Συνέντευξη Δ. Ηλιάδη: Αμυντική διπλωματία ανοικτών οριζόντων

Η Κύπρος να αναδειχθεί σε παράγοντα συνεργασίας στην ανατολική Μεσόγειο - Υπό διαμόρφωση συμφωνίες Κύπρου-Ισραήλ για άμυνα και ασφάλεια

Του Ανδρέα Παράσχου

Η φιλοσοφία της πολιτικής του υπουργού Άμυνας, έγκειται στο ότι, σήμερα στο πλέγμα των γεωστρατηγικών συνθηκών που αναπτύσσονται στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, άμυνα είναι και η ανάπτυξη αμυντικής διπλωματίας. Η οποία αποδίδει, αναλύοντας όλο το φάσμα των συμφερόντων και αξιοποιώντας τις προοπτικές που διανοίγονται. Τουτέστιν, η ανάπτυξη σχέσεων με σοβαρές δυνάμεις και η διασύνδεση κοινών συμφερόντων, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η προστασία και η ασφάλεια της χώρας, βρίσκεται στο επίκεντρο της δραστηριότητας του κ. Δημήτρη Ηλιάδη, όπως προκύπτει και από τη συνέντευξη που παραχώρησε στην «Κ».

–Παρόλο που θα ήθελα να ξεκινήσουμε τη συνέντευξή μας από την τραγωδία στο Μαρί και την ανάληψη των καθηκόντων σας ως Υπουργού Άμυνας, υπάρχουν γεγονότα πολύ πιο πρόσφατα που μαρτυρούν πως κάτι σημαντικό αλλάζει στη συμπεριφορά με την οποία άλλες, ισχυρές χώρες, αντιμετωπίζουν πλέον την Κύπρο και δη τον ΥΠΑΜ. Αναφέρομαι στην πρόσκληση και την επίσκεψή σας στη φρεγάτα του πολεμικού ναυτικού των Η.Π.Α. Την επίσημη επίσκεψή σας στο Παρίσι και την προγραμματιζόμενη επίσκεψή σας, σύντομα, στο Ισραήλ. Προφανώς, όλα αυτά σχετίζονται με τις εξελίξεις στην Α.Ο.Ζ., διά των οποίων δεχόμαστε εκτός των άλλων και απειλές. Θα ήταν ορθό να το χαρακτηρίζαμε ως έντονη και συστηματική αμυντική διπλωματία αυτό που βλέπουμε να επιχειρείτε;
 Σαφώς και θα ήταν ορθό. Άμυνα είναι, ασφαλώς, η ενίσχυση της Εθνικής Φρουράς (Ε.Φ.) για να καταστεί μια σύγχρονη, αξιόμαχη και αξιόπιστη αποτρεπτική δύναμη. Αλλά όχι μόνο. Άμυνα είναι, επίσης, η ανάπτυξη σχέσεων με σοβαρές δυνάμεις και ηδιασύνδεση κοινών συμφερόντων έτσι ώστε να διασφαλίζεται η προστασία και η ασφάλεια της χώρας μας. Είναι, δηλαδή, η προληπτική αντιμετώπιση ή ο περιορισμός, όσο είναι δυνατό, των κινδύνων που μας απειλούν. Στόχος μας είναι η Κύπρος με τη στρατηγική της θέση να αναδειχθεί σε παράγοντα ειρήνης, σταθερότητας, ομαλότητας και συνεργασίας στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου.

–Στο πλαίσιο των επαφών σας διαγνώσατε να υπάρχουν τέτοια περιθώρια;
Ναι, υπάρχουν περιθώρια και τα προσφέρει η στρατηγική μας θέση και η διαφαινόμενη προοπτική ύπαρξης σημαντικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Αποκλειστική Οικονομική μας Ζώνη. Μπορεί να είμαστε μικροί και όντως είμαστε. Τίποτε, όμως, δεν μας εμποδίζει να είμαστε σοβαροί, υπεύθυνοι, και μεθοδικοί και να ασκήσουμε μια αμυντική διπλωματία με ανοικτούς ορίζοντες έχοντας, πάντα, συναίσθηση των μεγεθών και των δυνατοτήτων μας.

