Ο Σαμαράς στην Ουάσιγκτον - του Μάριου Ευρυβιάδη

του Μάριου Ευρυβιάδη*

Ήλθε επιτέλους η πολυπόθητη πρόσκληση και ο Ελληνας Πρωθυπουργός θα γίνει δεκτός απο τον Αμερικανό Πρόεδρο  στο Λευκό Οίκο στις 8 Aυγούστου. Η τελευταία προσπάθεια για επίσκεψη του  Α. Σαμαρά, στις αρχές Ιουνίου, υπήρξε ανεπιτυχής. Τότε , πηγές του Λευκού Οίκου μας πληροφόρησαν οτι ο Πρόεδρος Ομπάμα ήταν πολύ απασχολημένος για να τον δεί.

Σχολιάζοντας τότε το ευρύτερο θέμα επισκέψεων στον Λευκό Οίκο απο ξένους ηγέτες αναφέρθηκα στο "σύνδρομο του Λευκού Οίκου" ( "Το Σύνδρομο του Λευκού Οίκου και ο Σαμαράς", Φιλελεύθερος 26, Μαίου). Εγραψα τότε οτι με τον όρο αυτό εννοούσαν την "πρεμούρα " του όποιου ηγέτη να επισκεφθεί τον Λευκό Οίκο , "όχι ως αυτόνομος παράγοντας στο πλαίσιο μιας πάρε-δώσε διαδικασίας, αλλα ως "αυλικός". Δηλαδή με μόνο αντάλλαγμα να φωτογραφηθεί στον Λευκό Οίκο , ώστε η φωτογραφία να παίξει στη χώρα του για εσωτερική κατανάλωση, "νομιμοποίηση"και προπαγάνδα , ο ξένος ηγέτης εινα διαθετημένος να προσφέρει "γη και ύδωρ"στον Πλανητάρχη. Υπογράμμισα επίσης οτι πάγια θέση των Αμερικανών είναι οτι "στην Ουάσιγκτον οι φίλοι ανταμείβονται  και οι εχθροί τιμωρούνται" και οτι επίσκεψεις ηγετών στην αμερικανική πρωτεύουσα εμπίπτουν σε αυτό το σκεπτικό. Τέλος υποστήριξα οτι τέτοιας μορφής επισκέψεις -του αυλικού και του ικέτη-  δεν πρεπει να επιδιώκονται διότι δεν συνάδουν με στοιχειώδη εθνική και προσωπική αξιοπρέπεια.

Προφανώς απο πλευράς αμερικανών άλλαξαν κάποια πράγματα απο τον περασμένο Ιούνιο . Το πιο εμφανές υπήρξε η ενεργειακή συμφωνία μεταξύ Ελλάδας, φίλης και σύμμαχος των ΗΠΑ, και του Αζερπαιζαν , φίλου επίσης των ΗΠΑ, για τη εξαγορά απο τους Αζέρους  κρατικών ελληνικών ενεργειακών υποδομών. Η συμφωνία αυτή είχε ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό της Ρωσίας απο το να μονοπωλήσει την αγορά υγραερίου στην Ελλάδα.

Δεν γνωρίζω σε πιό βαθμό η συμφωνία αυτή λειτούργησε και ως καταλύτης για την επιπρόσθετη και στρατηγικής σημασίας απόφαση του Αζερπαιζαν να επιλέξει τον αγωγό ΤΑP, που συνέφερε στην Ελλάδα αντί του αγωγού NABUCCO που την απέκλειε , για να διοχετεύσει το υγραέριο του στην Ευρώπη . Ούτε  και γνωρίζω πιο ακριβώς ρόλο διαδραμάτισε η Αμερική , ιδιαίτερα στη δεύτερη απόφαση. Αλλα ο περιορισμός του ενεργειακού ρόλου της Ρωσίας στην Ελλάδα και κατα επέκταση στην Ευρώπη αφήνει ικανοποιημένους τους Αμερικανούς.

Επειδή το ζήτημα της ενέργειας σε συσχετισμό και με τους Ρώσους παραμένει στο επίκεντρο της στρατηγικής της Ουάσιγκτον , εκτιμώ οτι η συμφωνία Ελλάδας-Αζερπαιζάν, συνέπεια του οποίου υπήρξε και "αποκλεισμός" της Μόσχας, λειτούργησε καταλυτικά για την πρόσκληση προς Σαμαρά.

Ο δεύτερος παράγοντας , στρατηγικός επίσης αλλα υπό άλλο πρίσμα, αφορά στην Ευρωπαϊκή οικονομική κρίση και του κεντρικού ως προς αυτή ρόλου της Ελλάδας. Το ενδιαφέρον εδώ, αλλα ταυτόχρονα και το ζητούμενο, θα ειναι η τοποθέτηση πτου αμερικανού Προέδρου . Σίγουρα ο Ομπάμα θα δώσει τα εύσημα στον Σαμαρά, κλπ, κλπ, κλπ. Πως θα τοποθετεί και εάν τοποθετηθεί αναφορικά με τη Γερμανία και τον ρόλο της ,είναι κατα μένα το κρίσιμο ζητούμενο.

