Τουρκικοί κεραυνοί εναντίον της Ευρώπης Νοιάζονται πραγματικά οι γείτονες για την ένταξη, μετά τη θεαματική ανάπτυξή τους;

 Στάθης Ευσταθιάδης

Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου μιλά στο Συνεδριακό Κέντρο της Κωνσταντινούπολης στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου μετά το πέρας της διεθνούς συνάντησης για τη Συρία. Η Τουρκία φιλοξενεί πλήθος συνεδρίων και πολλές συναντήσεις αρχηγών κρατών ή υπουργών

Η κυβέρνηση Ερντογάν δεν είναι ικανοποιημένη από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Αναγνωρίζει ότι υπάρχει συνεργασία αλλά οι Βρυξέλλες «θα μπορούσαν να κάνουν πολύ περισσότερα» δήλωσε ο κ. Εγκεμέν Μπαγκίς, υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και διαπραγματευτής της Τουρκίας για την ένταξή της στην ΕΕ, απαντώντας σε ερώτημα που του έθεσε «Το Βήμα». Η αντιπολίτευση – από το εθνικιστικό MHR και το κεμαλικό κεντροαριστερό CHP ως το BDP που εκφράζει το κουρδικό τμήμα της χώρας – δεν έχει πολύ διαφορετικές εκτιμήσεις για τη στάση της ΕΕ έναντι της Τουρκίας.

Το κάθε κόμμα στην Τουρκία καθορίζει τη θέση του ανάλογα με το πώς η ΕΕ αντιμετωπίζει ένα ζήτημα το οποίο είναι ιδιαίτερης σημασίας για την πολιτική του κόμματος. Ετσι η «αδικαιολόγητη σιωπή», κατά τους επικριτές, που δείχνουν οι Βρυξέλλες στις «βιαιότητες» της αστυνομίας εναντίον «ειρηνικών διαδηλωτών» επιτρέπει σε στέλεχος του BDP να τη χαρακτηρίσει «απαράδεκτη» και «απογοητευτική», ενώ στο MHR βλέπουν με κάποια δόση ανοχής τη βραδύτητα με την οποία προχωρούν οι ενταξιακές συνομιλίες, αναγνωρίζουν την «πολυπλοκότητά» τους και καταλογίζουν ευθύνες σχεδόν αποκλειστικά στην τουρκική κυβέρνηση.

 

Η αντιπροσωπεία της ΕΕ στην Τουρκία και η τουρκική κυβέρνηση οργάνωσαν από κοινού τις τελευταίες ημέρες του Μαρτίου μια σειρά συναντήσεις στην Κωνσταντινούπολη και στην Αγκυρα ευρωπαίων δημοσιογράφων με υπουργούς, πανεπιστημιακούς και ηγετικές προσωπικότητες των τριών κομμάτων της αντιπολίτευσης. Θέμα: «Η εξωτερική πολιτική της ΕΕ και της Τουρκίας - Κοινά ενδιαφέροντα και προκλήσεις». Δεν ανακοινώθηκαν νέες κατευθύνσεις στην πολιτική, δεν ήρθε στο φως καμία μυστική έκθεση ούτε προκλήθηκε κάποιο επεισόδιο. Ηταν ένα γενικό, ενδιαφέρον μπρίφινγκ.

 

Φυσικά, ήταν μια ευκαιρία για την τουρκική κυβέρνηση να προβάλει το - πραγματικά εντυπωσιακό - έργο της και να διατυπώσει τα παράπονά της για τη στάση της ΕΕ απέναντι στην Τουρκία την οποία θεωρεί μεροληπτική. Με ποια λογική 400.000 άνθρωποι υπαγορεύουν και καθορίζουν τη στάση 500 εκατ. Ευρωπαίων, εξανίσταται ο υπουργός κ. Μπαγκίς, εννοώντας την Κύπρο, η οποία έχει μπλοκάρει την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας εφόσον η Αγκυρα δεν τηρεί τις αντίστοιχες υποχρεώσεις της. Και πώς καταργεί τη βίζα για τους Σέρβους, που μόλις πριν λίγους μήνες πήραν το ο.κ. της ΕΕ να αρχίσουν ενταξιακή προεργασία, και ζητά βίζα από τους Τούρκους; Ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής αντιπροσωπείας στην Τουρκία πρέσβης Ζαν-Μορίς Ριπέρ - είχε υπηρετήσει ως πρεσβευτής της Γαλλίας στην Αθήνα - έχει μια εξήγηση στην τουρκική διαμαρτυρία. Δυστυχώς, λέει, η Τουρκία δυσκολεύεται να εννοήσει πώς εργάζεται και πώς λειτουργεί η ΕΕ, ότι το κάθε κράτος-μέλος της έχει την ίδια βαρύτητα και ότι όλα ακολουθούν και δεσμεύονται από κοινές αρχές και αποφάσεις.

