Η γεωπολιτική αξία του ελληνικού χώρου: Αγαθό ή κατάρα;

Του Σάββα Καλεντερίδη
Ο ελληνικός χώρος διαχρονικά και δια μέσου των αιώνων αποτελεί σημείο τομής γεωπολιτικών συμφερόντων και πεδίο ανταγωνισμού -πολλές φορές σκληρού- των μεγάλων δυνάμεων του πλανήτη. Τα συμφέροντα αυτά την περίοδο ίδρυσης του ελληνικού κράτους σχετίζονταν κυρίως με τον έλεγχο των θαλασσίων οδών και την ασφάλεια του θαλασσίου εμπορίου, που απειλούσε κατά καιρούς η δράση των πειρατών. Υπάρχουν μάλιστα απόψεις σύμφωνα με τις οποίες οι Μεγάλες Δυνάμεις, από ένα σημείο και μετά, συναίνεσαν και υποστήριξαν την ίδρυση του ελληνικού κράτους, θεωρώντας τους Έλληνες τους μόνους ικανούς να κυριαρχήσουν και να ελέγξουν τον κρίσιμο θαλάσσιο χώρο του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου.

Για κάποια περίοδο, ο ελλαδικός χώρος απετέλεσε πεδίο διελκυστίνδας μεταξύ Δύσης και Ρωσίας, όποτε η δεύτερη αποπειράθηκε να δημιουργήσει συνθήκες που θα της επέτρεπαν την κάθοδο στο Αιγαίο. Την τελευταία απόπειρα, μάλιστα, η Ελλάδα την πλήρωσε ακριβά, με τον αιματηρό και απολύτως καταστροφικό Εμφύλιο (1944-1949), ο οποίος, εκτός των άλλων, δημιούργησε βαθύτατο διχαστικό ρήγμα στον ελληνικό λαό, συνέπεια του οποίου είναι η τραγική κατάσταση που διάγει η χώρα σε πολιτικό επίπεδο τις μέρες αυτές.
Η διαχείριση της γεωπολιτικής αξίας του ελληνικού χώρου απαιτεί ανώτερης ποιότητας πολιτικό προσωπικό για να μετατραπεί η αξία αυτή σε αγαθό που μπορεί να ωφελήσει τη χώρα και τους πολίτες, ειδάλλως, μπορεί να μετατραπεί σε κατάρα, όπως έγινε πολλές φορές στο παρελθόν, με τραγικές συνέπειες για την πατρίδα και το έθνος. Την κρίσιμη περίοδο που διέρχεται η χώρα, με τα κόμματα και το πολιτικό προσωπικό να διέρχονται μια βαθύτατη κρίση, βρίσκονται σε εξέλιξη γεγονότα που απαιτούν λεπτούς χειρισμούς και σοβαρή διαχείριση από πλευράς των πολιτικών δυνάμεων της χώρας.
Το ζήτημα του αγωγού φυσικού αερίου South Stream, που σχετίζεται με τη γεω-ενεργειακή αξία του ελλαδικού χώρου, οι πολιτικές δυνάμεις του τόπου τα προηγούμενα χρόνια το διαχειρίστηκαν με τρόπο που αντί για αγαθό, μετατράπηκε σε κατάρα, τουλάχιστον για την κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή και για τον ίδιο, του οποίου μάλιστα κινδύνεψε η ζωή, εξαιτίας των επιλογών του στο θέμα αυτό. Ενώ λοιπόν η τελική έκβαση του South Stream, που αποτέλεσε αιτία σύγκρουσης Ρωσίας-ΗΠΑ, δεν έχει κριθεί, έρχεται στο προσκήνιο το ενδεχόμενο εγκατάστασης της αντιπυραυλικής ομπρέλας των ΗΠΑ στο Αιγαίο, γεγονός που ήδη έχει προκαλέσει την αντίδραση της Ρωσίας. Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε προς το παρόν την έκβαση αυτής της αμερικανο-ρωσικής κόντρας στο Αιγαίο, εκείνο πάντως που μάθαμε απ’ αυτή, είναι το γεγονός ότι πίσω από τις απειλές της Τουρκίας για τη μη επέκταση των χωρικών υδάτων από πλευράς της Ελλάδος στα 12 ν.μ. είναι προφανές ότι κρυβόταν και η Ουάσιγκτον και η Μόσχα. Και αυτό γιατί τα πλοία που θα φέρουν την αντιπυραυλική ομπρέλα θα σταθμεύουν στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου, τα οποία τώρα αποτελούν το 45% του συνόλου, ενώ με την επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ. θα ήταν κάτω από το 10% του θαλάσσιου χώρου του Αιγαίου.
