Στην Ελλάδα, μία και μοναδική λύση: η Διάλυση του Λαού

γράφει ο Bruno GUIGUE, Καθηγητής Φιλοσοφίας

Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ

Με την άρνηση της δημοκρατίας από τις ελίτ που ισχυρίζονται ότι είναι εγγυητές της, η ελληνική κρίση αποτελεί ένα θαυμάσιο παράδειγμα: επιστρέφεται κακόβουλα η ευρωπαϊκή οικοδόμηση πράγματι στο ιδρυτικό σφάλμα της. Όπως η επιστροφή του καταπιεσμένου, η εκφραζόμενη ψηφοφορία στις κοινοβουλευτικές εκλογές υπογραμμίζει, περισσότερο από την χρεοκοπία ενός κράτους στα πρόθυρα της πτώχευσης, το συσσωρευμένο έλλειμμα δημοκρατίας της οποίας το κοινοτικό diktat είναι το ύστατο αβατάρι.

Βεβαίως, προκαλώντας μια συντριπτική ήττα στα κυβερνώντα κόμματα, ο ελληνικός λαός κατήγγειλε την τιμωρητική επιχείρηση που διοργανώθηκε από το διεθνές χρηματοοικονομικό σύστημα. Αρνήθηκε τη διάσωση των σκοτεινών τραπεζών που τροφοδότησαν τη διαφθορά και τις πελατειακές σχέσεις. Ακόμα καλύτερα, ψηφίζοντας τη ριζοσπαστική αριστερά, απέκλεισε  ένα οικονομικό και κοινωνικό σύστημα του οποίου η απαιτούμενη λιτότητα που ζητείται από τις  Βρυξέλλες θα διασφάλιζε τη βιωσιμότητα.

Αλλά πιο βαθιά, ο ελληνικός λαός κοινοποίησε στους ισχυρούς, εδώ και αλλού, ότι είναι αυτός που βρίσκεται στο τιμόνι και κάνει κουμάντο. Είναι, άραγε, η οικονομία τόσο σημαντικό θέμα για να αποφασίσει ο λαός ή θα πρέπει να διευθετηθεί η μοίρα της από άλλους; Επομένως, τι αξίζει ένα σχέδιο οικονομικής ανάκαμψης που δεν το θέλει ο λαός; Αν έχει ακόμα κάποιο νόημα η δημοκρατία, η απάντηση είναι σαφής: είναι άχρηστο.

Η ανευθυνότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος

Παρά του γεγονότος ότι ο κυρίαρχος λόγος προβάλλει τις απόψεις της γερμανικής τράπεζας κατηγορώντας  την ελληνική ανευθυνότητα, ισχύει μάλλον αυτός των χρηματοπιστωτικών αγορών. Όχι μόνο επειδή η κερδοσκοπία τους προκάλεσε τον παγκόσμιο μαρασμό, αλλά επειδή δεν λογοδοτούν για τις πράξεις τους, ακριβέστερα, σε κανέναν. Η έκταση της εξουσίας τους είναι αντιστρόφως ανάλογη με την έκταση του ελέγχου στον οποίον υπόκεινται.  Η «εμπιστοσύνη της αγοράς», αυτή η αφαίρεση πίσω από την οποία κρύβεται η απληστία για κέρδη των ιδιοκτήτων του κεφαλαίου, παίρνει για τους ιδίους τη θέση της καθολικής ψηφοφορίας.

Αυτή η δια-εθνική οικονομική δύναμη η οποία δεν υπόκειται σε κανένα νόμο, θα ήθελε χωρίς αμφιβολία  να την υπακούουν οι κυβερνήσεις στο δικό της τον νόμο. Αλλά γιατί οι λαοί, όταν τους δίνεται η ευκαιρία να εκφράσουν τη θέλησή τους, θα έπρεπε να υπακούσουν; Στο όνομα ποιάς νομιμότητας  θα έπρεπε ο Έλληνας εργαζόμενος η δημόσιος υπάλληλος  να υποστεί λιμό για να διασώσει τις τράπεζες που είναι τριπλάσια υπεύθυνες για την κρίση: τροφοδοτώντας την πολιτική κακοδιαχείριση, κερδοσκοπώντας ασύστολα, και υποχρεώνοντας μια κατεστραμμένη χώρα, επιπλέον, να πληρώσει τοκογλυφικά επιτόκια που διαιωνίζουν την κρίση;

