Κύπρος: Η πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική…

 Με τον Σάββα Ιακωβίδη
Και στην εξωτερική πολιτική ο Πρόεδρος έθεσε πάρα πολύ υψηλά τον πήχη. Πού είναι τα μέσα και οι ειδικοί για να τον υπερπηδήσει;
Την περ. Τρίτη, ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης κατέθεσε στο Εθνικό Συμβούλιο εξασέλιδο έγγραφο, που προνοεί για τη λειτουργία του Σώματος και εισηγήσεις για την επίλυση του Κυπριακού. Ιδιαίτερα έμφαση δίνεται στην εξωτερική πολιτική και προτείνει τη χάραξη «μιας αξιόπιστης και ολοκληρωμένης στρατηγικής, που να λαμβάνει υπόψη το διεθνές περιβάλλον, να αξιοποιεί καλύτερα τη συμμετοχή της Κύπρου στην Ε.Ε. και να εκμεταλλεύεται τον νέο γεωστρατηγικό της ρόλο».
Μεταξύ άλλων, ο Πρόεδρος δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο οικοδόμησης σχέσεων με το ΝΑΤΟ, μη αποκλειομένης της υποβολής αίτησης ένταξης σε αυτό, εφόσον συναινεί η πλειοψηφία των πολιτικών δυνάμεων. Η εξωτερική πολιτική είναι συνυφασμένη με την υπευθυνότητα και τη σοβαρότητα εκείνων που αποφασίζουν και που καλούνται να λαμβάνουν υπόψη: Πρώτον, τους εξωτερικούς δρώντες -κράτη, διεθνείς οργανισμούς, τρομοκρατικές οργανώσεις, ασύμμετρες απειλές, κινδύνους, συμφέροντα- και, δεύτερον, την ορθή ανάλυση-εκτίμηση των καταστάσεων ώστε να λαμβάνονται οι σωστές αποφάσεις, που θα κριθούν, φυσικά, εκ του αποτελέσματος.

Αυτά προϋποθέτουν μια στρατιά γραφειοκρατών, κατά κύριο λόγο, ειδικών διπλωματών σε συγκεκριμένους τομείς, δεξαμενών σκέψης, ινστιτούτων στρατηγικής και γεωπολιτικής, κτλ., που καλούνται να μελετούν τη διάδραση των κρατών ανάμεσα στην εξωτερική πολιτική τους και την εσωτερική κατάσταση, ανάμεσα στα προβλήματα και τα μέσα που χρησιμοποιούν για την επίλυσή τους. Π.χ. τι σημαίνει και ποιες επιπτώσεις μπορεί να έχει για την Κύπρο η συνεχιζόμενη αναταραχή στην Τουρκία, η αμφισβήτηση του Ερντογάν, πόσο επηρεάζεται η πορεία της χώρας προς την ΕΕ, ποια είναι η θέση της στην περιοχή και γιατί απέτυχε το δόγμα Νταβούτογλου περί «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες»; Αυτοί που αποφασίζουν για την εξωτερική πολιτική είναι οι πολιτικοί οι οποίοι, όμως, στηρίζονται στους τεχνοκράτες, στους γραφειοκράτες, στους έμπειρους διπλωμάτες και στους ειδικούς, πριν αποφασίσουν. Οι εξαγγελίες Αναστασιάδη για τη νέα εξωτερική πολιτική της Κύπρου φαντάζουν εντυπωσιακές. Πώς θα υλοποιηθούν; Με άλλα λόγια, πού και σε ποιους ο Πρόεδρος και ο υπουργός Εξωτερικών θα στηριχθούν για να κάνουν πράξη όσα εξαγγέλλουν;
Ο υπουργός Εξωτερικών, εξ ορισμού και θέσεως, είναι ο εκφραστής της εξωτερικής πολιτικής. Όμως, έχει πλήρη ανάγκη της στήριξης των υπουργών Άμυνας, Οικονομικών και Εμπορίου. Και οι τέσσερις καλούνται να συνδιασκέπτονται, να συνεργάζονται και να συντονίζουν δυνάμεις για την άσκηση εξωτερικής πολιτικής. Συμβαίνει αυτό στην Κύπρο; Όχι, βέβαια, αφού είναι εμφανές ότι ο κάθε υπουργός φροντίζει για την άσκηση πολιτικής, που αποβλέπει περισσότερο στη δική του προβολή ώστε να παραμείνει στην κυβέρνηση. Η άσκηση εξωτερικής πολιτικής συνήθως γίνεται από έναν μικρό κύκλο ανθρώπων, συμβούλων ασφάλειας και εγκεφάλων σε συγκεκριμένους τομείς, σε συνεχή και στενή -συχνά προσωπική- διαβούλευση και παρουσία του Προέδρου. Δεν γνωρίζουμε αν αυτό γίνεται και σε ποιο βαθμό στην περίπτωση της κυβέρνησης Αναστασιάδη.

