή της περιόδου που ονομάζουμε «Μεταπολίτευση». (Υποψιάζομαι ότι η εσφαλμένη κρίση ήταν μάλλον το προϊόν της σύγχυσης που προκαλούσε στους Αμερικανούς διπλωμάτες ο έκδηλος αντιαμερικανισμός του Πάγκαλου. Αν ευσταθεί αυτό, τότε είναι προφανές ότι οι Αμερικανοί έχουν ένα γενικότερο πρόβλημα ερμηνείας του διάχυτου, αλλά ανομοιογενούς, αντιαμερικανισμού εν Ελλάδι...)

Σχετική είναι και η περίπτωση του Βαγγέλη Μεϊμαράκη, τον οποίον χαρακτηρίζουν «μυστηριώδη» ως υπουργό Εθνικής Αμύνης, ενώ ο άνθρωπος ήταν απλώς άσχετος και αδιάφορος. (Θυμίζω ότι σε σύνοδο του ΝΑΤΟ όπου μετείχε αποχώρησε μετά το πέρας των εργασιών της πρώτης ημέρας, επειδή δεν είχε καταλάβει ότι η σύνοδος συνεχιζόταν και την επομένη...)

Αφήστε δε το σκανδαλωδώς εξοργιστικό ότι ο Ευάγγελος Βενιζέλος, αυτός ο πράος σαν αρνί άνθρωπος, χαρακτηρίζεται -άκουσον, άκουσον!- «φιλόδοξος, εριστικός και ενοχλητικός». (Αλλά αυτό ας το αφήσουμε κατά μέρος, γιατί συγχύζομαι και μόνο που το συζητώ!..) Στα στοιχεία που «εξανθρωπίζουν» την εικόνα που έχει ο απλός άνθρωπος για τους Αμερικανούς διπλωμάτες πρέπει να συμπεριλάβουμε και τις ελάχιστες πινελιές χιούμορ που εντοπίζονται στα κείμενα, όπως λ.χ. ότι ο διορισμός του Αρη Σπηλιωτόπουλου στο υπουργείο Παιδείας αποτελούσε σαφή ένδειξη της αδιαφορίας της κυβέρνησης Καραμανλή για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.

Γενικώς, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι περιβόητες αναφορές της αμερικανικής πρεσβείας για τα ελληνικά πράγματα ανήκουν στο genre των δημοσιογραφικών κειμένων, που βρίσκει ο καθένας στον κυριακάτικο Τύπο: ένα μείγμα ρεπορτάζ, ανάλυσης και πρόβλεψης, αλλά χωρίς τις φιοριτούρες.

Αναδεικνύεται όμως και κάτι πολύ βαθύτερο, για το οποίο όλα τα παραπάνω δεν ήταν παρά η εισαγωγή. Θα το προσδιόριζα ως τον απόηχο του ιδεαλισμού των πρώτων πουριτανών αποίκων, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στην Μασαχουσέτη, εμφορούμενοι από την πεποίθηση ότι ξεκινούν να φτιάξουν τον κόσμο από την αρχή. Την κληρονομιά αυτού του ιδεαλισμού εντοπίζουμε και σήμερα ακόμη σε εκφάνσεις της αμερικανικής πολιτικής. Πουθενά αλλού όμως μέσα από τις σελίδες των Wikileaks αυτή η κληρονομιά δεν προβάλλει εναργέστερα παρά στο τηλεγράφημα που σας παρουσιάζει σήμερα η στήλη κατ' αποκλειστικότητα. Το τηλεγράφημα της 3ης Φεβρουαρίου 2010 (ID: 247058), όπου ο τότε πρεσβευτής Ντάνιελ Σπέκχαρντ καταγράφει την εμπειρία του από την προσπάθεια που κατέβαλε στις 30 Ιανουαρίου να εκπαιδεύσει τον Ντίτριχ φον Δρούτσα για το ντεμπούτο του στην Αμερική.

