Του Ιωαννη N. Γρηγοριαδη*
Η ανάδειξη της ηγετικής θέσεως της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή αποτέλεσε μία από τις πλέον εντυπωσιακές αλλαγές της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής κατά την εποχή Ερντογάν-Νταβούτογλου. Η διεκδίκηση ρόλου μεσολαβητή σε κάθε μεσανατολική διένεξη είχε μετατραπεί σε σταθερά της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής. Αν και τα αποτελέσματα των τουρκικών μεσολαβητικών πρωτοβουλιών ήταν συνήθως πενιχρά, οι προσπάθειες αυτές ανεδείκνυαν το προφίλ μιας Τουρκίας με πολυεπίπεδη πολιτική και «στρατηγικό βάθος», η οποία διαμόρφωνε τις εξελίξεις παρά αποτελούσε παθητικό παρατηρητή.
Επιπλέον, η Τουρκία διεκδικούσε και ηθικές δάφνες. Η μεταστροφή της πολιτικής της εναντίον του Ισραήλ της επέτρεπε να ισχυρίζεται ότι θέτει το δίκαιο και την ηθική υπεράνω των συμφερόντων, πολιτικών και οικονομικών.
Ωστόσο, οι πρόσφατες εξεγέρσεις στη Μέση Ανατολή ανέδειξαν τα όρια του τουρκικού διπλωματικού ακτιβισμού και το έωλο των περί δικαίου και ηθικής ισχυρισμών. Στην εξέγερση της Αιγύπτου, ο συνήθως λαλίστατος υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου επί ημέρες τηρούσε αιδήμονα σιωπή. Η δυστοκία της Τουρκίας συνδεόταν και με μια αδιόρατη ανησυχία για τις μεσοπρόθεσμες στρατηγικές συνέπειες μιας αλλαγής καθεστώτος στην Αίγυπτο.
Καθώς η Τουρκία ήταν μία από τις χώρες που επωφελήθηκαν τα μέγιστα από τη βαθμιαία έκλειψη του ηγετικού ρόλου της Αιγύπτου στη Μέση Ανατολή από τη δεκαετία του 1980 και εξής, η πιθανή επιστροφή μιας ενισχυμένης Αιγύπτου στον στρατηγικό χάρτη της Μέσης Ανατολής θα λειτουργούσε ανταγωνιστικώς προς τις τουρκικές φιλοδοξίες. Τελικά, η έκκληση του πρωθυπουργού Ερντογάν προς τον Χόσνι Μουμπάρακ να εγκαταλείψει την εξουσία λίγο πριν αυτός παραιτηθεί επέτρεψε στην Τουρκία να φανεί ότι επηρέασε τις εξελίξεις.
Τα πράγματα όμως περιεπλάκησαν ακόμη περισσότερο στην περίπτωση της Λιβύης. Εκεί απουσίαζε ο στρατηγικός ανταγωνισμός και η αμοιβαία καχυποψία, υπήρχαν όμως ισχυρά οικονομικά συμφέροντα. Η παρουσία χιλιάδων Τούρκων εργαζομένων και τουρκικών επενδύσεων της τάξεως των τριάντα δισεκατομμυρίων δολαρίων στη Λιβύη φαίνεται να βάρυνε αποφασιστικά στην εφεκτική στάση της Τουρκίας. Πολύ περισσότερο που η πλειοψηφία αυτού των κεφαλαίων ανήκαν σε επιχειρηματίες φίλα διακείμενους στο κυβερνών κόμμα της Τουρκίας. Λίγο πριν από τις αεροπορικές επιχειρήσεις, ο πρωθυπουργός Ερντογάν ξιφουλκούσε εναντίον της παρεμβάσεως του ΝΑΤΟ στη Λιβύη. Λίγο μετά, η Τουρκία φερόταν να διαπραγματεύεται τη μεταφορά του κέντρου επιχειρήσεων στη Σμύρνη.
