Η διεθνής κοινότητα ανοίγει το Κυπριακό

Του απεσταλμένου μας στη Λευκωσια Αθανασιου Ελλις
Αισθητά διαφορετικό το σκηνικό από το 2004 στη Μεγαλόνησο, λόγω της οικονομικής κρίσης αλλά και των ενεργειακών κοιτασμάτων

Οι ευκαιρίες που γεννά η προοπτική αξιοποίησης του φυσικού αερίου, σε συνδυασμό με την αβεβαιότητα που δημιουργεί η οικονομική κρίση, διαμορφώνουν ένα αισθητά διαφοροποιημένο από το παρελθόν σκηνικό, το οποίο η διεθνής κοινότητα σχεδιάζει να αξιοποιήσει για να πετύχει λύση του Κυπριακού εντός του επομένου έτους.

Τα Ηνωμένα Εθνη, η Ε.Ε. και οι ΗΠΑ ετοιμάζονται για μια συντονισμένη προσέγγιση που θα θυμίζει την ανάλογη πρωτοβουλία που ανέπτυξαν στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, η οποία παρά τη δυναμική που δημιούργησε, στην πορεία κατέληξε σε ένα ετεροβαρές σχέδιο που δεν έλαβε υπόψη συγκεκριμένες ευαισθησίες της ελληνοκυπριακής πλευράς και, τελικά, απέτυχε.

Αρχική επιθυμία των «ισχυρών» - ο Τζον Κέρι έχει διαμηνύσει σε όλες τις πλευρές το προσωπικό του ενδιαφέρον για λύση του Κυπριακού- ήταν να αρχίσει η νέα προσπάθεια για την επίτευξη συμφωνίας αμέσως μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Νίκο Αναστασιάδη, καθώς ο νέος πρόεδρος της Κύπρου είχε πείσει από το παρελθόν ότι είναι υπέρμαχος της λύσης, έχοντας ταχθεί το 2004 υπέρ του σχεδίου Ανάν (το οποίο απέρριψε το 76% των Ελληνοκυπρίων, μεταξύ αυτών και το 60% των ψηφοφόρων του Δημοκρατικού Συναγερμού, του οποίου ηγείτο ο κ. Αναστασιάδης). Σε πρόσφατη συνέντευξή του στην «Κ», ο Αχμέτ Νταβούτογλου αναφέρθηκε ευθέως στις προσδοκίες της Αγκυρας από τον νέο πρόεδρο της Κύπρου. «Ο Αναστασιάδης έχει δύο πλεονεκτήματα. Δεν είναι σαν τον Χριστόφια, με την έννοια ότι δεν κληρονομεί ένα περιβάλλον του “όχι”, και είναι κάποιος που το 2004 είπε “ναι», άρα μπορεί ευθέως να δηλώσει ότι είναι έτοιμος να προχωρήσει. Δεν μπορεί να κατηγορηθεί για ασυνέπεια, ενώ ο Χριστόφιας είχε να ακολουθήσει την πολιτική που είχε εγκαθιδρύσει ο Παπαδόπουλος».

Η οικονομική κρίση, στην οποία βυθίσθηκε η Κύπρος μετά την κατάρρευση της Λαϊκής Τράπεζας, το βαρύ πλήγμα που δέχθηκε η Τράπεζα Κύπρου και την προσφυγή της χώρας σε Μνημόνιο, ανέτρεψε τον σχεδιασμό. Η αναγκαιότητα πλήρους ενασχόλησης του κ. Αναστασιάδη και της κυβέρνησής του με τη διαχείριση της οικονομίας μετέθεσε την έναρξη των διαπραγματεύσεων τον ερχόμενο Οκτώβριο και ενώ στο τέλος Σεπτεμβρίου θα έχουν προηγηθεί συναντήσεις του Μπαν Κι Μουν με τους κ. Αναστασιάδη και Ερογλου, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.

Μετά σωρεία πολύωρων και σε βάθος ενημερώσεων από κορυφαίους υπουργούς, ακαδημαϊκούς και αναλυτές, στις οποίες συμμετείχε η «Κ» τις προηγούμενες ημέρες στη Λευκωσία, προκύπτει η αίσθηση πως η ελληνοκυπριακή πλευρά ετοιμάζεται για την εκκολαπτόμενη νέα πρωτοβουλία, αντιλαμβανόμενη τις διαφοροποιημένες συνθήκες. Από την πλευρά τους παράγοντες της διεθνούς κοινότητας διαμηνύουν με ποικίλους τρόπους ότι η ταχεία επίλυση θα συμβάλει στην αποκατάσταση της πληγείσας αξιοπιστίας της Κύπρου, θα αναβαθμίσει την πιστοληπτική της ικανότητα και θα διασφαλίσει πολιτική και οικονομική στήριξη από την Ε.Ε., ενώ θα δημιουργήσει ένα θετικό περιβάλλον για την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων.

