Οι Έμποροι της Τεχεράνης και η Ουάσιγκτον

Το τσιμπούκι του πολέμου κατά του Ιράν φαίνεται να περιφέρεται στις δυτικές καγκελαρίες υπό την υψηλή εποπτεία της Ουάσιγκτον και του Ισραήλ.
Την τελευταία μέρα του 2011 ο Πρόεδρος Ομπάμα υπέγραψε νομοθεσία για την Άμυνα που συμπεριελάμβανε τροπολογία η οποία επιβάλλει αμερικανικές κυρώσεις σε όποιο κράτος ή εταιρεία αγοράσει πετρέλαιο/ αέριο από το Ιράν και η συναλλαγή γίνει κατευθείαν με την Κεντρική (κρατική) Τράπεζα του Ιράν.

Η τροπολογία διαθέτει δυο μεγάλα παράθυρα. Επιτρέπει στον Πρόεδρο, εφόσον θελήσει να καθυστερήσει την εφαρμογή νόμου για ένα εξάμηνο, δίνοντας έτσι χρόνο στο Ιράν να τερματίσει το πυρηνικό του πρόγραμμα που είναι η βασική αιτία , όχι όμως η μοναδική, που επικαλείται η Δύση για την επιβολή του επιπρόσθετου εμπάργκο, πέραν των ήδη υφιστάμενων που χρονολογούνται από τα μέσα του 1990.
Το δεύτερο παράθυρο επιτρέπει στον Αμερικανό ηγέτη να παράσχει επιλεκτικές εξαιρέσεις εφόσον (α) συμπεράνει ότι η εφαρμογή του εμπάργκο επηρεάζει την αμερικανική ασφάλεια και δημιουργεί αναστάτωση στις αγορές και (β) εφόσον μια συγκεκριμένη χώρα πείσει τους Αμερικανούς ότι λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα που σταδιακά θα επιφέρουν τερματισμό των συναλλαγών του με την Τεχεράνη.
Εδώ μπορούμε να διακρίνουμε μια διάσταση απόψεων ανάμεσα σε Αμερικανούς και Ισραηλινούς με τους τελευταίους να πιέζουν μέσω των συμμάχων τους στο Κογκρέσο, και τον Ομπάμα να αποδέχεται μεν αλλά να αφήνει στον εαυτό του αρκετή ευελιξία. Ανεξάρτητα έχουμε ήδη μπεί στο 2012 που είναι έτος προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ. Έτσι ο Ομπάμα, και να ήθελε, δεν έχει άλλη επιλογή παρά να υψώσει τον πήχη έναντι του Ιράν. Το θέμα είναι ότι μια εφαρμογή των τελευταίων κυρώσεων, που ουσιαστικά είναι κυρώσεις εναντίον του χρηματοπιστωτικού συστήματος της χώρας, θα σημαίνει κήρυξη πολέμου κατά του Ιράν του οποίου η οικονομία έχει μια εξάρτηση 70-80% από τις πωλήσεις πετρελαίων και υγραερίου στις παγκόσμιες αγορές. Ταυτόχρονα υπάρχει και μια μεγάλη εξάρτηση παγκοσμίως από τις πωλήσεις του Ιράν.
Έχουμε και λέμε λοιπόν. Ετήσια παραγωγή του Ιράν σε πετρέλαιο είναι περίπου 4 εκ. βαρέλια ημερησίως. Εξάγει περίπου 2,5 εκ. Μεγαλύτερος πελάτης είναι η Ιαπωνία (10%). Ακολουθούν η Κίνα, η Ν. Κορέα, η Ινδία και η Ρωσία με τη μέθοδο των ανταλλαγών. Πιο κοντά μας η Τουρκία, με 30% σε πετρέλαιο και 20% σε υγραέριο. Ακολουθεί η ΕΕ με 6% (Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα). Το περίπου 1/6 των ενεργειακών αναγκών του κόσμου προέρχεται από το Ιράν που είναι επίσης μετά της Σαουδική Αραβία, ο δεύτερος εξαγωγέας των χωρών ΟΠΕΚ. Οι εισαγωγές του Ιράν προέρχονται κατά κύριο λόγο από Γερμανία (5,5 δις), Κίνα (5 δις), Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (4 δις) και μετά Ν. Κορέα, Γαλλία, Ιαπωνία, Τουρκία, Ρωσία, Λατινική Αμερική, κλπ.
