Η επόμενη μέρα στην Τουρκία (Μέρος Δεύτερο)

Σχετικό άρθρο

Πού οδηγούνται τα πράγματα στην Τουρκία; (Μέρος Πρώτο)

Του Σάββα Καλεντερίδη

Σε άρθρο μας της Παρασκευής αναφερόμαστε στις αντικειμενικές συνθήκες που προκάλεσαν το ομολογουμένως ειρηνικό ξέσπασμα του κόσμου εναντίον του Ερντογάν και της κυβέρνησής του, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι τα αίτια αυτής της κρίσης είναι ενδογενή, με κυριώτερα τη ρατσιστική πολιτική εναντίον των μη σουνιτών  και κυρίως εναντίον των αλεβιτών, τη διαφθορά που αγγίζει πλέον και τον ίδιο τον Ερντογάν, την ισλαμική ατζέντα, που ανασύρει από το σουνιτικό του συρτάρι και φοβίζει τη φιλελεύθερη κοινωνία και την αλαζονική συμπεριφορά προς όλους όσους δεν τον στηρίζουν.
Όσον αφορά τους εξωγενείς παράγοντες, να σημειώσουμε ότι ασφαλώς και επεδίωξαν να παίξουν κάποιο ρόλο στην κρίση, κυρίως μέσα από επίσημες δηλώσεις και παρεμβάσεις δια του τύπου. Επειδή έχουν γραφτεί πολλά για τη στάση των ΗΠΑ, η εκτίμησή μας είναι ότι οι Αμερικανοί επίσημοι που έκαναν δηλώσεις για το θέμα, ακολούθησαν την πολιτική «μια στο καρφί και μια στο πέταλο» όχι τόσο γιατί είναι δυσαρεστημένοι από τον Ερντογάν, αλλά κυρίως γιατί ανησυχούν ότι με το χαρακτήρα και την αλαζονική του συμπεριφορά, μπορεί να οδηγήσει τα πράγματα στα άκρα, ακόμα και στην ανατροπή του, κάτι που ασφαλώς δεν θέλουν να συμβεί!

Φυσικά υπάρχουν κύκλοι που επηρεάζουν πράγματα στο εσωτερικό των ΗΠΑ -και δεν είναι μόνον οι εβραϊκοί- αλλά και άλλοι παράγοντες και χώρες, που δεν είναι ευχαριστημένοι με τις επιλογές του Ερντογάν. Όλοι αυτοί τήρησαν μια στάση που έδειχνε ότι ήθελαν την αποδυνάμωση του Ερντογάν σε τέτοιο βαθμό που να μην τους είναι ενοχλητικός, να μην έχει τη δυνατότητα να αντιστέκεται και να λέει «όχι», αλλά και να μην αμφισβητηθεί η θέση του στην εξουσία, γιατί είναι εξαιρετικά δύσκολο να διακρίνει κανείς ποια και πώς θα είναι η επόμενη μετά τον Ερντογάν ημέρα στην Τουρκία, χωρίς να επικρατήσει χάος και αστάθεια στο εσωτερικό και τον περίγυρό της!

Την ίδια στρατηγική ακολούθησαν και οι Κούρδοι, έχοντας ως στόχο να έχουν απέναντί τους, στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, έναν αδύναμο Ερντογάν και άρα πιο εύκολα διαχειρίσιμο, αλλά όχι τόσο αποδυναμωμένο που να μην μπορεί να σηκώσει το βάρος της πολιτικής λύσης του Κουρδικού, διαδικασία που είναι σε εξέλιξη, μέσω ημιεπίσημων συνομιλιών μεταξύ κυβέρνησης και ΡΚΚ-Οτζαλάν!

Όσον αφορά την Ελλάδα, αντί να διακινούνται σενάρια -που δεν έχουν λογική βάση- για εξαγωγή της κρίσης από την κυβέρνηση Ερντογάν μέσω ενός επεισοδίου με την Ελλάδα, καλό είναι να δούμε την όντως σοφή στάση που ακολουθούν προαναφερθέντες παράγοντες στο ζήτημα αυτό! Για να δικαιολογήσουμε το «δεν έχουν λογική βάση» τα σενάρια περί εξαγωγής κρίσης, να σημειώσουμε ότι κάτι τέτοιο μάλλον θα αποδυνάμωνε παρά θα ενίσχυε την κυβέρνηση Ερντογάν, αφού θα αποτελούσε κάτι σαν «φιλί της ζωής» στο στρατιωτικό κατεστημένο, ο ρόλος του οποίου θα αναδεικνυόταν και θα ενισχυόταν από μια στρατιωτική κρίση με την Ελλάδα! Πάντως, αν είναι δυνατόν να συμβεί κάτι στο ζήτημα αυτό, πιο πιθανό είναι να γίνει μια καθαρή προβοκάτσια από τους στρατιωτικούς, για να πλήξουν τον Ερντογάν, παρά κάτι από την κυβέρνησή του. Από την πλευρά μας, δίνουμε ελάχιστες πιθανότητες να συμβεί κάτι τέτοιο, χωρίς να έχει «ουρά» που θα φθάνει πέραν του Ατλαντικού!