–Ήταν αυτά τα περιθώρια απτά κατά την επίσκεψή σας, αρχές της εβδομάδας, στο Παρίσι;
Ήταν απτά και μας εδόθη η ευκαιρία να το διαπιστώσουμε σε κάθε επαφή που είχαμε. Υποδοχή και φιλοξενία άψογη. Κλίμα ιδιαίτερα φιλικό και εγκάρδιο. Συνομιλίες ουσιαστικές και παραγωγικές. Και κυρίως, η κατανόηση και η στήριξη των κυπριακών θέσεων εφ’ όλης της ύλης υπήρξε πλήρης. Τα Υπουργεία Άμυνας συνεργάζονται στενά στη βάση της Συμφωνίας Αμυντικής Συνεργασίας που υπεγράφη μεταξύ των δύο χωρών. Συμφωνήθηκε η περαιτέρω ανάπτυξη της αμυντικής συνεργασίας σε διάφορους τομείς, καθώς και η πρόθυμη στήριξη του γαλλικού Υπουργείου στην κυπριακή προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε. Όπως διαπιστώσαμε από κοινού με τον Γάλλο συνάδελφο, οι συνομιλίες μας δεν θα μπορούσαν να ήταν καλύτερες! Εξάλλου, οι σχέσεις των Προέδρων Κύπρου και Γαλλίας είναι εξαίρετες, το ίδιο και των δύο κυβερνήσεων σε όλους τους τομείς.

–Και με το Ισραήλ πώς διαμορφώνονται οι σχέσεις, ιδιαίτερα στον τομέα της αμυντικής συνεργασίας;
Οι σχέσεις μας με το Ισραήλ είναι πολύ καλές και συνεχώς αναπτύσσονται. Η πρόσφατη επίσημη επίσκεψη του προέδρου Πέρες και η υπογραφή αριθμού διμερών συμφωνιών έχουν αναβαθμίσει τις σχέσεις των δύο χωρών. Τα κοινά συμφέροντα που προκύπτουν από τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στον θαλάσσιο χώρο της Α.Ο.Ζ. Κύπρου και Ισραήλ, αντικειμενικά φέρνουν τις δύο χώρες ακόμη πιο κοντά. Είναι γεγονός ότι βρίσκονται υπό εξέλιξη και άλλες συμφωνίες συνεργασίας μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ σε διάφορους τομείς, περιλαμβανομένης της άμυνας και της ασφάλειας. Ταυτόχρονα ευρίσκεται υπό μελέτη επίσκεψή μας στο Ισραήλ για θέματα της αρμοδιότητάς μας. Στόχος μας είναι η διαμόρφωση συνθηκών ειρήνης και σταθερότητας στην περιοχή μας με σεβασμό στους κανόνες του διεθνούς δικαίου.

–Σε ποιο επίπεδο βρίσκεται η αμυντική συνεργασία και ο συντονισμός με την Ελλάδα, η οποία βιώνει σήμερα μια παρατεταμένη κρίση;
Οι σχέσεις των δύο χωρών είναι άριστες και οι δύο κυβερνήσεις συνεργάζονται στενά και αρμονικά σε όλα τα θέματα. Στον τομέα της αρμοδιότητας μας, τα δύο Υπουργεία Άμυνας βρίσκονται σε καθημερινή επικοινωνία και συντονισμό. Μέσα στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας η στήριξη της αμυντικής μας προσπάθειας από την Ελλάδα είναι ιδιαίτερα σημαντική και εκφράζουμε ευγνωμοσύνη, γιατί η Ελλάδα, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, παραμένει πάντα ο σταθερός και ανιδιοτελής συμπαραστάτης της ανεξαρτησίας, της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας.

–Κύριε υπουργέ αναλάβατε το Υπουργείο Άμυνας εν μέσω μιας μείζονος κρίσης μετά το τραγικό συμβάν στο Μαρί. Δεν θα προτιμούσατε να παραμένατε στο Υπουργείο Γεωργίας;
Σε ώρες κρίσης δεν υπάρχουν προσωπικές επιλογές και προτιμήσεις. Αναλαμβάνεις τις ευθύνες που σου αναθέτει και σου εμπιστεύεται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και προσπαθείς, στο μέτρο των δυνάμεών σου, να ανταποκριθείς. Άλλωστε, μέσα στις σημερινές συνθήκες, με τις γνωστές απειλές και τους κινδύνους, ο τομέας της αμυντικής πολιτικής είναι ιδιαίτερα σημαντικός, αλλά και δύσκολος, νευραλγικός και ευαίσθητος. Είναι μια μεγάλη πρόκληση.

–Σήμερα και έχοντας υπόψη μας τι προηγήθηκε πριν από το Μαρί, δεν μπορεί ακόμη κανείς να πει ότι η εμπιστοσύνη προς το ΥΠΑΜ και την Ε.Φ. έχει αποκατασταθεί. Συμφωνείτε ότι χρειάζεται μια πλήρης αναδόμηση και αναδιοργάνωση;
Όλα αυτά είναι φυσικό να επηρεάσουν, να ανησυχήσουν και να θορυβήσουν τους πολίτες. Σιγά-σιγά, όμως, με προσπάθεια επανέρχεται η ομαλότητα και η ηρεμία. Η ζωή και η λειτουργία του ΥΠΑΜ και της Ε.Φ. μπαίνει στους ρυθμούς που πρέπει.