Από την άλλη, αυτή η… πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική κινδυνεύει, στο τέλος, να είναι όπως το μνήμα του Αγίου Νεοφύτου, όπου όλα συμφύρονται αλλά δεν… συμπίπτουν. Το διεθνές περιβάλλον είναι ένας γενικός όρος. Η εξωτερική πολιτική απεχθάνεται τις γενικότητες επειδή επιμένει ακόμα και στις πιο ασήμαντες λεπτομέρειες. Ύστερα, πώς η κυβέρνηση σκέφτεται να εκμεταλλευτεί, όπως διατείνεται, τον γεωστρατηγικό ρόλο της Κύπρου; Τον έχει αναλύσει σε βάθος και τον έχει επακριβώς προσδιορίσει σε συνάρτηση προς περιφερειακούς και διεθνείς δρώντες αλλά και προς έναν έκαστον εξ αυτών ξεχωριστά, που επιδρούν ανάλογα σε αυτό τον ρόλο; Η άσκηση εξωτερικής πολιτικής είναι και συνάρτηση και στενότατη συνεργασία με τις μυστικές υπηρεσίες, που οφείλουν να παρέχουν έγκυρες και αξιόπιστες πληροφορίες όχι για τους πολιτικούς αντιπάλους του Προέδρου, αλλά για τους σχεδιασμούς πρώτα της Τουρκίας και ύστερα άλλων χωρών. Δεν έχουμε τέτοιες υπηρεσίες. Άρα, η ενημέρωση που έχουν ο Πρόεδρος ή ο υπουργός Εξωτερικών, συνήθως προέρχεται από υπηρεσιακά σημειώματα των πρέσβεων και πληροφορίες που ενδεχομένως να παρέχονται κατά καιρούς από φίλες χώρες. Ή από τον ξένο Τύπο!

Οι πληροφορίες, που οι μυστικές υπηρεσίες οφείλουν να παρέχουν, είναι εκ των ων ουκ άνευ σε οποιαδήποτε ανάλυση και απόφαση εξωτερικής πολιτικής. Κανένας Πρόεδρος και κανένας υπουργός Εξωτερικών δεν μπορεί να βασίζεται πλέον σε ελλιπή ενημέρωση και πληροφόρηση για όσα ξένες χώρες, φιλικές ή εχθρικές, σχεδιάζουν ή μεθοδεύουν. Ο ρόλος μιας σοβαρής και αξιόπιστης εξωτερικής πολιτικής είναι να προβλέπει και να προλαμβάνει μια κρίση, όχι να επιχειρεί να τη διαχειριστεί όταν εκραγεί. Μέχρι σήμερα, ακόμα και σήμερα, η εξωτερική πολιτική ασκείται με όρους εσωτερικού επικοινωνιακού παιγνιδιού, όπως π.χ. η τελευταία επιστολή Αναστασιάδη προς την Τρόικα. Και στην εξωτερική πολιτική ο Πρόεδρος έθεσε πάρα πολύ υψηλά τον πήχη. Πού είναι τα μέσα και οι ειδικοί για να τον υπερπηδήσει;
Σημερινή