Αφιερωμένο εξαιρετικά σε μια άποψη για τη Ρωσία

Απόστολος Αποστολόπουλος

Το «αφιερωμένο εξαιρετικά» σημαίνει ότι πχ όταν λες ένα τραγούδι το ακούνε βεβαίως όλοι (ίσως μάλιστα τους αρέσει) αλλά εσύ ενδιαφέρεσαι για έναν και μόνο, αυτόν που του το αφιερώνεις. Όσα ακολουθούν, λοιπόν, είναι «αφιερωμένα εξαιρετικά» στην άποψη που κυκλοφορεί στην Αριστερά και φροντίζει να υπενθυμίζει ανελλιπώς, όταν μιλάει για τη Ρωσία, ότι είναι μια ακόμα καπιταλιστική/ιμπεριαλιστική χώρα. Και δεν λέει ψέματα.Tο να υπενθυμίζει, όμως, κανείς ότι η Ρωσία είναι καπιταλιστική/ιμπεριαλιστική χώρα είναι πλεονασμός. Είναι μια κοινοτοπία.
Η Ρωσία σήμερα δεν είναι ένα άλλο πρόσωπο, μια μεταμφίεση, μια προέκταση ή μια συνέχεια, έστω ανεπιθύμητη αλλά πάντως συνέχεια, της Σοβιετικής Ένωσης. Σαφές αλλά και γνωστό δεδομένο. Ίσως κάποιοι εδώ θα πρόβαλλαν μια ένσταση. Γνωστό αλλά όχι απολύτως σαφές, θα έλεγαν ίσως. Υποστηρίζοντας ότι μετά τον Πόλεμο ο σοσιαλισμός δεν ήταν υπόθεση μιας μόνο χώρας, της Ρωσίας, αλλά είχε γίνει υπόθεση περισσότερων χωρών, σχεδόν της μισής Ευρώπης, της Ανατολικής. Ακόμα και όσοι αμφισβητούν (ακόμα;) τη Γιάλτα δύσκολα μπορούν να υποστηρίξουν ότι στην Ανατολική Ευρώπη τα εκεί καθεστώτα ήταν απόρροια εγχώριων σοσιαλιστικών Επαναστάσεων. Ο Στάλιν υπήρξε αναμφίβολα μέγας Ηγέτης, ισάξιος άλλων σπουδαίων Ρώσων ηγετών, μετέτρεψε τη Ρωσία από απομονωμένη χώρα σε πανίσχυρη παγκόσμια Δύναμη και γι’ αυτό τον μίσησαν στη Δύση. Είχε πλήρη επίγνωση της Ιστορικής πορείας και της συγκυρίας, και ανταποκρίθηκε όπως κάνουν όλοι οι μεγάλοι Ηγέτες. Είναι εξίσου βέβαιο ότι αυτή η συμπεριφορά αποτελούσε ρήξη με την ως τότε αντίληψη (τη δική του) περί σοσιαλισμού «σε μια μόνο χώρα», αλλά και του τρόπου επιβολής ενός σοσιαλιστικού καθεστώτος. Για την ακρίβεια ο Στάλιν όταν έκρινε ότι ήταν η κατάλληλη στιγμή εφάρμοσε αυτό που υποστήριζαν οι αφορεσμένοι, Τρότσκι και  Τουχασέφσκι, που θεωρούσαν ότι σοσιαλιστικό καθεστώς μπορούσε να επιβληθεί και με τις (σοβιετικές) λόγχες σε άλλες χώρες. Τέλος πάντων και ο Λένιν είχε αποπειραθεί μια εισβολή βοήθειας στους επαναστάτες στην Ουγγαρία αλλά ήταν καταστροφική αποτυχία. Ο Στάλιν τα κατάφερε καλύτερα. Η ένσταση, λοιπόν, έχει νόημα εφ’ όσον θεωρήσουμε ότι εκείνα τα καθεστώτα είχαν τόση σχέση με τις θεωρητικές Αρχές του μαρξισμού/λενινισμού όση έχει ο φάντης με το ρετσινόλαδο. Η Ρωσία μετά τον Πόλεμο ήταν Αυτοκρατορία και ως τέτοια πολιτεύτηκε μεταπολεμικά, ως Αυτοκρατορία αντιμετώπισε την Αυτοκρατορία των ΗΠΑ. Αλλά η Ρωσία