Το φυσικό αέριο Βασικό στοιχείο του όλου σχεδιασμού είναι η προοπτική σημαντικών κερδών από το φυσικό αέριο. Αρμόδιες ευρωπαϊκές πηγές θεωρούν ως καθοριστικό κίνητρο υπέρ της λύσης «την κατασκευή ενός αγωγού που θα μεταφέρει το ισραηλινό και κυπριακό αέριο μέσω Κύπρου και Τουρκίας προς τις ευρωπαϊκές αγορές», ενώ οι ΗΠΑ υπογραμμίζουν σταθερά το τελευταίο διάστημα τα οφέλη και για τις δυο κοινότητες εάν υπάρξει λύση. Ενας τέτοιος αγωγός μπορεί να καλύψει τις αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες της Τουρκίας, αλλά και να συνδεθεί με τον ΤΑΡ που τροφοδοτεί την Ευρώπη.

Αν και η διασύνδεση των κατεχομένων με την Τουρκία παρουσιάζει τεχνικές δυσκολίες λόγω της γεωλογίας του βυθού, οι άλλες εναλλακτικές (όπως μέσω Λιβάνου και Συρίας) παρουσιάζουν τα δικά τους προφανή πολιτικά εμπόδια. Σε κάθε περίπτωση, η Λευκωσία προχωρά με την κατασκευή Τερματικού Υγροποίησης Αερίου, έτσι ώστε να έχει ευελιξία σε ό,τι αφορά όχι μόνο τον τρόπο μεταφοράς του αερίου (με πλοία, μέσω Ελλάδας), αλλά και τον τελικό προορισμό του, αφού πέραν των ευρωπαϊκών αγορών, ιδιαίτερα ελκυστικές είναι και οι ασιατικές όπου η ζήτηση αυξάνεται με αλματώδεις ρυθμούς και οι τιμές είναι υψηλότερες.

Διεθνής κοινότητα και ενδιαφερόμενα μέρη συμφωνούν ότι η νέα πρωτοβουλία πρέπει να είναι πολύ προσεκτικά σχεδιασμένη και περισσότερο λειτουργική. Υπάρχουν ελάχιστα περιθώρια για μια νέα αποτυχία, αλλά οι Ελληνοκύπριοι διαμηνύουν ότι δεν αρκούν τα οικονομικά κίνητρα. Εκ των πραγμάτων, τίθεται ως προϋπόθεση η όποια νέα απόπειρα να απαντά στις εύλογες ανησυχίες τους που οδήγησαν στην απόρριψη του σχεδίου Ανάν με συντριπτική πλειοψηφία. Για παράδειγμα, όπως εύστοχα τόνισε ο Κύπριος υπ. Εξωτερικών, Ιωάννης Κασουλίδης, στη σημερινή πραγματικότητα δεν νοείται να αποτελέσει μέρος της λύσης η παραμονή ξένων δυνάμεων στο νησί, ιδιαίτερα, δε, μετά τη δεδηλωμένη πρόθεση της Κύπρου να ενταχθεί στον Συνεταιρισμό για την Ειρήνη (PFP) του ΝΑΤΟ.

Από την Αμμόχωστο το πρώτο βήμα Η επιστροφή της Αμμοχώστου τίθεται από την ελληνοκυπριακή πλευρά ως μια κίνηση, που όχι μόνο θα συμβάλει στη βελτίωση του κλίματος και θα οικοδομήσει εμπιστοσύνη, αλλά και θα διευκολύνει τον πρόεδρο Αναστασιάδη σε μια στιγμή κατά την οποία έχει πληγεί πολιτικά από την οικονομική κρίση. «Ο Αναστασιάδης δεν είναι πια ο πρόεδρος του 58%. Είναι αποδυναμωμένος. Χρειάζεται ένα game changer. Και η επιστροφή της Αμμοχώστου αλλάζει τα δεδομένα. Αυτό το γνωρίζουν και οι Τούρκοι και οι ξένοι. Αν θέλουν να προχωρήσει, πρέπει να του τη δώσουν», τονίζει έμπειρος πολιτικός της Μεγαλονήσου.

Η πρόταση, που σύμφωνα με ενδείξεις από την Αγκυρα και τις Βρυξέλλες, δεν έχει απορριφθεί από την τουρκική πλευρά, προβλέπει ότι η νεκρή σήμερα πόλη της Αμμοχώστου θα κατοικηθεί από τους νόμιμους κατοίκους της, και ναι μεν θα τεθεί υπό τη διοίκηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά η Εθνική Φρουρά δεν θα εισέλθει στην πόλη, και η Αστυνομία θα φέρει ελαφρύ οπλισμό, ενώ το απευθείας εμπόριο από το λιμάνι της πόλης θα γίνεται υπό τον έλεγχο της Ε.Ε.

Ο πρέσβης των ΗΠΑ στη Λευκωσία, Τζον Κένινγκ, περιέγραψε την πρόταση -που έχουν θέσει και τρεις προηγούμενοι Πρόεδροι της Κυπριακής Δημοκρατίας- ως «ένα δυνητικά πολύ σημαντικό βήμα», το οποίο «αξίζει να τύχει προσεκτικής αξιολόγησης από τις πλευρές». Οι Τουρκοκύπριοι ζητούν ως αντάλλαγμα να επιτραπούν διεθνείς απευθείας πτήσεις προς το αεροδρόμιο της Τύμπου (Ερτζάν) που βρίσκεται στα κατεχόμενα, και όπως διαμηνύουν γνώστες του ζητήματος, και εδώ μπορούν να υπάρξουν «δημιουργικές σκέψεις» σε ό,τι αφορά τη λειτουργία του χωρίς αναγνώριση των κατεχομένων.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