–Η περίοδος που προηγήθηκε όμως ήταν υπέρ το δέον... ράθυμη.
Τώρα ανασυντάσσουμε δυνάμεις. Κάνουμε μια νέα αρχή στην Ε.Φ. Με νέα ηγεσία, με σκληρή δουλειά και συνειδητή πειθαρχία, για να αποκαταστήσουμε το φρόνημα και να ανεβάσουμε την επιχειρησιακή ικανότητα της Ε.Φ. Που αξίζει και χρειάζεται την κατανόηση, την αναγνώριση και τη στήριξη όλων μας, της πολιτείας και της κοινωνίας, για να επιτελέσει την κορυφαία της αποστολή που είναι η υπεράσπιση της πατρίδας. Στην Ε.Φ. καταβάλλεται από τη νέα ηγεσία μια πολύ σοβαρή προσπάθεια που άρχισε ήδη να παράγει αποτελέσματα. Ωστόσο, έχουμε ακόμη δρόμο να διανύσουμε.

–Εδώ και χρόνια τίθεται ζήτημα ότι η Άμυνα βρίσκεται σε υποβάθμιση. Σε αυτό συνηγορεί η εντύπωση ή το γεγονός ότι δεν υλοποιήθηκε κανένα σημαντικό εξοπλιστικό πρόγραμμα.
Μέχρι τώρα και παρά την οικονομική κρίση έχουμε αποκτήσει αξιόλογα οπλικά συστήματα. Θα συνεχίσουμε, μέσα στο πλαίσιο των οικονομικών δυνατοτήτων να ενισχύουμε την Ε.Φ. με επιλεγμένα μέσα και συστήματα που θα αποτελούν, όπως έχω ήδη αναφέρει, πολλαπλασιαστές ισχύος και θα προσδίδουν αυξημένες επιχειρησιακές δυνατότητες στο στράτευμα.

–Υπάρχει όμως το μέγα οικονομικό εμπόδιο;
Βεβαίως θα θέλαμε ακόμη περισσότερα κονδύλια για όλους τους βασικούς τομείς της πολιτικής μας, την υγεία, την παιδεία, την άμυνα κλπ. Ωστόσο, μέσα από την ιεράρχηση των κοινωνικών προτεραιοτήτων καταλήγουμε σε λύσεις που εξισορροπούν τη διάθεση των πόρων ανάμεσα στις υπάρχουσες ανάγκες. Παρόλα αυτά αξίζει να αναφέρω ότι κατά τις συζητήσεις που είχαμε με το Υπουργείο Οικονομικών για τον προϋπολογισμό του ΥΠΑΜ για το 2012, συναντήσαμε αρκετή κατανόηση.

Πιλοτικό πρόγραμμα για τη μείωση της θητείας
–Αυτή η κυβέρνηση εξελέγη με μία δέσμευση. Τη μείωση της στρατιωτικής θητείας. Πού βρίσκεται το θέμα;
Να διευκρινίσουμε πρώτα ότι στο Πρόγραμμα Διακυβέρνησης του Προέδρου Χριστόφια, η δέσμευση είναι να μελετηθεί το ενδεχόμενο μείωσης της στρατιωτικής θητείας από 25 σε 19 μήνες στη βάση του συσχετισμού δυνάμεων και του είδους της απειλής που αντιμετωπίζει η Κυπριακή Δημοκρατία. Η μελέτη που εκπόνησε το ΓΕΕΦ το 2008 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι είναι δυνατή η μείωση της στρατιωτικής θητείας εφόσον τηρηθούν κυρίως δύο βασικές προϋποθέσεις: η ολοκλήρωση της αναδιοργάνωσης της Ε.Φ. και η πρόσληψη αριθμού επαγγελματιών οπλιτών.

–Η κυβέρνηση Χριστόφια προχώρησε ή όχι;
 Επί της προηγούμενης πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας, το ΓΕΕΦ στο πλαίσιο εξειδικευμένης μελέτης επαναβεβαίωσε την αναγκαιότητα μετατροπής της Ε.Φ σε ημιεπαγγελματικό στρατό, προκειμένου η δύναμη να καταστεί σύγχρονη και ευέλικτη και τα οπλικά της συστήματα να επανδρώνονται με επαγγελματίες. Με τον τρόπο αυτό θα υπάρξει η δυνατότητα μείωσης της στρατιωτικής θητείας.

