«Οι έμποροι των εθνών» Παπαδιαμάντης Αλέξανδρος

Η αργία εγέννησε την πενίαν. Η πενία έτεκεν την πείναν. Η πείνα παρήγαγε την όρεξιν. Η όρεξις εγέννησε την αυθαιρεσίαν. Η αυθαιρεσία εγέννησε την ληστείαν. Η ληστεία εγέννησε την πολιτικήν. Ιδού η αυθεντική καταγωγή του τέρατος τούτου…Η δράση του τοποθετείται μεταξύ 1199 και 1207, δηλαδή λίγο πριν και λίγο μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους της τέταρτης Σταυροφορίας.Πρόκειται άραγε για ιστορικό μυθιστόρημα, με θέμα τη σύγκρουση Βενετών και Ελλήνων στο Αιγαίο; Ή μήπως για ένα μυθιστόρημα με θέση το οποίο υπερασπίζεται την Ελληνορθόδοξη Ανατολή κατά της Ρωμαιοκαθολικής Δύσης;
Πρόκειται κυριότατα για μια οξυδερκή και διεισδυτική μελέτη του ερωτικού πάθους, της σαρκικής επιθυμίας, του πόθου. Η Αυγούστα εγκαταλείπει τον σύζυγό της Ιωάννη Μούχρα και ακολουθεί τον Βενετό Μάρκο Σανούτο, όχι επειδή δυστυχεί με τον πρώτο και θέλει να ευτυχήσει με τον δεύτερο, αλλά γιατί είναι αιχμάλωτη μιας ακατανίκητης, κυριολεκτικά θανάσιμης ερωτικής επιθυμίας. Η Αυγούστα θα τραβήξει τον δρόμο του πάθους της μέχρι τέλους, μέχρι θανάτου: καίγεται ζωντανή, μόνη, πάνω στη ναυαρχίδα του εραστή της.Όπως σημειώνει και ο Σταύρος Ζουμπουλάκης στην εισαγωγή του βιβλίου: «Υπάρχουν, χωρίς αμφιβολία, πολλές πόρτες και παραπόρτια για να εισέλθει κανείς στους Εμπόρους των Εθνών και στο νόημά τους (η δύναμη και το χρήμα, επι παραδείγματι, η σύγκρουση Βενετών και Γραικορρωμαίων κ.ά.). Το ερωτικό πάθος της Αυγούστας είναι, νομίζουμε, η κύρια είσοδος.»
Αvgi.gr,Tromaktiko.net

Οι έμποροι των Εθνών, εκδόσεις ΕΣΤΙΑ, σελ. 391