ΣΤΟΧΟΣ: Το σχέδιο εξόδου από την κρίση και επιστροφή στην ανάπτυξη

Της Ελευθερίας Αρλαπάνου και του Κώστα Τσαχάκη

Το πρώτο, καθοριστικό, βήμα για να περάσει η ελληνική οικονομία σε νέα φάση, ανακτώντας βαθμούς ελευθερίας στην άσκηση της οικονομικής πολιτικής και δημιουργώντας συνθήκες για φθηνότερο δανεισμό των ελληνικών επιχειρήσεων, έκανε η χώρα, επιστρέφοντας στις αγορές.

Ο στρατηγικός στόχος επανόδου στον διεθνή δανεισμό, μετά από τέσσερα χρόνια «εμπάργκο» που είχαν επιβάλει οι αγορές στη χώρα, επιτεύχθηκε με την έκδοση του νέου πενταετούς ομολόγου την Πέμπτη. Μία έκδοση που έγινε αποδεκτή με πανηγυρικό τρόπο από τους ξένους επενδυτές, αφού το 93% του νέου ομολόγου απορροφήθηκε από ξένα κεφάλαια, ενώ το επιτόκιο της έκδοσης επέστρεψε στα επίπεδα του 2009.

Η επόμενη μέρα της έκδοσης του ομολόγου βρίσκει την κυβέρνηση με το βλέμμα στραμμένο στα επόμενα μεγάλα βήματα που έχουν ως στόχο την ανάκτηση πλήρους πρόσβασης στις διεθνείς αγορές έως το 2016, για την κάλυψη του συνόλου των χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας, την απαγκίστρωση από το Μνημόνιο και τη σταδιακή υπέρβαση της κρίσης.

Ο σχεδιασμός κινείται σε τρεις άξονες: Τη σταδιακή αναγέννηση της ελληνικής αγοράς ομολόγων, διαδικασία την οποία ξεκλείδωσε η έκδοση του νέου πενταετούς τίτλου, τη μείωση του κόστους δανεισμού στο σύνολο της οικονομίας -ειδικά στις μεγάλες επιχειρήσεις και την επίτευξη της βέλτιστης συμφωνίας με την Ευρωζώνη για τη νέα διευθέτηση του χρέους.

Οπως σχολιάζει υψηλόβαθμη κυβερνητική πηγή, με την επιστροφή στις αγορές τα δεδομένα πλέον έχουν αλλάξει προς το καλύτερο για την Ελλλάδα, αφού πια η χώρα έχει τη δυνατότητα και τον χρόνο να δημιουργήσει σταδιακά συνθήκες αυτονόμησης από τα δάνεια των επίσημων πιστωτών και αποκατάστασης της ομαλότητας στην εγχώρια αγορά: Όσο πιο πολύ ζωντανεύει η ελληνική αγορά ομολόγων, η ραχοκοκαλιά του κόστους δανεισμού για το σύνολο της οικονομίας, τόσο περισσότερους βαθμούς ελευθερίας στην άσκηση οικονομικής πολιτικής θα αποκτούν οι ελληνικές κυβερνήσεις, υπό την αυστηρή προϋπόθεση βέβαια μιας σταθερής πορείας στα δημοσιονομικά και της επιστροφής σε ανάπτυξη. Τα επόμενα μεγάλα βήματα σχεδιάζονται πλέον πυρετωδώς στο οικονομικό επιτελείο:

1 Αναμφίβολα το μεγαλύτερο στοίχημα παραμένει η πολιτική συμφωνία για τη νέα διευθέτηση του ελληνικού χρέους. Αυτή η συμφωνία αναμένεται να επιτευχθεί φέτος, μετά από ένα γύρο μακρών διαπραγματεύσεων που θα ξεκινήσει ουσιαστικά μετά τις ευρωεκλογές.

Στόχος παραμένει η μείωση των επιτοκίων αλλά και ο ετεροχρονισμός των πληρωμών για τοκοχρεολύσια, ώστε να βελτιωθεί περαιτέρω το προφίλ εξυπηρέτησης του ελληνικού χρέους. Με τον τρόπο αυτό εκτιμάται πως θα ενισχυθεί η εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών στην ικανότητα της Ελλάδας να εξυπηρετήσει το ιδιαίτερα υψηλό χρέος της, ενώ θα δοθεί ένα ακόμη ισχυρό σήμα ότι οι Ευρωπαίοι, που μετά το PSI έχουν στην κατοχή τους το 85% του ελληνικού χρέους, δεν θα αφήσουν τη χώρα στην τύχη της.

