Μια ψύχραιμη προσέγγιση του ιστορικού ζητήματος περί Ποντίων

Του Νάσου Θεοδωρίδη*

Η επιχειρηματολογία της εθνικιστικής μερίδας των Ποντίων, σε σχέση με αυτά που υπέφερε ο ποντιακός λαός από το 1915 έως το 1924, αναφέρεται πράγματι σε πολλές αλήθειες, ταυτόχρονα όμως δεν διστάζει να χρησιμοποιεί μισές αλήθειες, να αποκρύπτει άλλες αλήθειες και να διαδίδει πολλά ψεύδη

Οι επετειακές κραυγές που συνήθως ακούγονται και γράφονται κάθε άνοιξη για το ζήτημα της όντως απεχθούς και μαζικής εξόντωσης των Ποντίων επιτάσσουν μια ψύχραιμη προσέγγιση και αποτίμηση του ιστορικού αυτού ζητήματος. Δυστυχώς μέχρι σήμερα ουδείς ειδήμων ασχολήθηκε αντικειμενικά με την ιστορική ανάλυση της άλλης πλευράς της αλήθειας στο θέμα του ελληνισμού του Πόντου.
Η επιχειρηματολογία της εθνικιστικής μερίδας των Ποντίων, σε σχέση με αυτά που υπέφερε ο ποντιακός λαός από το 1915 έως το 1924, αναφέρεται πράγματι σε πολλές αλήθειες, ταυτόχρονα όμως δεν διστάζει να χρησιμοποιεί μισές αλήθειες, να αποκρύπτει άλλες αλήθειες και να διαδίδει πολλά ψεύδη.
Από κοινωνικής και πολιτικής σκοπιάς το πιο αναληθές κατασκεύασμα είναι η θεωρία του λεγόμενου επαναστατικού αγώνα προς «απελευθέρωση» του Πόντου από τον «τουρκικό ζυγό». Θεωρητικά ο όρος «απελευθέρωση» μπορεί να έχει αποδεκτό περιεχόμενο μόνο όταν αφορά σε μια σχετικά μεγάλη εδαφική περιοχή όπου η φίλια εθνική ομάδα αποτελεί την πληθυσμιακή πλειοψηφία.

Στην προκειμένη περίπτωση ο ελληνικός πληθυσμός των τριών νομών ή Βιλαετίων, του Πόντου αποτελούσε μια σημαντική, μια μικρή ή μια εντελώς ασήμαντη μειοψηφία. Τα επίσημα αυτά στατιστικά στοιχεία, που αφορούν στο έτος 1912, προέρχονται από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Σωτηριάδη. Συγκεκριμένα, στον νομό, δηλαδή στο Βιλαέτι της Τραπεζούντας οι Έλληνες ανέρχονταν μόνο στο 25,9% του συνολικού πληθυσμού, συγκεκριμένα οι Τούρκοι αριθμούσαν 957.866 άτομα ενώ οι Έλληνες ανέρχονταν μόνο σε 353.533.

Το πραγματικό αντάρτικο στον Πόντο άρχισε μόλις το 1916, όταν οι Ρώσοι κατέλαβαν την πόλη της Τραπεζούντας μεταφέροντας το ρωσοτουρκικό πολεμικό μέτωπο στην περιοχή εκείνη. Οργανωτής του ελληνικού αντάρτικου ήταν ο φανατικός «στρατηγός» Καραβαγγέλης, ο οποίος ήρθε στη Σαμψούντα το 1908 ως μητροπολίτης.

Μετά τη δημιουργία των ανταρτικών σωμάτων με χρήματα και πολεμοφόδια που πήρε ο μητροπολίτης από τους Ρώσους, τα εξαπέλυσε να προσβάλουν τον τουρκικό στρατό στα μετόπισθέν του, τη στιγμή κατά την οποίαν οι Τούρκοι πολεμούσαν τον ρωσικό στρατό στο μέτωπο της Τραπεζούντας.

Οι αντάρτες του Πόντου συντάχθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου με τα εχθρικά κατοχικά στρατεύματα της Ρωσίας, καταπολέμησαν τον στρατό του κράτους του οποίου ήταν υπήκοοι, καταπιέζοντας και σκοτώνοντας αλλόθρησκους συμπολίτες τους.

Οι ταλαίπωροι αντάρτες, το πλείστον τουρκόφωνοι και αναλφάβητοι, έπεσαν στην παγίδα του αιμοσταγούς αυτού παπά χωρίς να αναλογιστούν τις συνέπειες του λεγόμενου απελευθερωτικού αγώνα, δηλαδή δεν συνειδητοποίησαν καν το τι θα απογίνονταν αυτοί μετά το τέλος του πολέμου, όταν ο μεν παπάς θα εξαφανιζόταν για να σωθεί, όπως και έγινε, αυτοί όμως θα παρέμεναν.

Κάτω από την εγκληματική καθοδήγηση του Καραβαγγέλη οι χριστιανοί άρχισαν να πυκνώνουν τις τάξεις των ανταρτών χτυπώντας πισώπλατα τον τουρκικό στρατό και ληστεύοντας κυρίως τουρκικά χωριά, για να μπορέσουν να επιβιώσουν.

Λόγω των πράξεων αυτών ο τουρκικός στρατός άρχισε στην περιοχή της Μπάφρας το κυνήγι εναντίον των ανταρτών, που μετεξελίχθηκε βεβαίως σε μαζική εθνοκάθαρση, απολύτως κατακριτέα αλλά και διακριτή από μια «γενοκτονία», που θα προϋπέθετε «άμεσο δόλο εξόντωσης μέχρις ενός», πράγμα αναπόδεικτο.

Όμως στα ελληνικά ΜΜΕ γίνεται συνεχής αναφορά στα εγκλήματα που διέπραξαν οι Τούρκοι εναντίον των Ελλήνων στον Πόντο παρασιωπώντας συστηματικά τις εγκληματικές πράξεις των Ελλήνων ανταρτών, τις οποίες παρουσιάζει κομπάζοντας σε μια μελέτη του ο εθνικιστής Πόντιος συγγραφέας Ανθεμίδης («Επαναστατική τρομοκρατία – Αντίποινα των Ελλήνων κατά του τουρκικού πληθυσμού»).

Συνεπώς είναι ανεπίτρεπτο να ζητούμε με θορυβώδη τρόπο από την Τουρκία να καταδικάσει τα δικά της εγκλήματα, χωρίς όμως να ζητάμε συγγνώμη για παρόμοια εγκλήματα που έκανε η «δική μας» πλευρά.

* Ο Νάσος Θεοδωρίδης είναι δικηγόρος και μέλος της Π.Κ. του ΣΥΝ Αμπελοκήπων
http://www.avgi.gr/