Η «κόκκινη γραμμή» Μόσχας-Ουάσιγκτον έκλεισε 50 χρόνια

Η διάσημη «απευθείας κόκκινη τηλεφωνική γραμμή» μεταξύ των προέδρων της ΕΣΣΔ και των ΗΠΑ, έκλεισε πενήντα χρόνια ύπαρξης. Συνεχίζει να υπάρχει ακόμα και σήμερα, αν και πλέον δεν χρησιμοποιείται.

Αικατερίνα Ζαμπρόντινα, Ροσίσκαγια Γκαζέτα

Η επείγουσα γραμμή Ουάσιγκτον και Μόσχας «άνοιξε» το 1963 με αφορμή την κρίση της Κούβας, όταν οι Αμερικάνοι χρειάστηκαν 12 ολόκληρες ώρες προκειμένου να αποκρυπτογραφήσουν για τον Τζον Κένεντι το μήνυμα του Νικίτα Χρουσιόφ. Εκτοτε, χρησιμοποιήθηκε σε πολλές περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης για την επικοινωνία των ηγετών των δύο υπερδυνάμεων στο αποκορύφωμα του Ψυχρού πολέμου.

Με τη γραμμή αυτή έχουν συνδεθεί πολλοί μύθοι. Κατ' αρχήν με την ονομασία της. Η γραμμή δεν ήταν εξαρχής ούτε απευθείας (η σύνδεση γινόταν με καλώδιο το οποίο περνούσε από το βυθό του Ατλαντικού και στη συνέχεια μέσω Λονδίνου, Κοπεγχάγης, Στοκχόλμης και Ελσίνκι, και μόλις το 1978 ήταν μέσω των διεθνών δορυφορικών συστημάτων), ούτε τηλεφωνική. Τα μηνύματα που αντάλλασσαν οι ηγέτες των κρατών ήταν σε μορφή κειμένου. Μεταδίδονταν με τη βοήθεια του τηλέτυπου. Η άμεση τηλεφωνική συνομιλία καθιερώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ΄70 επί Λεονίντ Μπρέζνιεφ.

Η γραμμή δεν χρησιμοποιείται εδώ και πολύ καιρό (τώρα είναι που οι πρόεδροι συνομιλούν με απευθείας τηλεφωνική σύνδεση), αλλά βρίσκεται σε άριστη κατάσταση. Την παραμονή της συγκεκριμένης επετείου, στις σελίδες της αμερικανικής εφημερίδας Washington Post δημοσιεύτηκαν οι αναμνήσεις του πρώην επικεφαλής του «θαλάμου εκτάκτων περιστάσεων» του Λευκού Οίκου, Μάικλ Μπον, ο οποίος εργάστηκε επί προεδρίας Λίντον Τζόνσον, Ρίτσαρντ Νίξον και Τζίμυ Κάρτερ. Αυτοί σε περιόδους έντασης αντάλλασσαν συχνά μηνύματα με τους σοβιετικούς ηγέτες.

Πείτε τον “Σύντροφο”

Το πρώτο δοκιμαστικό κείμενο εστάλη στις 30 Αυγούστου 1963. Οι Αμερικάνοι μετέδωσαν στη Μόσχα τη φράση «Η γρήγορη καφέ αλεπού πήδηξε πάνω από την πλάτη του τεμπέλικου σκύλου» («The quick brown fox jumped over the lazy dog’s back»), η οποία περιείχε όλα τα γράμματα της αγγλικής αλφαβήτου. Σε πλήρη ισχύ η γραμμή λειτούργησε τις πρώτες μέρες του Αραβοϊσραηλινού πολέμου του 1967, όταν απεστάλησαν περίπου 20 μηνύματα. Όπως θυμάται ο Μπον, ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Ρόμπερτ Μακναμάρα, ξύπνησε στις επτά το πρωί τον Τζόνσον με την είδηση ότι μέσω της «κόκκινης γραμμής» ελήφθη μήνυμα από τον σοβιετικό πρωθυπουργό Κοσίγκιν. Εκείνος του ζήτησε να ασκήσει πίεση στο Ισραήλ ώστε να σταματήσει τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή. Οι Αμερικάνοι βάλθηκαν να συντάσσουν την απάντηση και μάλιστα έστειλαν στη σοβιετική πλευρά προκαταρκτικό ερώτημα, πως να αναφέρουν σωστά το όνομα του παραλήπτη. Η Μόσχα εξήγησε: «Σύντροφος Κοσίγκιν».

Οι πρόεδροι ΗΠΑ και ΕΣΣΔ αντάλλασσαν μηνύματα το 1971 σχετικά με την όξυνση στις σχέσεις Ινδίας και Πακιστάν, όπως και το 1979, όταν οι Αμερικάνοι διαμαρτυρήθηκαν για την είσοδο των σοβιετικών στρατευμάτων στο Αφγανιστάν. Τότε, απειλώντας τη Σοβιετική Ένωση με «σοβαρά αντίμετρα», ο πρόεδρος των ΗΠΑ ολοκλήρωσε το μήνυμα προς τον Μπρέζνιεφ με πολύ διπλωματικό τρόπο: «Με τις καλύτερες ευχές, Τζίμυ Κάρτερ». Να σημειωθεί ότι η «κόκκινη γραμμή» χρησιμοποιούταν και υπό ειρηνικές συνθήκες. Χαρακτηριστικά, ο Τζόνσον έδωσε εντολή να μεταδίδονται μέσω αυτής πληροφορίες στην ΕΣΣΔ σχετικά με τις πτήσεις των αμερικανικών διαστημοπλοίων «Απόλλων».

Το 1985 στην «κόκκινη γραμμή» προστέθηκε ένα άλλο κανάλι επικοινωνίας, το φαξ. Μέσω αυτού, το 1985 ο Ρέιγκαν έλαβε μια εκτενή χειρόγραφη επιστολή από τον Γκορμπατσόφ, ο γραφικός χαρακτήρας του οποίου -σύμφωνα με τον Μπον- δημιούργησε μεγάλο πονοκέφαλο στους αμερικανούς μεταφραστές. Οι Γκορμπατσόφ και Ρέιγκαν ήταν οι τελευταίοι ηγέτες που χρησιμοποίησαν αυτή τη γραμμή. Το 1991 δημιουργήθηκε απευθείας τηλεφωνικό δίκτυο, από το οποίο επικοινωνούσαν ο Μπορίς Γέλτσιν και ο Τζορτζ Μπους ο μεγαλύτερος. 

Το πρωτότυπο άρθρο βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση:http://rg.ru/2013/08/05/linia-site.html