26/6/11

Το ρωμέικο στίγμα στην Πόλη

της Ελίνας Γαληνού
Εικόνες ανεξίτηλες στη μνήμη, εικόνες που το μάτι δεν χόρταινε σε μια επίσκεψη στην Πόλη, ήταν πάντα συνυφασμένες με το δομημένο περιβάλλον της. Κτίσματα σαν τη Σχολή της Χάλκης, το Ζωγράφειο Λύκειο, τον Ελληνικό Φιλολογικό Σύλλογο, την εκκλησία της Αγίας Τριάδας, τα ανάκτορα του Γιλντίζ, μένουν αξέχαστα στον επισκέπτη για την καλαισθησία, την κομψότητα και την αρμονία τους. Είναι σαφές ότι τα κτίσματα αυτά συνέβαλαν καθοριστικά στον εξευρωπαισμό της οικοδομικής δραστηριότητας της Κωνσταντινούπολης, κατά την περίοδο του εκδυτικισμού της, από τα μέσα του 19ου αιώνα έως τον 20ο.

Κατά τον 19ο αιώνα όταν η Κωνσταντινούπολη αναζητούσε να αποκτήσει ευρωπαικό αέρα, επεδίωξε να αλλάξει και την όψη της. Καθώς οι προσανατολισμοί της εποχής, επικεντρώνονταν στον νεοκλασσικισμό, τον ιστορισμό, τον εκλεκτικισμό, την άρ νουβό και την άρ ντεκό, οι Ρωμιοί της Πόλης άσκησαν εξαιρετική επιρροή. Περιδιαβάζοντας τα έργα τους στην Μεγάλη Οδό του Πέρα, γνωστή σήμερα ως Ιστικλάλ καντεζί, στο λαικό Ταρλαμπάζι, στο εμπορικό Εμινονού και Γαλατά ή στις γραφικές ακτές του Βοσπόρου και τα πανέμορφα Πριγκιπόνησα, διακρίνουμε τα ονόματα των δημιουργών, όλα ελληνικά. Βασίλης Κουρεμένος, Λύσανδρος Καυταντζόγλου, Βασιλάκης Ιωαννίδης, Κωνσταντίνος Κυριακίδης, Περικλής Φωτιάδης είναι μερικοί από τους πρωταγωνιστές της ελληνορθόδοξης κοινότητας που δεν παραλείπει ποτέ να αφήσει το αποτύπωμά της απ΄όποια γή της οικουμένης περάσει. Οι ρωμιοί αρχιτέκτονες όμως, αποτέλεσαν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της ιστορίας του αρχιτεκτονικού τοπίου της Πόλης. Εισήγαγαν νέους αρχιτεκτονικούς τύπους κτιρίων και μορφολογικά πρότυπα, προσδίδοντας τα χαρακτηριστικά του νεοκλασσικού και ευρωπαικού προσανατολισμού. Η βούληση της ρωμαίικης κοινότητας να συνεχίσει την παρουσία της μέσα από τη δράση της στις τέχνες, τα γράμματα, το εμπόριο και την οικονομία, καθρεφτίζεται έντονη στην διαμόρφωση του αστικού τοπίου, ενώ τα ονόματά της διακρίνονται στις γωνίες των κτιρίων μεταξύ ισογείου και πρώτου ορόφου συνήθως. Γενικά, οι μεταρρυθμίσεις στους τομείς της διοίκησης, της δικαιοσύνης, της παιδείας και της οικονομίας, βασίστηκαν σε μεγάλο βαθμό σε μη μουσουλμανικές εθνότητες εκείνη την εποχή, πράγμα που διευκόλυνε πολύ τον εκσυγχρονισμό της Πόλης. Καθώς οι Ευρωπαίοι αναζητούσαν να βρίσκουν στην Πόλη κτίσματα ανάλογα με της Ευρώπης, οι Ελληνες που γνώριζαν ταυτόχρονα και ξένες γλώσσες, υπήρξαν πολύτιμοι για την συμβολή τους στην δυτικοποίηση της οθωμανικής πρωτεύουσας. Αξιοποιώντας κάποια προνόμια που τους είχαν παραχωρηθεί από το οθωμανικό κράτος τότε, αποδείχτηκαν πολύ χρήσιμοι με τις ικανότητές τους.
Η ιδέα ν΄αναδειχτούν οι τομείς εκείνοι στους οποίους οι Ρωμιοί της Πόλης διέπρεψαν, ξεκίνησε από τον Σύνδεσμο Αποφοίτων Ζωγραφείου σε συνεργασία με τον Οργανισμό Istanbul 2010 Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Η έκθεση που διοργανώθηκε, συγκέντρωσε φωτογραφικό υλικό, κάρτ ποστάλ, πρωτότυπα σχέδια, φωτογραφίες και βιογραφικά των δημιουργών. Τον περασμένο Νοέμβριο στην αίθουσα του Πανεπιστημίου Καλών Τεχνών Μιμάρ Σινάν, το ευρύ κοινό την είδε για πρώτη φορά, ενώ τον Απρίλιο του 2011, ξεκίνησε την περιοδεία της εκτός Τουρκίας, με πρώτο σταθμό στη Θεσσαλονίκη. Μέχρι τις 30/5 που παρουσιάστηκε στο Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών, εκτιμάται ότι την είχαν επισκεφτεί περί τα 7500 άτομα σε Ελλάδα και Τουρκία. Θα παραμείνει ως τις 10 Ιουλίου, δίνοντας την ευκαιρία στον κόσμο να γνωρίσει και να θυμηθεί ότι οι 57 δημιουργοί 104 γνωστών κτιρίων που ίσως κάποτε θαύμασε στην Πόλη, προέρχονται από τους Ρωμιούς της. Και αξίζει να αναφέρουμε ότι στην προσπάθεια που κάνει η σημερινή Τουρκία να λάβει όψη και χαρακτηριστικά δυτικού κράτους, η ρωμαίικη κοινότητα θα μπορούσε να αποδειχτεί και πάλι πολύτιμη. Η αλήθεια βέβαια είναι πως οι Ρωμιοί της Πόλης σήμερα έχουν απελπιστικά συρρικνωθεί κυρίως μετά τις μαζικές απελάσεις του 1955 και του 1964, αλλά όπως εξηγούν οι ίδιοι, επιθυμούν να συμβάλουν στον διάλογο για την προσέγγιση Ελλάδας-Τουρκίας. Δράσεις όπως η διοργάνωση αυτής της έκθεσης, στην οποία συνέδραμαν με κέφι Ελληνες και Τούρκοι, ίσως υπόσχεται κάτι θετικό για το μέλλον. Στις 25/6, ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, τίμησε με την παρουσία του την έκθεση σε ειδική εκδήλωση που διοργάνωσε το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών, τονίζοντας ότι "τέτοια γεγονότα, αναπτερώνουν τις ελπίδες για την πολιτισμική προσέγγιση των δύο λαών, δεδομένου ότι ο πολιτισμός είναι πανανθρώπινο αγαθό."

