30/3/12

ΝΕΑ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΔΙΚΑΙΟΥ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΚΑΙ ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

του Θεόδωρου Καρυώτη
Στις 14 Μαρτίου 2012 το Διεθνές Δικαστήριο για το Δίκαιο της Θάλασσας, που εδρεύει στο Αμβούργο της Γερμανίας, πήρε μια σημαντική απόφαση που αφορούσε την διένεξη του Μπανγκλαντές με το Μυανμάρ (πρώην Βούρμα) στον κόλπο της Βεγγάλης.
Τα δυο αυτά κράτη έχουν υπογράψει και επικυρώσει τη Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας Η απόφαση αφορούσε την οριοθέτηση των χωρικών υδάτων, της υφαλοκρηπίδας, της υφαλοκρηπίδας πέραν των 200 ν.μ. και της ΑΟΖ. Είναι η πρώτη φορά που το Δικαστήριο, που δημιουργήθηκε με τη Συνθήκη για το Δίκαιο της Θάλασσας το 1982,ασχολείται με την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών. Τα πρώτα 16 χρόνια της ύπαρξής του ασχολείτο κυρίως με θέματα αλιείας και της άμεσης απελευθέρωσης πλοίων.
Μέχρι σήμερα τα κράτη που είχαν διαφορές που αφορούσαν τα θαλάσσια σύνορά τους χρησιμοποιούσαν το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ή ένα διαιτητικό δικαστήριο. Είναι επίσης η πρώτη φορά που ένα δικαστήριο ασχολείται ταυτόχρονα με τα θέματα χωρικών υδάτων, του εσωτερικού και εξωτερικού ορίου της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ.
Το Δικαστήριο, κατ’ αρχάς αποφάσισε ότι έχει δικαιοδοσία σε όλα τα θέματα. Το Μπανγκλαντές υποστήριζε ότι η διαφορά πρέπει να επιλυθεί βάσει της αρχή της ευθυδικίας (equity) και το Μυανμάρ βάσει της αρχής της μέσης γραμμής (equidistance). Το Δικαστήριο ακολούθησε, στις περισσότερες περιπτώσεις τη θέση του Μπανγκλαντές. Η πιο σημαντική, κατά τον γράφοντα, απόφασή του αφορά την οριοθέτηση των χωρικών υδάτων και ιδιαίτερα αυτή των νησιών. Το Μυανμάρ υποστήριζε ότι η νήσος St Martin του Μπανγκλαντές, επειδή βρίσκεται κοντά στα δικά της παράλια, δεν δικαιούται χωρικά ύδατα 12 ν.μ., όπως ορίζει το Άρθρο 15 της Συνθήκης για το Δίκαιο της Θάλασσας, αλλά μόνο 6 ν.μ. Το Μυανμάρ ζήτησε από το Δικαστήριο το St Martin να ανήκει στη κατηγορία των «ειδικών περιστάσεων» και δεν έπρεπε να έχει «πλήρη επήρεια» μια και αυτό θα οδηγούσε σε παραμόρφωση της γενικής διαμόρφωσης των ακτών των δυο κρατών. Αντίθετα το Μπανγκλαντές υποστήριξε ότι στο νησί St Martin έπρεπε να δοθεί «πλήρη επήρεια» γιατί έτσι έχει απαιτήσει το Διεθνές Δίκαιο σε προηγούμενες περιπτώσεις. Σε καμία προηγούμενη απόφαση διεθνών αποφάσεων κατοικήσιμα νησιά έχουν λάβει χωρικά ύδατα λιγότερο των 12 ν.μ. Τα μόνα νησιά που έχουν λάβει λιγότερο από 12 ν.μ. ήταν μη κατοικήσιμα ή άγονα (barren). Το Μπανγκλαντές επίσης τόνισε ότι το St Martin έχει μια έκταση 8 τετρ. χλμ., διαθέτει μια ναυτική βάση και έχει περίπου 7.000 κατοίκους.  