2 Η αναγέννηση της ελληνικής αγοράς ομολόγων και η προσέλκυση μακροπρόθεσμων επενδυτών. Με την έκδοση του πενταετούς θα ξεκινήσει στο επόμενο διάστημα μια μακρά διαδικασία αναδιάρθρωσης της ελληνικής αγοράς ομολόγων, που έχουν στην κατοχή τους ιδιώτες. Στόχος είναι η αύξηση της εμπορευσιμότητας των ελληνικών ομολόγων, μια αγορά που πρακτικά τα τελευταία χρόνια υπολειτουργεί. Στο πλαίσιο αυτό αφενός αναμένεται να επιχειρηθούν και νέες εκδόσεις φέτος, είτε με άνοιγμα της έκδοσης του πενταετούς (re - openning) ή/και με έκδοση νέου τριετούς ή επταετούς ομολόγου. Στους σχεδιασμούς είναι και η έκδοση ετήσιου έντοκου γραμματίου, που θα απευθύνεται στα ελληνικά νοικοκυριά, κάτι πάντως που δεν έχει να κάνει ιδιαίτερα με την ευρύτερη στρατηγική αναδόμησης της ελληνικής αγοράς χρέους.

3 Παράλληλα με τις νέες εκδόσεις αναμένεται να επιχειρηθεί και μια τεχνική αναδιάρθρωση στις υφιστάμενες εκδόσεις, με στόχο την αύξηση της εμπορευσιμότητας των ελληνικών τίτλων. Αυτό το σχέδιο που έχει δρομολογηθεί εδώ και αρκετό καιρό, το πιθανότερο είναι να γίνει με συγχωνεύσεις των υφιστάμενων είκοσι ομολόγων σε τέσσερις ή πέντε νέες κατηγορίες τίτλων. Με τον τρόπο αυτό και πλέον σε συνδυασμό με το ότι υπάρχει έκδοση αναφοράς στα πέντε χρόνια, εκτιμάται πως θα βελτιωθεί η δυνατότητα διαπραγμάτευσης, θα ενισχυθεί η ροή επενδυτών και θα ξεκινήσει να λειτουργεί πάλι μια πρακτικά «νεκρή» αγορά.

4 Στόχος παραμένει η αποκλιμάκωση στο κόστος δανεισμού μέσω εντόκων γραμματίων, ει δυνατόν στην περιοχή του 1%-1,5% από τα επίπεδα του 3% που κινείται σήμερα στα έντοκα εξάμηνης διάρκειας, αλλά και η σταδιακή υποκατάσταση του μεγάλου αποθέματος των εντόκων (15 δισ. ευρώ) από νέους τίτλους. Πρέπει να σημειωθεί πως ο δανεισμός μέσω εντόκων γραμματίων τρίμηνης και εξάμηνης διάρκειας ήταν ο μοναδικός τρόπος πρόσβασης του Δημοσίου σε δανεισμό μέσω των αγορών στα χρόνια του Μνημονίου, κάτι που γινόταν κυρίως μέσω των ελληνικών τραπεζών. Πλέον στόχος είναι αυτό το μοντέλο να αποδυναμωθεί.

Το στοίχημα της διαπραγμάτευσης
Χθες το νέο ελληνικό ομόλογο διαπραγματευόταν σε επίπεδα του 5,13%, υψηλότερα δηλαδή από το 4,95% που ήταν η απόδοση στην έκδοση, με το ενδιαφέρον της αγοράς να είναι στραμμένο στις επόμενες μέρες και στην πορεία που θα καταγράψει ο νέος τίτλος. Σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών, η ζήτηση στην έκδοση του πενταετούς προήλθε από επενδυτές με μακροπρόθεσμο επενδυτικό ορίζοντα (real money investors).

Περίπου το 31% των ομολόγων ύψους 3 δισ. ευρώ διατέθηκαν στην Ευρώπη, εξαιρουμένου του Ηνωμένου Βασιλείου, ενώ περίπου το 47% στο Ηνωμένο Βασίλειο και περίπου το 15% στον υπόλοιπο κόσμο.