Θα αντιταχθεί κανείς ότι με την άρνηση εφαρμογής των μέτρων λιτότητας, ενώ εύχονται να παραμείνουν στη ζώνη του ευρώ, οι Έλληνες θέλουν να διατηρήσουν τα οφέλη αποφεύγοντας παράλληλα τα μειονεκτήματα του κοινοτικού συστήματος της ΕΕ. Λίγο απατεώνες, θα ονειρεύονταν μια γενναιόδωρη χρηματοπιστωτική αρωγή που θα τους επέτρεπε να διαιωνίσουν τις κακές συνήθειες τους.

Αλλά ένας τέτοιος συλλογισμός αγνοεί ένα ουσιαστικό στοιχείο για το οποίο τα μέσα ενημέρωσης δεν συζητούν, καθώς διαταράσσει πολύ την επίσημη άποψη: όπως ο ελληνικός λαός στο σύνολο του, οι πολιτικές δυνάμεις εχθρικές προς τη λιτότητα δεν είναι υπεύθυνες για την απληστία εκείνων που κατέστρεψαν τη χώρα.

Και, επιπλέον, αυτές οι δυνάμεις δεν είναι υπέρ ενός φορολογικού και κοινωνικού status quo του οποίου οι πλουσιότεροι είναι οι κύριοι δικαιούχοι. Σε μια χώρα όπου οι πλούσιοι εφοπλιστές και η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν πληρώνουν φόρους, η δίκαιη κατανομή των φορολογικών βαρών βρίσκεται στη καρδιά του προβλήματος. Είναι από την επίλυση αυτού του προβλήματος που εξαρτάται η οικονομική ανάκαμψη της χώρας, παρά μια ακόμη εκδοχή μιας ευρωπαϊκής υπαγόρευσης, η οποία το μόνο αποτέλεσμα που θα είχε είναι να ωθήσει την ελληνική οικονομία στην ύφεση.

Τίποτα το εκπληκτικό επομένως, ότι αυτή η διάσταση της πολιτικής αντιπαράθεσης στην Ελλάδα κρύβεται εντελώς από αυτούς τους φρουρούς του κεφαλαίου, που αποτελούν τα κύρια μέσα μαζικής ενημέρωσης. Αποβλακώνοντας τον ελληνικό λαό, η συνηθισμένη μιντιατική  έκδοση μας παρουσιάσει την συζήτηση  μεταξύ των πολιτικών δυνάμεων ως σκοτεινό κουβάρι, όπου η πολιτική ανευθυνότητα ς θα διπλασίαζε την οικονομική ανευθυνότητα ενός ολόκληρου πληθυσμού.

Ο ελληνικός λαός παρουσιάζεται ως σπάταλος

Κατά βάθος, όλα συμβαίνουν σαν ο σεισμός των βουλευτικών εκλογών, όπου τα αριστερά κόμματα εχθρικά προς την λιτότητα συγκέντρωσαν το 32% των ψήφων, έπρεπε να πνιγεί σε ένα αμάλγαμα όπου μια ακαθόριστη πολιτική διαφθορά θα μετέφραζε την ασυνειδησία ενός σπάταλου λαού. Αλλά , ενώ είναι παραπλανητική, αυτή η απάτη δεν παύει να είναι αποτελεσματική: επιτρέπει να νομιμοποιήσει τα μέτρα λιτότητας που επιβάλλονται στους φτωχούς, στην Ελλάδα, στα μάτια ενός ευρωπαϊκού πληθυσμού που καλείται να πληρώσει τα σπασμένα της κρίσης.  

Για τους Γερμανούς και τους Γάλλους, το σκιάχτρο της ελληνικής κρίσης ανάγεται σε διπλή παιδαγωγική αξία:

·         φρενάρει τις κοινωνικές απαιτήσεις υπό την απειλή της λιτότητας,

·         απαλλάσσει τις ελίτ από το φιάσκο του ευρώ αποδίδοντας το στον τροπισμό αυτού του λαού που βρίσκεται στις παρυφές της Ευρώπης.

Ενώ η ελληνική οικονομική κρίση είναι η σωρευτική επίδραση της κοινωνικής αδικίας, της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και του ευρωπαϊκού νομισματικού ζυγού, την προσάπτουν στον εγγενή παραλογισμό ενός πληθυσμού που παραμένει αγκιστρωμένος στα αρχαϊκά προνόμια του.