–Και πού καταλήγετε σήμερα;
Είναι αντιληπτό ότι σήμερα χρειαζόμαστε χρόνο προκειμένου να αξιολογήσουμε την όλη κατάσταση όπως έχει διαμορφωθεί, για να καταλήξουμε σε εκτιμήσεις, συμπεράσματα και αποφάσεις επί του θέματος. Το Υπουργείο έχει ήδη προχωρήσει στην ετοιμασία των διαδικασιών πρόσληψης επαγγελματιών οπλιτών και αν το επιτρέψουν οι συνθήκες της οικονομικής κρίσης, δυνατόν να προχωρήσει στην πρόσληψη αριθμού επαγγελματιών στο πλαίσιο εφαρμογής ενός πιλοτικού προγράμματος προκειμένου να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα. Στόχος είναι η μείωση της στρατιωτικής θητείας. Ωστόσο, εάν αυτό δεν καταστεί εφικτό λόγω των δεδομένων της οικονομικής κρίσης τότε θα επιδιώξουμε τη δημιουργία προϋποθέσεων που θα μπορούν να υποβοηθήσουν την όποια μελλοντική πολιτική και στρατιωτική ηγεσία στη μείωση της στρατιωτικής θητείας. Βεβαίως εννοείται ότι δεν πρόκειται να προχωρήσουμε σε κανένα εγχείρημα που είναι δυνατό να θέσει σε κίνδυνο την άμυνα του τόπου μας.

–Με την ανάληψη του ΥΠΑΜ, εκτός όλων των άλλων προβλημάτων, βρήκατε μπροστά σας ένα βουνό από βλήματα που στοιβάζονταν στο στρατόπεδο της Παλώδιας περισσότερο από 20 χρόνια. Αρχίσατε μάλιστα και μία μεγάλη προσπάθεια εξουδετέρωσης εκείνης της τεράστιας «ωρολογιακής βόμβας». Πού βρίσκεται το ζήτημα σήμερα;
Είναι, όντως, ένα σοβαρό πρόβλημα με περισσότερα από ένα βουνό πεπαλαιωμένα βλήματα, το οποίο βρίσκεται στη διαδικασία αποτελεσματικής αντιμετώπισης. Τα επικίνδυνα βλήματα έχουν ήδη καταστραφεί, ενώ για τα υπόλοιπα, που δεν είναι λίγα, άρχισε ένα πρόγραμμα καταστροφής που θα χρειαστούν μήνες να ολοκληρωθεί. Το πρόβλημα παραμένει σοβαρό. Η Ε.Φ. κάνει αξιόλογη προσπάθεια, έχουμε, επίσης, αξιοποιήσει τις εμπειρίες ειδικών πυροτεχνουργών των βρετανικών βάσεων, ενώ παράλληλα βρισκόμαστε στη διαδικασία να αξιοποιήσουμε την εμπειρογνωμοσύνη και ειδικών του Ο.Α.Σ.Ε. που παρέχει παρόμοιες υπηρεσίες στα κράτη-μέλη, ώστε να επιταχύνουμε τη διαδικασία και να τελειώσουμε το συντομότερο δυνατό με αυτό το μακροχρόνιο πρόβλημα.

–Η μετακίνηση του στρατοπέδου έναντι του Χίλτον έχει τελειώσει. Πότε θα παραδοθεί από το ΓΕΕΦ στο υπουργείο σας και πότε εσείς θα το παραδώσετε στο Υπ. Οικονομικών;
Το ΓΕΕΦ παρέδωσε τα κλειδιά στο ΥΠΑΜ, τη Δευτέρα 7 Νοεμβρίου και το Υπουργείο μας τα έχει ήδη παραδώσει στο Υπουργείο Οικονομικών.