14 σχόλια:

  1. Μιλάτε κ.Γαληνού σαν να πρόκειται άλλο ο Ρωμιός άλλο ο Έλληνας,δηλαδή αν μιλούσατε για την Οδησσό θα λέγατε πάλι οι Ρωμιοί;ξέρετε Ρωμιός δεν θα πει μόνο Έλληνας της Κωνσταντινούπολης,ούτε οι εκεί Ρωμιοί είναι μόνο Ρωμιοί και δεν είναι Έλληνες όπως πάει να επιβληθεί από διάφορους κύκλους τελευταία!Και λέω τελευταία γιατί αν δούμε από τις ονομασίες συλλόγων και την συνείδηση των παλαιοτέρων,αυτός ο δηλητηριασμός και αφελληνισμός που υφίστανται οι εκεί Έλληνες αλλά και οι άποψη που διαμορφώνεται εδώ για τους εκεί πάει είναι ότι πρόκειται για κάτι άλλο,επίσης δεν χρειάζονται υπεροψίες και διαχωρισμοί με βάση την καταγωγή!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Tanjimat και στα μυαλά των Ελλήνων πολιτικών χρειάζεται.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Μα φυσικά υπάρχει Ρωμαϊκό στίγμα στην Nova Roma. Ρωμαίοι την ίδρυσαν.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Προφανώς κ.Ιωάννη δεν μιλάμε για τους αρχαίους Ρωμαίους...καταλαβαίνετε πολύ καλά τι θέλω να πω!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Κοιτάξτε. Οι διοργανωτές της έκθεσης, αυτόν τον τίτλο έδωσαν. "Η αρχιτεκτονική των Ρωμηών της Πόλης".
    Εμείς το αναφέρουμε εκ των υστέρων. Πάντως είναι πολύ ωραία έκθεση, να τη δείτε ως τις 10 Ιουλίου, πριν την πάρουν. Ελίνα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. @ Sapphire
    Μην ανησυχείτε, ξέρω καλά και συμφωνώ μαζί σας.
    Αλλά εξήγησα...Βασικά ο όρος "Ρωμηός", διατηρείται όχι σαν εθνοτικός χαρακτηρισμός, παρά μάλλον αναμνηστικά με λογοτεχνικό πνεύμα. Επειτα, εμείς εδώ τη λέμε ελληνική κοινότητα της Πόλης.
    Ελίνα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Πάντως οι Τούρκοι είναι καταδικασμένοι να ζούνε στη σκιά μας,άσχημο πράγμα να είσαι αναγκασμένος να θαυμάζεις μια ζωή τα επιτεύγματα του αντιπάλου σου,και μάλιστα να τα έχεις μέσα στη χώρα σου,υποχρεωμένος να τα διατηρείς και να τα προβάλεις για το δικό σου καλό.