Ξεχνώντας ότι το ήμισυ του ενεργού εργατικού δυναμικού είναι άνεργο και ότι οι φτωχοί έγιναν ακόμα φτωχότεροι μετά από πέντε χρόνια ύφεσης, οι ευρωπαϊκές άρχουσες ελίτ τελούν με αυτόν τον τρόπο μια διπλή άρνηση: καταρχήν άρνηση της πραγματικότητας, απαιτώντας στο όνομα μιας υποτιθέμενης συλλογικής ευθύνης του ελληνικού λαού, την απόλυτη εξαθλίωση του, σαν να μπορούσε αυτή η πολιτική να οδηγήσει σε τίποτα άλλο από πεισματική άρνηση στο όνομα της κοινής λογικής και του απλού ένστικτου επιβίωσης.

Άρνηση της δημοκρατίας, στη συνέχεια, αφού η τρόικα (ΕΚ, ΕΚΤ, ΔΝΤ) δεν θεωρεί ποτέ τη λαϊκή έγκριση του σχεδίου λιτότητας, ως προϋπόθεση για την εφαρμογή του, αλλά ως μια ασήμαντη διατύπωση. Δεν ζητούν από τους Έλληνες, αν είναι πρόθυμοι να θυσιάσουν τη ζωή τους προς όφελος των τραπεζών, αφού κανείς δεν αμφιβάλλει για την απάντηση: περιμένουν απλά τους εκπροσώπους τους να δώσουν αυτή την έγκριση στην θέση τούς.

Αλλά αλίμονο σε αυτούς αν προσποιούνται τους αντάρτες: η ανάκληση στην τάξη δεν αργεί, και η απειλή της χρηματοοικονομικής αποκάλυψης παίζει τον ρόλο ενός ισχυρού κίνητρου για την καπιταλιστική ορθοδοξία.

Θυμόμαστε το δημοψήφισμα που ανήγγειλε με στόμφο το 2011, που συνέχεια ακυρώθηκε,  ο σοσιαλιστής πρωθυπουργός: ενώπιο του θυμού των ηγετών της ΕΕ και των συνδεδεμένων μέσων ενημέρωσης τους, ο κ. Παπανδρέου άλλαξε γνώμη σε δευτερόλεπτο.

Η δημοκρατία υπό όρους

Να δοθεί φωνή στον λαό για το δικό του μέλλον; Αυτή η παράλογη ιδέα αποσύρθηκε αμέσως από την αγορά, ταιριάζει απόλυτα η έκφραση. Είναι αλήθεια ότι η κακοτυχία του γαλλο-ιρλανδικού δημοψηφίσματος το 2005, είχε αφήσει κακές αναμνήσεις για όσους προτιμούν να αποφασίζουν στην θέση του λαού. Ακόμη και αν, μετά την εκλογή του Σαρκοζί, η λαϊκή βούληση, η οποία είχε μιλήσει στη Γαλλία με το 55% υπέρ της απόρριψης της Συνταγματικής Συνθήκης, γελοιοποιήθηκε αμέσως από τον τσαρλατάνο επικεφαλής της αποκομπλεξαρισμένης  δεξιάς.

Διότι η δημοκρατία βρίσκει χάρη στα μάτια της κυρίαρχης ελίτ, παρά μόνο όταν η άσκηση της παραμένει αυστηρά σύμφωνη με τα συμφέροντά της.

Η λαϊκή ετυμηγορία; Η αρετή της είναι επιβεβαιωτική, ποτέ δηλωτική.  Στη οργανωμένη δημοκρατία που μας υπόσχονται οι αγορές, ο ίδιος ο λαός είναι μια αίθουσα καταγραφής, και όχι πηγή της νομιμότητας. Δεν αποφασίζει για τίποτα, απορροφά μειλίχια, και πάλι μέσω εκπρόσωπων που παρεμβάλλονται αφού ο δρόμος της άμεσης διαβούλευσης του είναι κλειστός.