«Ο πρεσβευτής», αναφέρει το (προχειρογραμμένο) τηλεγράφημα, «ενώ τόνισε ότι καλωσορίζουμε το ενδιαφέρον του πρωθυπουργού Παπανδρέου στην ενδυνάμωση της συνεργασίας μας και στην ανάληψη μεγαλύτερου ρόλου στην αντιμετώπιση των διεθνών προκλήσεων, συμβούλευσε ότι η σπουδαιότερη συνεισφορά της Ελλάδος θα ήταν να λύσει τα κοντινά της προβλήματα. Δείξε στην Ουάσιγκτον ότι είσαι πολιτικός των αποφάσεων, ικανός να ηγείσαι, κάποιος με τον οποίο μπορούμε να έχουμε πρακτική συνεργασία για να λύσουμε προβλήματα, είπε ο πρεσβευτής, όχι απλώς ένας διπλωμάτης που εξηγεί θέσεις». Στο σημείο αυτό, να με συγχωρείτε, αλλά σηκώνονται οι τρίχες της κεφαλής μου (όσες έχουν απομείνει, εν πάση περιπτώσει...), διότι οι Αμερικανοί παίζουν με τη φωτιά! Μα είναι θεότρελοι; Θέλουν να μας καταστρέψουν; Και αν το πιστέψει ο φον Δρούτσας ότι είναι ηγέτης, εμείς πού θα κρυφτούμε; Τέλος πάντων, συνεχίζει το τηλεγράφημα: «Ο πρεσβευτής δήλωσε ότι στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και τον Λευκό Οίκο υπάρχουν πολλοί υποστηρικτές της επίσκεψης του πρωθυπουργού στην Ουάσιγκτον, δεδομένου όμως ότι είναι μακρά η ουρά των ηγετών που περιμένουν, υπάρχουν και κάποιοι άλλοι που ερωτούν «γιατί η Ελλάδα και γιατί τώρα». Τολμηρές κινήσεις στα μακροχρόνια τοπικά προβλήματα θα ενίσχυαν τους λόγους της επίσκεψης».

Και ο δικός μας (ο debutant...) πώς αντέδρασε στο δασκάλεμα του πρεσβευτή; Σας βεβαιώ ότι ήταν ο εαυτός του... Αν εξαιρέσει κανείς, δηλαδή, τα τετριμμένα και ανούσια που λέει και στις συνεντεύξεις του, μόνον τρία σημεία ξεχωρίζουν από τα όσα είπε και καταγράφονται στο τηλεγράφημα και δίνουν το στίγμα της δικής του προσέγγισης στις διεθνείς σχέσεις. Τα παραθέτω κατά σειράν: «Ο Δρούτσας αναφέρθηκε φιλοφρόνως στην πρόσφατη συνάντησή του με τον Μακεδόνα υπ. Εξ. Μιλόσοσκι ως φιλική και θερμή». «Ο Δρούτσας επέστησε την προσοχή στο διαρκείας τρεισήμισι ωρών δείπνο με τον Τούρκο υπ. Εξ. Νταβούτογλου στο Λονδίνο, στο περιθώριο της Διάσκεψης του Λονδίνου, ως σημάδι της θερμής σχέσης τους και της σοβαρότητας του σκοπού τους». (Το τελευταίο είναι σκόπιμο να παρατεθεί και στην αγγλική, για να μη θεωρηθεί ότι το βρώμικο μυαλό μου χρωματίζει αναλόγως το κείμενο: «as a sign of their warm relationship and seriousness of purpose»...) «Η Ελλάδα ελπίζει (σ.τ.σ. δήλωσε ο φον Δρούτσας) να επαναλάβει ορισμένες επιτυχείς διαδικασίες από την προσέγγιση Παπανδρέου - Τζεμ της περιόδου 1999 - 2004, για την πραγματοποίηση βημάτων από κοινού σε θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος, όπως η κλιματική αλλαγή, η Μέση Ανατολή και το Ιράν, συνεχίζοντας εκ παραλλήλου τις υψηλού επιπέδου διαβουλεύσεις για τα ευαίσθητα θέματα της σχέσης». Εν κατακλείδι, βλέπουμε ότι η Ελλάς ακολουθούσε τότε -και πιθανώς εξακολουθεί να ακολουθεί- τη συναισθηματική σχολή της εξωτερικής πολιτικής, τη βασιζόμενη στις αξίες της θέρμης των συναισθημάτων και της φιλίας. Ειλικρινά ελπίζω να υπάρχει ο λεγόμενος «Θεός της Ελλάδος». Τον χρειαζόμαστε...

Διαβασμένος!
Είναι γνωστό ότι ο Γιώργος, όποτε πηγαίνει σε κάποιο εστιατόριο, έχει την ευγένεια να χαιρετά προσωπικώς τους θαμώνες. Τις προάλλες όμως, όταν εμφανίσθηκε σε sushi bar της Κηφισιάς, εθεάθη για πρώτη φορά να κάνει εξαίρεση στον κανόνα. Πράγμα περίεργο, αν σκεφθεί κανείς ότι το συγκεκριμένο εστιατόριο έχει όλα κι όλα πέντε τραπέζια. Οχι και τόσο περίεργο όμως, αν λάβετε υπ' όψιν ότι το πρόσωπο που απέφυγε επιμελώς να χαιρετήσει δεν ήταν άλλο από την ευτραφή καλλιτέχνιδα, που πρωταγωνίστησε προσφάτως σε ταινία ανθρωπολογικού περιεχομένου. Αποδεικνύεται, λοιπόν, διαβασμένος! (Σε αυτά τουλάχιστον...)