Είναι δυνατόν να εφαρμοστούν οι τελευταίες αμερικανικές κυρώσεις χωρίς η διεθνής οικονομία να αρχίζει να ουρλιάζει; Θα αναγκασθεί ο Ομπάμα να κάνει εξαιρέσεις; Σε ποιους; Να μαστε σίγουροι ότι η Τουρκία θα είναι η πρώτη που θα απαιτήσει και θα τις πάρει τις εξαιρέσεις. Οι συναλλαγές ανάμεσα σε Άγκυρα και Τεχεράνη είναι της τάξης των 15 δις. Να υπενθυμίσω και να υπογραμμίσω ότι από εποχής του εμπάργκο κατά του Σαντάμ Χουσεΐν η Ουάσιγκτον παραχωρούσε εξαίρεση στην Τουρκία ή έκανε πως δεν έβλεπε τις παραβιάσεις. Η Υπουργός Ολμπράιτ του Προέδρου Κλίντον απαντούσε κυνικά ότι η Τουρκία αποτελούσε εξαίρεση εξ’ ανάγκης, λόγω γειτονίας και στρατηγικής σημασίας. Και όταν πάρει, που θα πάρει εξαίρεση η Τουρκία, τι θα γίνει με την Κίνα; Για παράδειγμα εάν υποθέσουμε ότι η Κίνα θα τρέξει να «συμμορφωθεί» που είναι πολύ απίθανο.
Αυτό που εντυπωσιάζει σε όλο αυτόν τον φαινομενικά «πολιτικό παραλογισμό», είναι η στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αποδεικνύοντας για νιοστή φορά η ΕΕ ότι λειτουργεί ως υποτακτικός της Ουάσιγκτον, έτρεξε να διαδηλώσει, ότι ναι, θα εφαρμόσει τις κυρώσεις μόλις η Ουάσιγκτον δώσει το σύνθημα. Και προκαταλαμβάνοντας ακόμη και τις Βρυξέλλες, έτρεξε η Αθήνα να δηλώσει την πίστη της για ακόμη μια φορά στην Ουάσιγκτον. Ωστόσο, όλοι γνωρίζουμε ότι με τις σημερινές συνθήκες μόνο η Τεχεράνη δίνει πίστωση προς την Αθήνα για την αγορά πετρελαίου. Από πού θα καλύψει τις ανάγκες της η Ελλάδα κανείς δεν γνωρίζει παρά μόνο, ίσως, οι λαθρέμποροι, ντόπιοι και ξένοι.
Που μας οδηγούν, λοιπόν, Αμερικανοί και Ισραηλινοί σχετικά με το Ιράν το 2012; Παρά τον χορό του πολέμου άλλος είναι, εκτιμώ, ο στόχος τους. Ήδη οι Ισραηλινοί ανακοίνωσαν μέσω του αρχηγού της Μοσάντ, ότι ακόμα και ένα πυρηνικό Ιράν δεν αποτελεί υπαρξιακή απειλή για το εβραϊκό κράτος. Αυτό σημαίνει ουσιαστικά ότι το Ισραήλ, αφού είναι και αυτό πυρηνική δύναμη, μπορεί να αποτρέψει ένα πυρηνικό Ιράν μέσω του δόγματος της αμοιβαίας βεβαιωμένης καταστροφής (φοβάται ο Γιάννης το θεριό, και το θεριό τον Γιάννη). Και οι Αμερικανοί μπορούν να ζησούν με ένα πυρηνικό Ιράν, αφού ήδη ζούν με μια Β. Κορέα, με μια Ινδία, με ένα Πακιστάν, με μια Κίνα και αύριο ίσως με τη Σαουδική Αραβία κλπ.
Όλη η στρατηγική Ουάσιγκτον – Ιερουσαλήμ αποσκοπεί στην εκ του έσωθεν ανατροπή του καθεστώτος των Μουλλάδων. Η ιστορία μας δείχνει το δρόμο. Υπάρχουν δυο ιστορικά προηγούμενα. Στο μεταπολεμικό Ιράν καταγράφονται δυο περιπτώσεις ανατροπής του καθεστώτος. Η μία το 1953 και η άλλη το 1978-79. Στην πρώτη περίπτωση οι αμερικανικές και βρετανικές μυστικές υπηρεσίες ανέτρεψαν το φιλολαϊκό καθεστώς του Πρωθυπουργού Μ. Μοσσαντέι (Επιχείρηση Αίαντας) και επανέφεραν το εκδιωχθέν φιλοδυτικό καθεστώς του Σάχη. Στη δεύτερη περίπτωση οι σημερινοί Μουλλάδες, υπό την ηγεσία του Αγιατολάχ Χομεϊνί, ανέτρεψαν τον Σάχη το 1978-1979.