Το Δικαστήριο απέρριψε τη θέση του Μυανμάρ και υποστήριξε τη θέση του Μπανγκλαντές δίνοντας «πλήρη επήρεια» στο St Martin και έτσι του έδωσε χωρικά ύδατα 12 ν.μ.! Δήλωσε επίσης ότι το γεγονός ότι το St Martin βρίσκεται κοντά στις ακτές του Μυανμάρ δεν σημαίνει ότι δεν δικαιούται να έχει χωρικά ύδατα 12 ν.μ.
Μετά αποφάσισε ότι πρέπει να χρησιμοποιηθεί η αρχή της ευθυδικίας/ειδικών περιστάσεων στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ, για να υπάρξει μια πιο δίκαιη κατανομή αυτών των δυο θαλάσσιων ζωνών. Έτσι το Μυανμάρ έχασε ένα μέρος αυτής της θαλάσσιας ζώνης μια και το Μπανγκλαντές αύξησε την ΑΟΖ του από 107.000 τετρ. χλμ. σε 111.000 τετρ. χλμ.
Τέλος, για πρώτη φορά διεθνές δικαστήριο ασχολήθηκε με τα εξωτερικά όρια της υφαλοκρηπίδας ενός κράτους σε περίπτωση που αυτό δικαιούται υφαλοκρηπίδας πέραν των 200 ν.μ. Το Δικαστήριο του Αμβούργου έδωσε εξωτερικά όρια υφαλοκρηπίδας και στα δύο κράτη προεκτείνοντας την εξωτερική υφαλοκρηπίδα τους πέραν των 200 ν.μ. αλλά χωρίς να ορίσει το τέλος της μια και εκεί θα πρέπει να οριοθετηθεί και η υφαλοκρηπίδα της Ινδίας που δεν ήταν ένα συμβαλλόμενο μέρος αυτής της διαφοράς. Το μέρος αυτό της απόφασης δεν αφορά καθόλου τη Μεσόγειο γιατί κανένα κράτος της Μεσογείου δεν διαθέτει εξωτερική υφαλοκρηπίδα.
Η απόφαση αυτή του Διεθνούς Δικαστηρίου του Δίκαιου της Θάλασσας πρέπει να εξεταστεί από το Υπουργείο Εξωτερικών γιατί δίνει κάποια πλεονεκτήματα στην  Ελλάδα στη διαφορά της με την Τουρκία. Συγκεκριμένα, η απόφαση να δώσει χωρικά ύδατα 12 ν.μ. σένα νησί που βρίσκεται απέναντι την ακτή ενός άλλου κράτους ενισχύει τη θέση της Ελλάδας έναντι της Τουρκίας στο Αιγαίο Πέλαγος. Από την άλλη πλευρά, η έμφαση στην έννοια της ευθυδικίας/ειδικών περιστάσεων αδυνατίζει τη θέση μας για το σύμπλεγμα του Καστελόριζου.

5 σχόλια:

  1. Η Ελλάδα θα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο να υποστηρίξει ότι τα νησιά αποτελούν ενότητα με την ενδοχώρα και εμπίπτουν στην έννοια του παράκτιου αρχιπελάγους.