Άλλωστε, γνωρίζει ο λαός τι είναι πραγματικά καλό για αυτόν; Μετράμε εύκολα το απροσδόκητο αυτής της αντιπροσώπευσης: ο λαός, πάντα στον πειρασμό από το μισητό λαϊκισμό, είναι ένας κωφός και τυφλός γίγαντας, του οποίου οι ελίτ αποτελούν τα μάτια και τα αυτιά. Με σκληρότητα θα πρέπει, ακριβώς για να μη εδραιωθεί καμία φιλοδοξία, να προκαθορίσουν υγιή όρια στις μπερδεμένες επιθυμίες του. Πάντα ανικανοποίητος, παιδαριώδης και άστατος, δεν θα πρέπει συνεχώς να τεθεί και πάλι στο σωστό δρόμο;

Είναι αυτή η νέα έκδοση του φωτισμένου δεσποτισμού που ξεδιπλώνεται μπροστά στα μάτια μας: εάν, κατά τύχη, ο λαός επηρεασμένος  από κακούς οιωνούς, ψηφίζει λάθος, φτάνει απλώς να ακυρώσουν τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας, δίνοντας στους εκπροσώπους του την αποστολή να φροντίσουν να διαγράψουν το αποτέλεσμα μιας προσωρινής εκτροπής.

Αλλά η επιχείρηση δεν είναι πάντα χωρίς κίνδυνο: μετά από όλα, είναι καλύτερα ο λαός να μη ψηφίσει καθόλου. Για να αποφευχθούν κακές εκπλήξεις, τίποτα δεν είναι πιο ασφαλές από τη σιωπή: όπως ο Τρωικός Πόλεμος, το δημοψήφισμα δεν θα λάβει χώρα.

Δυσφήμηση της άρνησης της λιτότητας από τους Έλληνες

Τι κρίμα που δεν αντικατάστησαν τις εκλογές με ένα δημοψήφισμα υπέρ του κεφαλαίου στις αίθουσες των αγορών! Αφού απέτυχαν να καταργήσουν τους δημοκρατικούς θεσμούς που αποκτήθηκαν με σκληρή πάλη, οι δυνάμεις του χρήματος προσπαθούν όμως να τους στερήσουν την ουσία τους. Ας ψηφίσουν όσο θέλουν, λίγο μετρά, αφού την εξουσία που πιστεύει ότι ασκεί ο λαός δεν είναι παρά μόνο μια ψευδαίσθηση.  Διαψεύδοντας τον γκωλικό μοντέλο, οι ελίτ μας το λένε: η πραγματική δύναμη δεν κατοικεί πλέον σε αυτά τα μαγικά κουτιά που είναι οι κάλπες, αλλά στο σκουπιδοτενεκέ που τα μαζεύει όλα.

Εντυπωσιακό είναι το πώς τα γαλλικά μέσα ενημέρωσης για αρκετές ημέρες, παρουσίασαν τα αποτελέσματα των ελληνικών εκλογών. Ενώ το μεγάλο γεγονός βρισκόταν στην κατάρρευση του παραδοσιακού δικομματισμού υπέρ της ριζοσπαστικής αριστεράς, φάνηκε ότι το μόνο γεγονός που άξιζε σχόλιο ήταν το ποσοστό του 7% που πήρε ένα κόμμα της ακροδεξιάς. Από την λαϊκή έκφραση του ελληνικού λαού, γιατί να κρατήσουν μόνο αυτή τη πτυχή, σίγουρα ενοχλητική και αηδιαστική, αλλά καθόλου πρωτεύουσα;

Ίσως έπρεπε, σε οποιαδήποτε τιμή, να δυσφημιστεί στη γαλλική κοινή γνώμη η εκλογική διαδικασία με την οποία οι Έλληνες εξέφρασαν τόσο την άρνηση της λιτότητας, την ελπίδα για κοινωνική μεταρρύθμιση και την εμπιστοσύνη τους στη δημοκρατία;

Η κυριαρχία του λαού, σε αυτούς τους Έλληνες που ήταν μεταξύ των πρώτων που βιώσαν τις αρετές της, δεν θα εξημερωθεί ίσως σύντομα. Και η μόνη διαθέσιμη λύση για τους Ευρωπαίους ηγέτες να ικανοποιήσουν τις αδηφάγες αγορές, θα είναι αυτή που πρότεινε ο Μπέρτολτ Μπρεχτ σε ένα διάσημο πείραγμα: παραμένει μοναδικά μια λύση, από δω και στο εξής, ο λαός πρέπει να διαλυθεί.

Bruno GUIGUE

Πηγή