Οι αλλοπρόσαλλες αυτές κινήσεις ανέδειξαν τόσο την ουσιαστική απουσία τουρκικής πολιτικής για την Λιβύη, όσο και την επιρροή των οικονομικών συμφερόντων. Δίκαιο και ηθική εγκαταλείφθηκαν στην πρώτη ευκαιρία, και η προάσπιση των τουρκικών επενδύσεων στη Λιβύη έγινε η βασική μέριμνα της τουρκικής διπλωματίας. Η τραγική ειρωνεία είναι ότι αυτό συμβαίνει ακριβώς τη στιγμή που πολλοί των εξεγερθέντων έβλεπαν στην Τουρκία μία «χώρα-πρότυπο,» υποστηρικτή της δημοκρατίας και στην κυβέρνηση Ερντογάν έναν ειλικρινή σύμμαχο. Η καλλιέργεια υπερβολικών προσδοκιών σχετικά με τον ρόλο της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή θα οδηγήσει μάλλον σε απογοητεύσεις εντός και εκτός Τουρκίας. Μπορεί η Τουρκία να ισχυροποιείται σε διεθνές και περιφερειακό επίπεδο, παραμένει όμως ακόμη αρκετά ασθενέστερη από ό,τι νομίζουν οι ηγέτες της.
*Ο κ. Ιωάννης Ν. Γρηγοριάδης είναι επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Μπίλκεντ και επιστημονικός συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ.
Έλεος αντιφατικοί και ανακόλουθοι ελιαμέπηδες. Σήμερα μια εισαγωγή στο Γκούγκουλ καικανείς εύκολα διαβάζει τις ανακολουθίες σας
ΑπάντησηΔιαγραφήΜήπως πήραν νέα γραμμή;
ΑπάντησηΔιαγραφήΤώρα ο μειλίχιος Νταβούτογλου θα μας φύγει;
Και πως θα ζήσει το ΕΛΙΑΜΕΠ χωρίς βαρβάρους;
ΤΙΠΟΥΚΕΙΤΟΣ
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ κύριος αυτός δεν είναι (ή τέλος πάντων τα κείμενά του δεν είναι) σοβαρός-ως αναλυτής. Αν τέτοιο είναι το γενικό επίπεδο των συμβουλών που παρέχει το ΕΛΙΑΜΕΠ στο ΥΠΕΞ, κλάφτα Χαράλαμπε. Μιλάει για ηθική της Τουρκίας όταν από τις ΗΠΑ ως τη Γαλλία και την μυστηριώδη στάση της Ρωσίας,όλοι κάνουν επίδειξη ανηθικότητας, προσβολής της νοημοσύνης μας (περί προστασίας των αμάχων!)και αδυναμίας να χαράξουν μια πολιτική της προκοπής. Εσχάτως τα δημοσιογραφικά τους φερέφωνα επαναλαμβάνουν όσα ο Καντάφι έλεγε εξ αρχής περί Αλ Κάϊντα που μετέχει στο αντάρτικο. Η πιο μαύρη προπαγάνδα γίνεται περί την Λιβύη και τον Καντάφι.
ΥΓ Ασχετο: Βγήκε λέει ευρωπαϊκή δημοσκόπηση για τα καλά αποτελέσματα των τσιγαροκτόνων μέτρων. Θα γεμίσει ο Κοσμος ραδιενέργεια από την Ιαπωνία και αυτοί θα μας λένε ότι πεθαίνουμε επειδή καπνίζουμε.
ερχεται η ωρα των κουρδων να ανακυρηξουν κουρδισταν και να παρουν απο την τουρκια τα εδαφη που τους ανηκου δικαιωματικα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤΙΠΟΥΚΕΙΤΟΣ (9:03πμ): "Θα γεμίσει ο Κοσμος ραδιενέργεια από την Ιαπωνία και αυτοί θα μας λένε ότι πεθαίνουμε επειδή καπνίζουμε."
ΑπάντησηΔιαγραφήΤΙΠΟΥΚΕΙΤΕ, αυτό το άσχετο που είπες είναι πιο ουσιαστικό, συγκρινόμενο με τις βλακείες τού Γρηγοριάδη. Χάρη τελικά τούς κάνουμε με το να ασχολούμαστε με το κάθε τσουτσέκι που βγάζουν στο κλαρί οι προαγωγοί τού κάθε ινστιτούτου και τής κάθε ΜΚΟ.
Υ.Γ. Μού έδωσες και ιδέα. Από 'δώ και πέρα θα καπνίζω γιαπωνέζικα τσιγάρα. Είναι πράσινα φωσφοριζέ (οικολογικά) και το κυριότερο, ανάβουν μόνα τους. Τέρμα οι αναπτήρες!