Τέλος, να αναφερθούμε στις εσωτερικές διεργασίες που γίνονται στην Τουρκία, με αφορμή τις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας, που συνεχίζονται για έβδομη μέρα (τη στιγμή που γράφεται το άρθρο). Πρώτα απ’ όλα να πούμε ότι είναι η πρώτη φορά που ο τουρκικός λαός συμμετέχει σε μαζικές εκδηλώσεις διαμαρτυρίας που δεν έχουν σχεδιαστεί από τους μηχανισμούς του βαθέος κράτους (εξαιροούνται οι συνδικαλιστικού χαρακτήρα). Με άλλα λόγια, είναι η πρώτη φορά που η τουρκική κοινωνία γεύεται τους καρπούς της δημοκρατίας, που μόνο κατ’ όνομα υπήρχε στην Τουρκική Δημοκρατία από το 1923 μέχρι σήμερα. Ένα άλλο θέμα που πρέπει να σημειώσουμε, είναι ότι οι διαδηλωτές δείχνουν αξιοσημείωτη ωριμότητα, δεν κάνουν βανδαλισμούς και παραμένουν για μέρες στις πλατείες. Για το πρώτο, καλόν είναι να προβληματιστούν οι Έλληνες «δημοκράτες», για το δεύτερο, δίνουμε την παρακάτω εξήγηση: Οι Τούρκοι δημοκράτες δεν έχουν κάποιο κόμμα ή φορέα για να εκφραστούν μέσω αυτού και δίνουν οι ίδιοι το παρών, ακηδεμόνευτα, καλύπτοντας αυτό το κενό, για να υπερασπιστούν τα δικαιώματα και τις ιδέες τους.

Τι μπορεί να σημαίνουν όλα αυτά για την Τουρκία;

Πρώτον, ο Ερντογάν, γιατί αυτό επέβαλαν οι σχέσεις του με τις ΗΠΑ, η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, αλλά και η πολιτική επιβίωση η δική του και του κόμματός του, αποδυνάμωσε τους κατασταλτικούς μηχανισμούς του κεμαλικού βαθέος κράτους και έκανε κάποια βήματα φιλελευθεροποίησης και εκδημοκρατισμού της χώρας, βήματα και διαρθρωτικές αλλαγές που επηρέασαν την κοινωνική και πολιτική συμπεριφορά των Τούρκων και κυρίως της νεολαίας. Με άλλα λόγια, οι αλλαγές αυτές δημιούργησαν το πρόπλασμα μιας δημοκρατικής κοινωνίας, η οποία αντιστέκεται στις απόπειρες αυταρχικοποίησης και συντηρητικοποίησης που επιχειρεί να κάνει ο Ερντογάν, είτε λόγω της ισλαμικής ατζέντας, είτε λόγω δικών του πολιτικών σχεδιασμών.

Αυτή η νέα κοινωνία, φαίνεται ότι δεν ανέχεται τη διαφθορά και τη δημιουργία ενός απολυταρχικού μηχανισμού εξουσίας, αποδεικτικό στοιχείο του οποίου είναι οι πιγκουίνοι του CNN TURK, τη στιγμή που το μητρικό κανάλι έδειχνε τις διαμαρτυρίες και την εξέγερση στην πλατεία Ταξίμ!

Με άλλα λόγια, ο Ερντογάν, ακριβώς γιατί δεν πίστεψε αλλά χρησιμοποίησε τη δημοκρατία, για να εξουδετερώσει τους στρατηγούς και τους κεμαλιστές, γίνεται τώρα θύμα των επιλογών του, αφού η δημοκρατία, την οποία όταν τον συνέφερε τη χρησιμοποίησε και τώρα επιχειρεί να περιορίσει, τον εκδικείται!

Δεύτερον, τα γεγονότα που είδαμε να εξελίσσονται όλες αυτές τις μέρες, έφεραν στην επιφάνεια τις ενδογενείς αδυναμίες της Τουρκίας και σε κάθε περίπτωση αποδυνάμωσαν την κυβέρνηση Ερντογάν στο εσωτερικό, ενώ σκίασαν και την «απαστράπτουσα» διεθνή εικόνα της Τουρκίας. Όλα αυτά μπορούμε να πούμε ότι εξισορροπούν κατά κάποιο τρόπο την κατάσταση, λόγω της δεινής θέσης που βρέθηκαν Κύπρος και Ελλάδα, στη διαχείριση των διεκδικήσεων της Τουρκίας στο μέτωπο Κύπρος – Αιγαίο – Θράκη.

Τρίτον και τελευταίο, η Τουρκία, με τα γεγονότα του Ταξίμ, παίρνει μια σημαντική «στροφή» στην ιστορία. Το επόμενο διάστημα θα δούμε αν θα δρομολογηθούν εξελίξεις που θα της επιτρέψουν να εξελιχτεί σε μια φυσιολογική χώρα και κοινωνία ή αν θα ακολουθήσει το δρόμο που οδηγεί στο ισλαμικό σουνιτικό σκοτάδι, που όχι μόνο δεν αρνείτα αλλά καθαγιάζει το αμαρτωλό της παρελθόν, όπως οι σφαγές και οι γενοκτονίες Αλεβιτών, Αρμενίων, Ασσυρίων και Ελλήνων!

κυριακάτικη δημοκρατία