Αλλαγή πολιτικού σκηνικού

Του Θανου Βερεμη*
http://news.kathimerini.gr
Στο πολιτικό σύστημα της κατακερματισμένης κοινωνίας οι πελατειακές σχέσεις αποτελούν παράγοντα αποφασιστικό για τα εκλογικά αποτελέσματα. Οι συγγενείς και γείτονες Ιταλοί με τον κατακερματισμένο Νότο και τον δυτικότροπο Βορρά, γνώρισαν περίοδο πολιτικής σύγχυσης, ανάλογη με τη σημερινή ελληνική όταν τα μεγάλα πελατειακά κόμματα της Χριστιανοδημοκρατίας και των Σοσιαλιστών κατέρρευσαν από τα σκάνδαλα. Το Κομμουνιστικό Κόμμα απώλεσε την ιστορική του ηγεσία, με τελευταίο μεγάλο τον Μπερλιγκουέρ και στο τέλος έχασε την ταυτότητά του. Οταν οι προστάτες των Ιταλών ψηφοφόρων έπαψαν να είναι σε θέση να προσφέρουν στο κοινό τους τα αναμενόμενα ρουσφέτια και τις παραδοσιακές εξυπηρετήσεις, οι ψηφοφόροι διασκορπίστηκαν σε νέους σχηματισμούς.


Κάτι ανάλογο φαίνεται ότι ήδη συμβαίνει στις τάξεις των Ελλήνων ψηφοφόρων, καθώς το κράτος χάνει τους πόρους που κάποτε διέθετε και δεν υπόσχεται στους μέλλοντες εξουσιαστές ότι θα τους παράσχει την δυνατότητα διανομής αγαθών στους πελάτες τους.

Σε κοινωνία με απόλυτη εξάρτηση από αναδιανομή πόρων μέσα από την κρατική μηχανή, οι σημερινοί Ελληνες βρίσκονται διχασμένοι ανάμεσα στην επανάληψη της παραδοσιακής εκλογικής τους συμπεριφοράς επιλέγοντας κόμμα εξουσίας, ή την διάρρηξη του δικομματισμού, ψηφίζοντας το κόμμα που αντιπροσωπεύει τις επιταγές του θυμικού τους.

Ο κρατισμός υπήρξε μόνιμο παρακολούθημα της γένεσης του ελληνικού έθνους-κράτους. Ακόμη και ο ιδιωτικός τομέας της οικονομίας ήταν έργο κρατικού σχεδιασμού. Μετά την Κατοχή και τον Εμφύλιο, το κράτος έγινε η ατμομηχανή της ανασυγκρότησης και δημιουργός της κρατικοδίαιτης ελληνικής βιομηχανίας. Η βοήθεια που προσέφεραν στην Ελλάδα οι σύμμαχοί της, πέρασαν μέσα από την κρατική διαχείριση και διανομή. Μόλις μετά την είσοδο της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, η χώρα απέκτησε επιτέλους ανταγωνιστικές βιομηχανίες - κυρίως τροφίμων.

Τόσο τα δεξιά όσο και τα αριστερά ελληνικά κόμματα, παρέμειναν προσηλωμένα στον κρατισμό, τους προστατευτικούς δασμούς, το κράτος-πρόνοιας και γενικά στην εντύπωση ότι οι πολίτες έπρεπε να σιτίζονται πάντοτε στο κρατικό πρυτανείο. Η έννοια της ελεύθερης αγοράς δεν συγκίνησε ποτέ τους δεξιούς και υπήρξε ανάθεμα για τους αριστερούς του πολιτικού φάσματος. Ο όρος «νεοφιλελεύθερος» αποτελεί ρετσινιά που αποδίδουν οι περισσότεροι δημοσιογράφοι σε όποιον τολμάει να ασκήσει κριτική στον κρατισμό. Ο Στέφανος Μάνος και ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος ως μόνοι γνήσιοι οπαδοί του οικονομικού φιλελευθερισμού, επιβεβαίωσαν με την πολιτική μοναξιά τους τις διαθέσεις των άλλων πολιτικών προς την ιδεολογία τους.

Η θητεία της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ιδιαίτερα μετά την είσοδο της χώρας στην ΟΝΕ, απήλλαξε κάπως τον πολιτικό λόγο από το μονοπώλιο του κρατισμού. Η κρίση επανέφερε στη μνήμη των φορολογουμένων, αλλά ως νέα ανάγνωση, το παρελθόν της «Ολυμπιακής», τις αμαρτωλές ΔΕΚΟ και τους υψηλόμισθους διευθυντές τους, τις συνδικαλιστικές ελίτ του Δημοσίου και τα σκάνδαλα των πολιτικών. Τα μέτρα εξάλλου που επέβαλε το Μνημόνιο, όσο αντιδημοτικά και αν είναι, μας μαθαίνουν ότι σήμερα πληρώνουμε ένα παρελθόν παροχών και αυξήσεων μισθών που δεν αντιστοιχούσαν με την παραγωγικότητα της οικονομίας, τους πτωτικούς ρυθμούς ανάπτυξης και το ελλειμματικό μας εμπορικό ισοζύγιο. Η πρακτική των παράλογων αυξήσεων εξασφάλιζε βέβαια την εκλογική επιτυχία των δύο μεγάλων, αλλά υπονόμευε την ελληνική ανταγωνιστικότητα.

Τι θα γεννηθεί άραγε από τις στρεβλώσεις του κράτους και του πολιτικού βίου των τελευταίων δεκαετιών; Η γένεση του Μπερλουσκόνι στην Ιταλία ήταν προϊόν μακράς κυοφορίας. Ευχόμαστε η πολυαναμενόμενη ανακαίνιση του πολιτικού μας προσωπικού να μην είναι το ίδιο απογοητευτική. Στη σημερινή Ελλάδα παρουσιάζεται, τουλάχιστον στις δημοσκοπήσεις, μια μετατόπιση ψήφων από τα μεγάλα κόμματα σε δεξιότερους και αριστερότερους σχηματισμούς. Καθώς τα κόμματα «εξουσίας» δεν υπόσχονται πλέον στις πολιτικές τους πελατείες πλούσιες ανταμοιβές, αφού η κρατική περιουσία συρρικνώνεται, οι ψηφοφόροι αναζητούν ενδεχομένως κόμματα που αντιστοιχούν ευθέως με την ιδεολογία και τη σημερινή τους καχεξία.

Οι ερχόμενες εκλογές θα παρουσιάσουν μεγάλη διασπορά ψήφων, αν οι δημοσκοπήσεις δεν παραπλανήθηκαν από τους ερωτηθέντες. Ετσι ψήφοι της Νέας Δημοκρατίας θα περάσουν στον κ. Καμμένο και του ΠΑΣΟΚ στη ΔΗΜ.ΑΡ. Υπό τους όρους αυτούς γεννιέται το ερώτημα αν θα καταφέρουν τα δύο μεγάλα κόμματα να σχηματίσουν κυβέρνηση συνασπισμού χωρίς τη συνδρομή τρίτου.

* Ο κ. Θάνος Βερέμης είναι αντιπρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ.+