    Τελικά το μίσος και η επιθετικότητά τους πρέπει να πηγάζει απο το κόμπλεξ κατωτερότητας που τους διακατέχει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Τα είπατε όλα κ.Γαληνού...πλέον δεν θα συναντήσεις φορέα η σύλλογο Κωνσταντινουπολίτικο που να αναφέρει την λέξη Έλληνας ή ελληνισμός,το δε Φανάρι το θεωρεί ιδιώνυμο αδίκημα να αναφερθεί η καταραμένη αυτή λέξη,επίσης το ίδιο κάνει και η αριστερά η οποία ότι έχει σχέση με την Πόλη,για παράδειγμα διαπρέψαντες Έλληνας ποτέ μα ποτέ δεν το αναφέρει ως ελληνικό αλλά μόνο ως ρωμέικο σαν να 'ναι κάτι ξέχωρο...κάτι παίζεται!Και προσοχή εκεί στους συλλόγους Ποντίων και Μικρασιατών...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Υπάρχει και ο όρος "Πανέλληνες" που αναφέρθηκε και στην εκδήλωση. Αυτό μου άρεσε.
    Τέλος πάντων, τα ξέρουμε...Ελίνα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Χρήστο, τα συναισθήματά μου για τους εν λόγω, είναι γνωστά. Ομως έχε υπ΄όψη σου ότι δεν ειναι οι μόνοι που έχουν κόμπλεξ μαζί μας.
    Γενικά οι Ελληνες είναι μεγάλος κάρφος για πολλούς. Τη χρονιά αυτή, έπεσαν πολλές μάσκες, θα το έχεις δεί αυτό!
    Ελίνα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. (κάποιο σχόλιό μου στάλθηκε,αλλά δεν ξέρω αν ήταν το σωστό,γι'αυτό και ξαναγράφω)

    Λοιπόν, τελευταία,παρατηρώ κι εγώ μια περίεργη χρήση του όρου Ρωμιός από ορισμένους Έλληνες και πρέπει να προσέξουμε,γι'αυτό διευκρινίζω τα εξής:

    Όταν οι Έλληνες λέμε Ρωμιός,εννοούμε Έλληνας,γιατί Ρωμιούς αποκαλούσαν οι Έλληνες τους εαυτούς τους την περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας,αφού αυτή,ήταν η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία,η συνέχεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

    Την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας,οι Σουλτάνοι χώριζαν τους υπηκόους τους σε ομάδες-τα μιλλέτια- ανάλογα με τη θρησκεία τους και το δόγμα.Στο ρωμαίικο μιλλέτι ανήκαν όλοι οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί,άρα και οι Σλάβοι(αν κάνω λάθος για τους Σλάβους, διορθώστε με).

    Σήμερα,οι Τούρκοι ονομάζουν Ρωμιούς(Ρουμ), τους λιγοστούς εναπομείναντες Έλληνες της Πόλης και της Ίμβρου,καθώς και τους Κυπρίους(υπόψιν η Τουρκία δεν αναγνωρίζει Κυπριακή Δημοκρατία,αλλά μιλά για "ρωμαιική διοίκηση").Γιουνάν,ονομάζουν τους Έλληνες της Ελλάδας.

    Και ΤΟ ΚΑΚΟ είναι,πως τελευταία διάφοροι Έλληνες που έχουν παρε-δώσε με την Τουρκία,είτε είναι της μειονότητας είτε άλλοι που εγκαταστάθηκαν τώρα στην Τουρκία, ακολουθούν,πρόθυμα και απερίσκεπτα, την τουρκική άποψη και ονομάζουν συνεχώς "Ρωμιούς" τους Έλληνες της Πόλης(και όχι "Έλληνες της Πόλης")εξ'ου,πιστεύω και ο τίτλος της συγκεκριμένης έκθεσης.

    Όμως, ΑΛΙΜΟΝΟ,αν σε τέτοια θέματα του παρόντος και του παρελθόντος,δηλ.θέματα στην ουσία, πολιτικά και ιστορικά, υιοθετούμε έτσι άκριτα και με αφέλεια, την οπτική και την ορολογία των άλλων και μάλιστα των αντιπάλων μας.Ως γνωστόν,στην πολιτική και στη νομική,η κάθε λέξη μας μετράει!!!Να είμαστε όλοι πιο προσεκτικοί.

    Sapphire,δίκιο έχεις και καλά κάνεις και θέτεις το θέμα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. sapphire,το Φανάρι,έχει τους λόγους του που το κάνει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Ελίνα

    Πράγματι,το θέμα είναι να επιβεβαιώσουμε για άλλη μια φορά τους λόγους που τους κάνουν να νοιώθουν ''άβολα''.

    Όσο για τις μάσκες,όντως έπεσαν αρκετές αλλά έχω την αίσθηση ότι σύντομα θα πέσουν και άλλες,οι ασχημότερες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Όλοι ξέρουμε τη δύσκολη θέση που βρίσκεται το Οικουμενικό Πατριαρχείο και χιλιοείπαμε ότι το στηρίζουμε κτλ αλλά όμως από ένα σημείο και μετά έχει ξεφύγει τελείως σε πολλά θέματα και έχει ξεφύγει και λόγω προσωπικών ιδεοληψιών ατόμων-κλειδιών της διοίκησής του,εύχομαι μόνο μια...ελπιδοφόρα αλλαγή να στρέψει αλλού την κατάσταση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.