Έρευνα - Διάσωση με δορυφορικά συστήματα
–Υπάρχουν σκέψεις να αναβαθμιστεί η Κύπρος στον τομέα Έρευνας και Διάσωσης;
Η αναβάθμιση των δυνατοτήτων της Κύπρου στον τομέα των υπηρεσιών Έρευνας – Διάσωσης επικεντρώνεται σε δύο κατευθύνσεις: στη δημιουργία ενός ενιαίου συστήματος Έρευνας –Διάσωσης που να καλύπτει αποτελεσματικά οποιοδήποτε αεροναυτικό ατύχημα σε όλη την περιοχή ευθύνης μας που ταυτίζεται με το FIR Λευκωσίας. Και στη δημιουργία και εγκατάσταση δορυφορικών συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης λήψης συναγερμών σε όλη την ανατολική Μεσόγειο. Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από την Ε.Ε. και εκτιμάται ότι θα αρχίσει να λειτουργεί επιχειρησιακά μετά το 2013. Αξιολογούμε το θέμα ως ιδιαίτερα σημαντικό, δεδομένου ότι όλη αυτή η προσπάθεια εντάσσεται στο πλαίσιο καθιέρωσης της Κύπρου ως κόμβου παροχής υπηρεσιών Έρευνας – Διάσωσης σε όλη τη λεκάνη της ανατολικής Μεσογείου, αποτρέποντας τις όποιες παράνομες επιδιώξεις της Τουρκίας για αμφισβήτηση του FIR Λευκωσίας και των δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας. Να σημειωθεί ότι πριν από λίγες ημέρες είχαμε την επιτυχή επέμβαση του Κέντρου Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης για τη μεταφορά τραυματία από την πλατφόρμα της NOBLE στο νοσοκομείο Λάρνακας.
Το ΥΠΑΜ έτοιμο και για Προεδρία ενός έτους

–Σε ποιο στάδιο βρίσκεται τώρα το ΥΠΑΜ όσον αφορά την προετοιμασία για την κυπριακή προεδρία;
Εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο έχουν αρχίσει οι προετοιμασίες ενόψει της ανάληψης της προεδρίας του Συμβουλίου της Ε.Ε. Σε συνεργασία με το Υπουργείο Εξωτερικών και τη Γραμματεία της Προεδρίας έχουν καθορισθεί όλες οι προτεραιότητες του Υπουργείου οι οποίες συνάδουν με τις προτεραιότητες που καθορίστηκαν από το 18μηνο πρόγραμμα του τρίο της προεδρίας Πολωνίας-Δανίας-Κύπρου. Είμαστε έτοιμοι, ως Υπουργείο, να ασκήσουμε με επάρκεια, πιστεύω, τα καθήκοντα μιας αξιοπρεπούς προεδρίας.

Ακόμη, επειδή η Δανία δεν συμμετέχει στο τομέα της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας της Ε.Ε. είμαστε έτοιμοι και είναι πολύ πιθανό να αναλάβουμε τις ευθύνες και τις δραστηριότητες της προεδρίας σ’ αυτό τον τομέα από 1.1.2012. Ως μικρό κράτος δεν διαθέτουμε, βέβαια, μεγάλες δυνατότητες, ούτε στρατιές τεχνοκρατών και εμπειρογνωμόνων, ωστόσο με μεθοδική και υπεύθυνη προσπάθεια μπορούμε να επιτύχουμε μια σοβαρή και δημιουργική προεδρία.

Στρατόπεδα με περιβαλλοντικές διακρίσεις
–Έχετε και σχέδια να μετατρέψετε όλα τα στρατόπεδα αυτάρκη σε ενέργεια, μέσω π.χ. φωτοβολταϊκών ή άλλων μεθόδων πράσινης ενέργειας;
Μέσα από την περιβαλλοντική του πολιτική το ΥΠΑΜ, προωθεί και θέματα που αφορούν τη χρήση εναλλακτικών πηγών ενέργειας στα στρατόπεδα και τις εγκαταστάσεις της Ε.Φ. Παράλληλα, στόχος είναι ο σωστός σχεδιασμός των κατασκευαστικών έργων με την εφαρμογή μέτρων για εξοικονόμηση ενέργειας. Όσον αφορά τα φωτοβολταϊκά συστήματα έχουν ήδη εγκατασταθεί σε πέντε στρατόπεδα της Ε.Φ. Το κόστος εγκατάστασής τους συγχρηματοδοτήθηκε από τα Διαθρωτικά Ταμεία και το Ταμείο Συνοχής της Ε.Ε. με συντονιστικό φορέα την Υπηρεσία Ενέργειας του Υπουργείου Εμπορίου. Επίσης, είναι υπό μελέτη η συμμετοχή μας στο πρόγραμμα Go Green του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας που αφορά την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση φωτοβολταϊκών συστημάτων στα στρατόπεδα των κρατών μελών της Ε.Ε. Αξίζει να αναφερθεί ότι σε στρατόπεδο της Ε.Φ. απονεμήθηκε από αρμόδιο Διαπιστευμένο Φορέα, το Ευρωπαϊκό Πιστοποιητικό «Environmental Management and Audit Scheme (EMAS)», λόγω εφαρμογής συστημάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης. Είναι το πρώτο στρατόπεδο σε επίπεδο Ε.Ε. στο οποίο απονεμήθηκε αυτή η διάκριση.
www.kathimerini.com.cy