Και στις δυο περιπτώσεις υπήρχε ένα κοινό στοιχείο που λειτουργούσε ως ο ανατρεπτικός μοχλός. Είναι η τάξη των εμπόρων στα παζάρια των μεγάλων πόλεων του Ιράν, κυρίως στην Τεχεράνη. Είναι η τάξη των «Παζαρέων» (Bazaaris –Bazaar Merchants).
Το 1953 αμερικανικά δολάρια και βρετανικές λίρες εξαγόρασαν κυριολεκτικά όλη την τάξη των εμπόρων οι οποίοι, μέσω απεργιών ή διαδηλώσεων στους δρόμους της Τεχεράνης, δημιούργησαν συνθήκες «λαϊκής αγανάκτησης» και «κομμουνιστικού κινδύνου» που επανέφεραν τον Σάχη. Είχε και τότε, ας σημειωθεί, επιβληθεί ολικό πετρελαϊκό εμπάργκο κατά της κυβέρνησης Μοσσαντέι. Το 1978-79, «κερδήθηκαν» οι έμποροι από τους Μουλλάδες με αποτέλεσμα στις απεργίες τους να λειτουργήσουν καταλυτικά, να επεκταθούν και στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις με αποτέλεσμα να παραλύσει η χώρα και να καταρρεύσει η οικονομία.
Αυτό ακριβώς επιχειρείται και σήμερα. Στόχος είναι να μην αντέξει την πίεση η Κεντρική Τράπεζα του Ιράν, να υποτιμάται συνεχώς, όπως συμβαίνει, το ιρανικό νόμισμα, το ριάλλ, ώστε να θεριέψουν η παραοικονομία, ο πληθωρισμός, η ανεργία και κατά συνέπεια να μην αντέξουν οι Bazaaris στην Τεχεράνη και αλλού και να αρχίσουν οι απεργίες. Αμερικανοί και Ισραηλινοί εκτιμούν ότι εάν δημιουργηθεί κρίσιμη μάζα στις τάξεις των Bazaaris θα επαναληφθεί το επιτυχημένο σενάριο του 1953 και 1979, τούτη τη φορά υπό τον μανδύα μιας «δημοκρατικής» δήθεν επανάστασης χρώματος παγωνιού (το παγώνι ήταν το σύμβολο του Σάχη).
Η επιλογή του πολέμου κατά του Ιράν δεν υφίσταται. Αλλιώς, δέκα σχεδόν χρόνια μετά την ανατροπή του καθεστώτος του Σαντάμ θα είχε ήδη εφαρμοστεί κατά του καθεστώτος του Ιράν.
Πάντοτε μια κατάρρευση κρατικής οικονομίας φέρνει εσωτερικές ανατροπές και επαναστάσεις. Όμως ένα Ιράν με τόσα γεωοικονομικά πλεονεκτήματα θα παραμείνει απαθές, θα βλέπει την οικονομία του να καταρρέει και παρά δίπλα οι χάρτινοι πύργοι της περιοχής, όπως η Σαουδική Αραβία, να του «κλέβουν» το μερίδιο πετρελαϊκής ζήτησης που του αναλογεί; Το Ιράν δεν χρειάζεται να κάνει πόλεμο. Αρκούν μερικές στοχευμένες δολιοφθορές στη Σαουδική Αραβία, στο Κατάρ και στο Κουβέιτ. Καλύτερα, αρκούν μερικές εκατοντάδες ψαρόβαρκες «αγανακτισμένων» Ιρανών που θα κλείσουν τα Στενά του Ορμούζ. Αυτό και μόνο θα εκτοξεύσει την τιμή του πετρελαίου στο Έβερεστ και όσο και να ουρλιάζει η οικονομία του Ιράν άλλο τόσο και περισσότερο θα ουρλιάζει η παγκόσμια οικονομία. Κάθε μέρα από τα στενά του Ορμούζ περνούν 17 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου που αντιστοιχούν στο 20% της παγκόσμιας ζήτησης.