    Η υπόθεση με το Καστελόριζο είναι χαμένη. Κανένα δικαστήριο δε θα αναγνωρίσει ΑΟΖ στο Καστελόριζο. Όταν πέσει ο χάρτης στο τραπέζι και ψάχνουν με το κιάλι να βρουν το Καστελόριζο είναι βέβαιο ότι θα το αγνοήσουν ως προς την ΑΟΖ. Θα του δώσουν χωρικά ύδατα και τέλος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Δηλαδή τί να πω;;; Ευτυχώς ή δυστυχώς υπήρξε και αυτή η απόφαση του ITLOS, για νακαταλάβει επιτέλους ο κατά τα άλλα εξαίρετος φιλόπατρις καθηγητής κ. Θ. Καρυώτης, αυτά που το "φώναζα" τρία περίπου χρόνια τώρα;; Να μην σπέρνει φρούδες ελπίδες και ανέξοδη αισιοδοξία, για την οριοθέτηση της ΑΟΖ;;;
    Το να "παίρνουν" νομίμως και δικαιωματικά τα νησιά που βρίσκονται κοντά στις ακτές άλλου Κράτους, χωρική θάλασσα 12νμ, όταν οι αποστάσεις το επιτρέπουν, είναι πολύ φυσιολογικό στην νομολογία των διεθνών δικαστηρίων, αλλά αυτό δεν σημαίνει και τίποτα. Το ζήτημα είναι πόση Υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, με βάση την οριοθετηση με την αρχή της "ευθυδικίας", τους αναγνωρίζεται από τα δικαστήρια αυτά. Και όπως ξέρουμε από το 1977 με την απόφαση για τα αγγλικά νησιά της Μάγχης που βρίσκονται κοντά στις γαλλικές ακτές, δεν τους αναγνωρίστηκε πλήρης επήρεια, με όλα τα συνεπαγόμενα (δηλαδή να εγκλωβιστούν σε υφαλοκρηπίδα της Γαλλίας). Συνεπώς μήπως είναι καιρός να βλέπουμε τις προσδοκίες μας με ρεαλισμό και να προσπαθούμε να βρούμε κατάλληλη νομική επιχειρηματολογία για το καλλίτερο αποτέλεσμα, απ' ότι να κυκλοφορούμε με "χάρτες" και παρουσιάσεις, που να αποτυπώνονται στο θυμικό των συμπατριωτών μας;;; γιατί μετά τί τους λέμε;;; Μήπως λοιπόν και ο ένθερμος θιασώτης του κ. Καρυώτη, ο κ. Ν. Λυγερός, θα έπρεπε και εκείνος να μην προχωράει με άρθρα του σε διαβεβαιώσεις ότι μέχρι το τέλος του χρόνου η Ελλάς θα έχει την ΑΟΖ που έχει εμφανίσει στους χάρτες του;;; (που σημειωτέον, ενώ ήταν γνωστοί από δεκαετίες ως "χάρτες μελετών" - και ο ίδιος ξέρει ότι ξέρω τί λέω - τους εμφανίζει ως δικό του copyright;;;
    Ο καιρός της περισυλλογής λοιπόν νομίζω πως άρχισε μετά από αυτό το άρθρο του καθηγητή κ. Καρυώτη. Και εύχομαι και ελπίζω να συνεχιστεί για σε βάθος και πιο ουσιώδεις μελέτες του θέματος, χωρίς τυμπανοκρουσίες και τόση δημοσιότητα. Και καιρός είναι πλέον να μην βάζουν εττικέτες (δοσίλογοι, φοβικοί, ανόητοι κ.α.), σε όσους είχαν την τόλμη, με νομική επιχειρηματολογία να ζητούν από την αρχή αυτοσυγκράτηση;;; Και μήπως χρειάζεται να περιορίσουν κάπως τον πληθωρικό εγωϊσμό τους, γιατί δυστυχώς το άρθρο του κου Καθηγητή (και για τον ίδιο) αποτελεί τεκμήριο ότι δεν έχουν την αποκλειστικότητα στην γνώση ούτε και την μοναδικότητα στην ανάλυση.
    Παύλος Γ. Φωτίου
    ΥΓ. Για τον "συσχολιαστή" κο Νικόλα: νομίζω πως εάν παραδεχτούμε την τελευταία σας παράγραφο a priori, θα πρέπει να καταθέσουμε τα νομικά όπλα και αυτό ίσως να θεωρηθηθεί φυγομαχία και δεν μου αρέσει. Αντιθέτως πρέπει να μελετήσουμε σε βάθος επιχειρηματολογία που να ανατρέπει μια τέτοια εκδοχή αφού την υπολογίζουμε(και πέραν της σκέψεώς μου αυτής, και μια παρατήρηση για την πρώτη παράγραφο των σχολίων σας: δεν υπάρχουν παράκτια αρχιπελαγικά κράτη, μετά την ισχύ της Συμβάσεως 1982).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. 1) Για το θέμα του καστελόριζου σαφώς και δε θα καταθέσουμε τα όπλα, πρέπει όμως να είναι ξεκάθαρο ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο.