Ειναι γνωστό οτι οι Ηνωμένες Πολιτείες ειναι επικριτικές έναντι της Γερμανίας και την πολιτική λιτότητας που αυτή εφαρμόζει ετσιθελικά επι του ευρωπαϊκού Νότου . Δεν είχαμε ωστόσο μέχρι τώρα ξεκάθαρη προεδρική τοποθέτηση επι του θέματος. Οσες φορές αμερικάνοι αξιωματούχοι επέκριναν το Βερολίνο , οι Γερμανοί αντέδρασαν συμβουλεύουντας τους Αμερικανούς να ασχολούνται με τα του οίκου τους και όχι με τα της ΕΕ.

Η παρουσία Σαμαρα προσφέρει μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για μια ξεκάθαρη  προεδρική τοποθέτηση οτι ή ευρωπαϊκή οικονομία ειναι ενα πολυ σοβαρό ζήτημα ώστε να αφήνεται στα χέρια Γερμανών. Οψομεθα.

Τέλος υπάρχει και ένας τρίτος παράγοντας γύρω απο τον οποίο υπάρχει μεγάλη φιλολογία αλλα και σπέκουλα προερχόμενη απο την Ελλαδα . Αυτή αφορά στην σχεδόν απόλυτη ρευστότητα που επικρατεί στην Μεσόγειο και στο ρόλο της Ελλάδας

Μεταπολεμικά και κατα τους αμερικανικούς στρατηγικούς σχεδιασμούς, Μεσόγειος και Μέση Ανατολή ( κυρίως λόγω πετρελαίου αλλά και ιδεολογικά ) θεωρούντο ως ενα ενιαίο θέατρο πολέμου , τόσο σημαντικό όσο και αυτο της κεντρικής Ευρώπης. Κατα δε τον Vice Admiral Naval Operations, US Navy (1947) Forrest Sherman, η Μεσόγειοςδεν πρεπει να νοείται ως θάλασσα αλλα ως ένας "αυτοκινητόδρομος για τη προβολή αμερικανικής ισχύος στη καρδιά της Αφρικής και βαθειά στη Ευρασία". Για το λόγο αυτό ο 6ος Αμερικανικός Στόλος αναπτύχθηκε στη Μεσόγειο το 1946 και παραμένει απο τότε η ισχυρότερη πολεμική μηχανή της περιοχής . (Η δεύτερη δύναμης είναι το Ισραήλ του οποίου το στρατηγικό δόγμα θεωρεί την ελεύθερη πρόσβαση στη Ανατολική Μεσόγειο ως υπαρξιακής σημασίας για την επιβίωση του).

Η Ελλάδα διεμβολίζει γεωσρατηγικά την Μεσόγειο . Για δε στρατηγικούς σχεδιασμούς, η Κρήτη θεωρείται ο ομφαλός της Μεσογείου.

Μεταπολεμικά και για μια σειρά απο γνωστούς λόγους ή Ελλάδα δεν διεκδίκησε και δεν επωφελήθηκε απο το κυρίαρχο αυτο γεωπολιτικό πλεονέκτημα. Αντίθετα και για επίσης γνωστούς λόγους το παραχώρησε
"επι κυριαρχικά "στις ΗΠΑ.  Με την επικυριαρχία αυτή δεδομένη , οι Αμερικανοί επέλεξαν να αγνοήσουν την Ελλάδα και να την θέσουν , κυρίως λόγω Μέσης Ανατολής , σε δεύτερη μοίρα έναντι της Τουρκίας.

Αυτή η κατάσταση , που συνεχίζεται μεχρι σήμερα , εχει δημιουργήσει ισχυρές προκαταλήψεις υπέρ της Τουρκίας και κατα της Ελλάδας σε στρατό γραφειοκρατικό  επίπεδο των ΗΠΑ, οπως  το Πεντάγωνο,  το ΥΠΕΞ, και τις Μυστικές Υπηρεσίες.  Αυτές οι προκαταλήψεις πρέπει να ανατραπούν με υπομόχλοιο την γεωστρατηγική σημασία της Ελλάδας( και της Κύπρου) και με καταλύτη την σημερινή ρευστότητα στη ευρύτερη περιοχή  που αναβαθμίζει Ελλάδα και Κύπρο .

Αυτή είναι κατα την δική μου άποψη η πρόκληση της πρόσκλησης Ομπάμα για τον Σαμαρά.

Κάθε επισκέπτης στο Λευκό Οίκο βρίσκεται εκει ως "φίλος", ως "ικέτης"ή ως αυτόνομος και αυτεξούσιος. Μπορεί ο Σαμαράς να κάνει το πρώτο αλλα σηματικο βήμα ώστε η Ελλάδα να επανακτήσει την χαμένη της αξιοπρέπεια ; Θα τολμήσει να ανοίξει τη φαρέτρα του ή θα αρκεσθει σε photo opportunity , οπως και δεκάδες άλλοι πριν απο αυτόν;

* Ο Μάριος Ευρυβιάδης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

 e-afipnisi