ήταν ανέκαθεν πιο καθυστερημένη και αδύναμη ως προς τη Δύση. Τελικά, όπως έγραψε ο Π. Κονδύλης, το σοβιετικό καθεστώς προετοίμασε κατάλληλα τη Ρωσία ώστε να περάσει ώριμη στον καπιταλισμό. Μετέτρεψε σε ιστορικό χρόνο μηδέν μια αγροτική καθυστερημένη χώρα σε ισχυρή βιομηχανική δύναμη με αντίστοιχα μορφωμένο πληθυσμό. Είναι δεδομένο ότι αυτή η οπτική της πορείας της ΕΣΣΔ θα εξοργίσει πολλούς και ασφαλώς δεν διεκδικεί να είναι παρά μόνο ένα στοιχειώδες περίγραμμα μιας δύσκολης,  περίπλοκης,  ιστορικά πρώιμης και οπωσδήποτε πειραματικής προσπάθειας. Παραπλήσιο παράδειγμα είναι η πορεία της Κίνας, όπου κανένας «προδότης εκ των έσω» Γκορμπατσώφ δεν οδήγησε στην κατάρρευση. Η σημερινή ηγεσία της Κίνας είναι γνήσιο τέκνο της πάλης των Τάξεων, μιας κανονικότατης Επανάστασης (της Πολιτιστικής), από όπου νικητής αναδείχθηκε η ροπή προς τον καπιταλισμό. Αποτέλεσμα όχι αναπόφευκτο (νομοτέλεια δεν υπάρχει) αλλά μάλλον φυσιολογικό αν υπολογιστεί ότι τα κοινωνικά πειράματα αποτυγχάνουν (όπως και όλα τα άλλα) αν δεν συντρέξουν αδιάλειπτα όλες οι ευνοϊκές συγκυρίες για μακρά περίοδο πχ όπως η διαμόρφωση της Αθηναϊκής Δημοκρατίας σε όλη την απόσταση από την εποχή του Σόλωνα ως τον Περικλή, με τους νικηφόρους περσικούς πολέμους και την αδιάκοπη σειρά των άξιων ηγετών.
Απομένουν μερικές διευκρινήσεις πολιτικού χαρακτήρα και άμεσου, πρακτικού ενδιαφέροντος. Η εμμονή στην υπενθύμιση ότι η Ρωσία δεν είναι διάδοχος της ΕΣΣΔ αφαιρεί απλώς κάθε φανερή η κρυφή ελπίδα ενός στέγαστρου  από την καταιγίδα που μας πλήττει. Αν δεν υπάρχει τίποτα από όπου να πιαστεί, τι να κάνει ο συγκεκριμένος σημερινός Έλληνας; Να μεταθέσει τις ελπίδες του στην αόρατη Δευτέρα Παρουσία του Σοσιαλισμού, από επαναστάτης ευσεβής χριστιανός; Με άλλα λόγια σβήνει από την πολιτική σκέψη το πρόβλημα της Πατρίδας και περιορίζεται στη πρόβλημα της τάξης-παρά την Αντίσταση στην Ελλάδα και τον Μεγάλο Πατριωτικό (και όχι ταξικό/κομμουνιστικό) Πόλεμο στη Ρωσία. Έτσι κάθε επίκληση πατριωτισμού είναι κενή περιεχομένου. Διότι κάθε χώρα έχει ανάγκη από συμμαχίες και με τέτοιες σκέψεις η Ελλάδα δεν έχει κανένα σύμμαχο. Της μένει να κάτσει στ’ αυγά της, στην αγκαλιά του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, τελούντα φυσικά υπό συνεχή καταγγελία, φραστικά.
 Είναι τελείως διαφορετικό πράγμα η συντήρηση αυταπατών σχετικά με το «ξανθό γένος», το «Μόσκοβο» που θα μας σώσει ως από μηχανής θεός. Αν δεν θέλουμε να σωθούμε από μόνοι μας κανείς δεν θα μας σώσει. Αλλά αυτό έχει ένα τίμημα.