    2) Για το coastal archipelago. Το άρθρο 46 του δικαίου της Θάλασσα μιλάει για αρχιπελαγικά κράτη τα οποί αποτελούνται εξ ολοκλήρου από νησιά. Στη διεθνή βιβλιογραφία ο όρος coastal archipelago συναντάται συχνά. Κάντε μια αναζήτηση στο google books και θα βρείτε αρκετά συγγράμματα. Το θέμα είναι ότι αφιερώνουν το πολύ 2 σελίδες. Σε εμάς δε βοηθάει πολύ διότι με τα 12 ν.μ. το Αιγαίο μετατρέπεται ούτως ή άλλως σε ελληνική θάλασσα. Πρέπει λοιπόν να εξεταστεί η "νομική αξία" του όρου παράκτιο αρχιπέλαγος κι αν αυτό μας συμφέρει. Εκεί που βοηθάει είναι όταν τα νησιά και η ξηρά απέχουν μεταξύ τους περισσότερο από 24 ν.μ. αλλά όχι πάρα πολύ. Σε αυτή την περίπτωση κλείνεις τα κενά. Εμείς έχουμε ένα ξεπερασμένο τέτοιο παράδειγμα. Είναι τα 10 ν.μ. εναέριου χώρου.Τα θεσπίσαμε όταν πήραμε τα νησιά του αν. αιγαίου διότι μια πτήση μεταξύ Αθήνας και Ικαρίας καθίστατο διεθνής. Οπότε δήλωσε η Ελλάδα ότι θεωρεί ότι ο εναέριος είναι 10 ν.μ. για να μην κόβεται το κράτος στη μέση. Όπως έγραψα, σήμερα με τα 12 ν.μ. μάλλον δε χρειαζόμαστε το παράκτιο αρχιπέλαγος αλλά ίσως σε κάποιες περιπτώσεις να μας είναι χρήσιμο. Πρέπει λοιπόν να το δούμε και ανάλογα να καταλήξουμε στο αν υπάρχει κι αν μας συμφέρει.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Ναί, αλλά το Καστελόριζο πληρεί το κριτήριο απόστασης 200νμ από την απέναντι ακτή της Τουρκίας.
    Τα 200νμ, δεν είναι κριτήριο για μονομερή (εκ μέρους της Ελλάδας) κήρυξη ΑΟΖ;
    Εμποδίζει βέβαια κάπως η "μοιραία" συμφωνία της Μαδρίτης το 97, αλλά είναι μαχητή, διότι η Τουρκία έχει παραβιάσει πολλά από τη συμφωνία μη μονομερών ενεργειών.
    Ελίνα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. @Nikolas
    Ευχαριστώ για την προσοχή σε όσα έγραψα.
    Επιτρέψτε μου δύο σχόλια:
    α)Παράκτιο αρχιπέλαγος μπορεί να γράφεται ή και να αναφέρεται στην βιβλιογραφία από συγγραφείς, χωρίς όμως νομική αξία και σημασία. Όπως και εμείς αποκαλούμε το Αιγαίο Αρχιπέλαγος για ιστοριούς και συναισθηματικούς λόγους, αλλά χωρίς αυτό να επάγεται νομικών δικαιωμάτων. Έχω γράψει παλαιότερα και σχετικό άρθρο που αν θελήσετε μπορείτε να βρείτε μέσω web. Φερ'ειπείν δεν νομιμοποιούμεθα να κλείσουμε περιμετρικά με αρχιπελαγικές γραμμές τα νησιωτικά μας συμπλέγματα Βορ.