 

Ενδιαφέρεται όμως πραγματικά η Τουρκία να ενταχθεί στην Ευρώπη; Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν σταθερή μείωση του ενδιαφέροντος. Η κυβέρνηση, τόσο ο κ. Μπαγκίς όσο και ο νέος υφυπουργός Εξωτερικών Χασάν Γκεγκίς - υπηρέτησε πρεσβευτής στην Αθήνα ως τον περασμένο Δεκέμβριο - βεβαιώνουν ότι η ένταξη αποτελεί «κεντρικό, βασικό στόχο» της κυβερνητικής πολιτικής. Μάλιστα ο κ. Μπαγκίς, ο οποίος όχι μόνο στην Αγκυρα αλλά και στις Βρυξέλλες δεν διστάζει να διογκώνει το πολιτικό μέγεθος της χώρας του, έδωσε και ένα «πρόσθετο πειστήριο» του ενδιαφέροντος της κυβέρνησης Ερντογάν.

 

Η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ, λέει, «θα μεταμορφώσει την Ευρωπαϊκή Ενωση σε ένωση παγκόσμια», καθώς η Τουρκία είναι σήμερα πόλος έλξης, οδηγός και βάση συνεργασίας με όλες τις χώρες που την περιβάλλουν. Δεν συμφωνεί με τέτοιες κορόνες η αντιπολίτευση. Κατά τον κ. Γκιουλτάν Κισανάκ του κεντροδεξιού MHR, η κυβέρνηση έχει εγκαταλείψει ουσιαστικά τις γενναίες δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις και δεν δίνει μεγάλη προσοχή στην ένταξη. Ο Τύπος και τα ΜΜΕ ελέγχονται από την κυβέρνηση και όσοι «βλέπουν την κατάσταση διαφορετικά» γνωρίζουν τη φυλακή για απεριόριστο διάστημα χωρίς να δικαστούν - οπότε μπορεί να κριθούν αθώοι.

 

Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης κ. Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου του κεμαλικού, κεντροαριστερού κόμματος είναι πιο κατηγορηματικός. Ο κ. Ερντογάν κατέβηκε στις εκλογές με τη σημαία της Ευρώπης. Αλλά «δεν έχει γίνει τίποτε» προς αυτή την κατεύθυνση και αυτό απογοήτευσε τον κόσμο, όπως «δεν υπήρξε πρόοδος προς τη δημοκρατικοποίηση» της χώρας. Οχι μονο οι κυβερνητικοί κκ. Μπαγκίς και Γκεγκίς αλλά και δημοσιογράφοι και πανεπιστημιακοί σημειώνουν την οικονομική, κοινωνική και πολιτική άνθηση. Τη διαπιστώνει ο κάθε επισκέπτης. Η μέση ηλικία του πληθυσμού της είναι 28,5 χρόνων, το ΑΕΠ έκανε άλμα σε τέσσερα χρόνια και έφθασε τα 11.000 δολάρια, με στόχο να γίνει 20.000 δολάρια το 2023, στα 100 χρόνια που συμπληρώνει η Τουρκική Δημοκρατία, όταν ενάμισι δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλον τον κόσμο αγοράζουν προϊόντα «made in Turkey».

Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ, Ιράν
Γύρω-γύρω όλοι...
Και η περιβόητη πολιτική τού «μηδέν πρόβλημα με τους γείτονες» του υπουργού κ. Αχμέτ Νταβούτογλου; Προχωρεί, λέει ο κ. Μπαγκίς. Εστω με σκαμπανεβάσματα. Οι σχέσεις με το Ιράν; Καλύτερα θα ήταν, «αντί να επιβάλλουν κυρώσεις και εμπάργκο, να άνοιγαν ένα McDonald's στην Τεχεράνη». Το πρόβλημα με τους Κούρδους; Είναι η κυβέρνηση που το κάνει «πρόβλημα», λέει ο κ. Κισανάκ του εθνικιστικού MHR. Ο λαός δεν δίνει μεγάλη σημασία πλέον. Και προσθέτει με αναφορά στα θύματα: «Δεν μπορεί 43.000 νεκροί να είναι τρομοκράτες». Οσο για το Ισραήλ, κυβέρνηση και αντιπολίτευση συμφωνούν ότι οφείλει να απολογηθεί και να ζητήσει συγγνώμη για το «έγκλημα» - την επίθεση στο σκάφος «Μαρμαρά» τον Μάιο του 2010. Για τη «δολοφονία εννέα Τούρκων στα διεθνή ύδατα». Σπεύδουν όμως να σημειώσουν ότι το εμπόριο με το Ισραήλ αυξήθηκε κατά 20% πέρυσι.

Το Κυπριακό; Οι σχέσεις με την Ελλάδα; Η Αθήνα «δεν τήρησε τις υποσχέσεις που έδωσαν τρεις κατά σειρά πρωθυπουργοί». Η Τουρκία έκανε το καθήκον της και προς τις δύο. Οι Τουρκοκύπριοι είναι πάντα «ανοικτοί με στόχο τη συνένωση» αλλά «η άλλη πλευρά» παίζει παιχνίδι και σ' αυτό συμμετέχει και η ΕΕ. Ο πρέσβης κ. Ρίπερτ σημειώνει ότι «η Βόρεια Κύπρος παίρνει 3 εκατ. ευρώ βοήθεια τον χρόνο από την ΕΕ, το μεγαλύτερο κατά κεφαλήν μπόνους που δίνει η ΕΕ σε τρίτους».