Ενώ λοιπόν αναφύεται το ζήτημα αυτό στο Αιγαίο, που απαιτεί σοβαρή διαχείριση και λεπτούς χειρισμούς από πλευράς της Ελλάδος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι βρίσκεται σε εξέλιξη και το θέμα της εκμετάλλευσης του θαλάσσιου Οικοπέδου 12 από πλευράς Κύπρου και Ισραήλ και από την αμερικανικών συμφερόντων Noble Energy, και το ενδεχόμενο κατασκευής αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου που θα διέρχεται από τις ΑΟΖ Κύπρου - Ελλάδος, χωρίς την παρεμβολή της τουρκικής ΑΟΖ. Το θέμα της εκμετάλλευσης του Οικοπέδου 12 έχει ήδη προκαλέσει την προσφυγή του Λιβάνου στον ΟΗΕ, ενώ είναι γνωστές οι έντονες αντιδράσεις της Τουρκίας στο ενδεχόμενο ορισμού ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου-Ελλάδος, συμπεριλαμβανομένου και του Καστελόριζου με πλήρη δικαιώματα. Να σημειωθεί δε ότι πίσω από την επιδείνωση των σχέσεων Τουρκίας-Ισραήλ δεν κρύβεται το ενδιαφέρον της Τουρκίας για τους Παλαιστινίους και για τους Άραβες, αλλά ο επιχειρούμενος αποκλεισμός της από το ενεργειακό παιχνίδι της ΝΑ Μεσογείου.
Τέλος, θα πρέπει να προσθέσουμε το εξής. Ακόμα και στην περίπτωση που το θέμα της συνεργασίας Κύπρου-Ισραήλ αλλά και του ορισμού ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου-Ελλάδος έχει αίσια έκβαση, για να μετατραπούν όλα αυτά σε αγαθό για την Ελλάδα και τον Ελληνισμό θα πρέπει να υπάρχει ορθή διαχείριση συνολικά του ενεργειακού ζητήματος από πλευράς ελληνικών κυβερνήσεων, οι οποίες θα πρέπει να δείξουν ιδιαίτερη ευαισθησία σε δημόσιους οργανισμούς, που θα πρέπει να κρατήσουν εκτός του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων, όπως για παράδειγμα η ΔΕΦΑ. Ειδάλλως, η Ελλάδα θα πληρώνει τα σπασμένα των γεωπολιτικών ανταγωνισμών και άλλοι θα καρπώνονται τους καρπούς της γεωπολιτικής αξίας του ελληνικού χώρου.
Άραγε ο τομέας αυτός -ιδιαίτερα το ενδεχόμενο της ιδιωτικοποίησης της ΔΕΦΑ και οι επιπτώσεις αυτής της πράξης- έτυχε της ανάλογης προσοχής από το σύνολο του πολιτικού κόσμου της χώρας, ένας τομέας που θα κρίνει ίσως κα την επιτυχή έξοδο της Ελλάδος από την οικονομική κρίση ή θα αναδειχτεί κατόπιν εορτής και όταν θα έχουν κριθεί τα πάντα;
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Δημοκρατία, την Παρασκευή 24 Ιουνίου 2011