Σποράδων, Κυκλάδων, Δωδεκανήσου (η "εκδοχή" αυτή, ενώ μπορούσε να αξιοποιηθεί από το 1951, μετά την απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης για τις ευθείες γραμμές βάσεως, στις δαντελωτές και πολυελγκοπιλκές ακτές skagergaard της Νορβηγίας, αφ' ης το 1973 άρχισαν οι συζητήσεις για την Σύμβαση UNCLOS III, και μετά την πιεστική "ανάδυση" από Φιλιππίνες και Φίτζι του ζητήματος των Αρχιπελαγικών Κρατών, τα μεγάλα ναυτικά Κράτη δεν επιθυμούσαν να "κλείνουν" σωρηδόν και με νομικές πρόνοιες οι ανοικτές θάλασσες, με συνέπεια τα Παράκτια Μεικτά Αρχιπελαγικά Κράτη να μην νομιμοποιούνται και τελικώς να παραμείνουν οι συμβατικές ρυθμίσεις για τα Αμιγώς Αρχιπελαγικά. Αυτό που πλέον νομιμοποιείται και μπορούμε να ασκήσουμε και εμείς, είναι να χρησιμοποιούνται ευθείες γραμμές βάσεως από κάθε μεμονωμένο νησί και βράχο (αλλά ας μην μπούμε σε περισσότερη ανάλυση γιατί θα ξεφύγουμε). Συνεπώς όπως μπορεί η βιβλιογραφία να χρησιμοποιεί φράσεις όπως coastal waters, ή coastal areas, αυτή η ορολογία όπως ξέρετε είναι jargon terminology, χωρίς νομική αξία. Γι' αυτό και ο όρος coastal archipelagos χρησιμοποιείται ρητορικά και συγγραφικά για περιγραφικό νόημα, όπως χρησιμοποιούνται και οι έννοιες littoral ή coastal ή riparian states για να σημαίνουν μόνον τα "coastal states" (παράκτια κράτη), και β)το εύρος των 10νμ ως εθνικός εναέριος χώρος από το 1931, ορίσθηκε τότε με βάση τις συνόδους των Παρισίων περί Πολιτικής Αεροπλοϊας(αν θυμάμαι σωστά του 1926), όπου τα κράτη είχαν συνειδητοποιήσει πως οι ταχύτητες των αεροσκαφών εξελίσσονταν και οι αεροδιάδρομοι θα ώφειλαν να έχουν το επαρκές εύρος των 10νμ για ελιγμούς.
    @Ελίνα Γαληνού
    Σας παρακαλώ επιτρέψτε μου τις ακόλουθες διευκρινήσεις: α)οι αποστάσεις μεταξύ Καστελόριζου και τουρκικών ακτών είναι το περισσότερο 1500 μέτρα, και νοτίως του νησιού μας μέχρι να συναντήσουμε τις ακτές της Αιγύπτου, πολύ λιγότερο από 200νμ. β)τα 200νμ δεν είναι "απόλυτο" μέγεθος για την ΑΟΖ όταν οι αποστάσεις μεταξύ των Κρατών είναι μικρότερες από 400νμ, γιατί δεν νοούνται επικαλύψεις, ενώ σε μικρότερες αποστάσεις εάν τα ενδιαφερόμενα Κράτη δεν συμφωνήσουν να μοιραστούν στην μέση γραμμή την θαλάσσια μεταξύ τους έκταση, δυστυχώς με την αρχή της "ευθυδικίας" που θέλει να απονέμεται από τα διεθνή δικαστήρια, μπορεί ένα κράτος να έχει μικρότερη επιφάνεια θαλάσσης σε σύγκριση με το απέναντί του, γ)το κοινό Ανακοινωθέν της Μαδρίτης 1997, έχει γενική έννοια πολιτικής διακηρλυξεως και όχι νομικών δεσμεύσεων (θέλει φυσικά συζήτηση αυτή η παρατήρηση αλλά θα φύγουμε μακρυά από το θέμα μας)και δεν καθορίζει ούτε μεθοδολογία ρυθμίσεως των θαλασσίων ζωνών, ούτε αρχές οριοθετήσεως, αφορά μάλιστα μόνο την περιοχή του Αιγαίου, και ευτυχώς για εμάς η Τουρκία το παραβιάζει διαρκώς από τότε, ώστε να μπορούμε να επικαλεστούμε ότι μονομερώς εξέλιπεν ο ουσιαστικός λόγος που διατυπώθηκε.
    Παύλος Γ. Φωτίου

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.