Περίπου 7% της έκδοσης διατέθηκε σε επενδυτές στην Ελλάδα. Το βιβλίο προσφορών συγκέντρωσε ενδιαφέρον από διαχειριστές επενδυτικών κεφαλαίων, ασφαλιστικές εταιρείες, συνταξιοδοτικά ταμεία, τράπεζες και άλλους επενδυτές. Οι διαχειριστές κεφαλαίων αποτέλεσαν περίπου το 49% του συνόλου των επενδυτών, ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά ταμεία περίπου το 4%, σε hedge funds περίπου το 33% και οι τράπεζες περίπου το 14%.

Επιτυχής έξοδος στις αγορές με πολύμηνη και μεθοδική προετοιμασία
ΟΔΔΗΧ, ο μεγάλος πρωταγωνιστής

Η θριαμβευτική επιστροφή της Ελλάδας στις αγορές ούτε τυχαία είναι, ούτε προέκυψε εν μια νυκτί. Είναι προϊόν μεθοδικής, πολύμηνης εργασίας και σκληρής προσπάθειας που κατέβαλε ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους, υπό τον Στέλιο Παπαδόπουλο.

Ο επικεφαλής του Οργανισμού, με πολύχρονη θητεία σε σημαντικές θέσεις επενδυτικών τραπεζών, ήταν ένας εκ των σχεδιαστών του PSI, ενώ από τη θέση του επικεφαλής του ΟΔΔΗΧ ανέλαβε την υλοποίηση του προγράμματος επαναγοράς ομολόγων και τελικά κατάφερε να ανοίξει πάλι την πόρτα των διεθνών αγορών για τη χώρα. Επενδύοντας τεράστιο προσωπικό κεφάλαιο στο δύσκολο καθήκον που ανέλαβε από το φθινόπωρο του 2012, χαίρει μεγάλης εμπιστοσύνης του Αντώνη Σαμαρά και του Γιάννη Στουρνάρα, οι χειρισμοί του οποίου τους τελευταίους μήνες εδραίωσαν το ισχυρό μομέντουμ στις αγορές, που αποτέλεσε την πλατφόρμα της νέας έκδοσης.

Ο κ. Παπαδόπουλος επί της ουσίας είχε λάβει «carte blanche» στην προετοιμασία του καταλυτικού εγχειρήματος της εξόδου στις αγορές. Ο ίδιος, χαμηλών τόνων, όπως άλλωστε προτάσσει και η θέση του, είναι σκληρός διαπραγματευτής, ενώ μιλά άριστα τη γλώσσα των αγορών, χαίροντας εκτίμησης στη διεθνή επενδυτική κοινότητα. Κάτι που φάνηκε άλλωστε στην πανηγυρική υποδοχή που επεφύλαξαν στην ελληνική έκδοση οι επενδυτές καταθέτοντας προσφορές άνω των 20 δισ. ευρώ και με επιτόκιο που διαμορφώθηκε τελικά σε προ κρίσης επίπεδα. Για τον κ. Παπαδόπουλο και το επιτελείο του μια πρώτη μεγάλη μάχη κερδήθηκε. Τώρα, ξεκίνησε, με τους καλύτερους οιωνούς, νέα φάση. Η μεγάλη ανοικοδόμηση της ελληνικής αγοράς ομολόγων. Μία σημαντική πρόκληση για την ανάκτηση πλήρους πρόσβασης της χώρας στις διεθνείς αγορές και την επιστροφή της οικονομίας στην ομαλότητα.

Fitch
H επιστροφή της Eλλάδας στις αγορές βοηθά στο μέτωπο των χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας και υπογραμμίζει το εύρος της δημοσιονομικής και οικονομικής προσαρμογής που έχει επιτευχθεί, υποστηρίζει η Fitch. Ωστόσο, τονίζει ότι τα οικονομικά και πολιτικά ρίσκα παραμένουν, ενώ η πρόσφατη έκδοση ομολόγου δεν εγγυάται ότι η Eλλάδα θα έχει πραγματοποιήσει διατηρήσιμη επιστροφή στις αγορές μέχρι το τέλος του χρόνου, οπότε λήγει το τρέχον πρόγραμμα. O οίκος, που αναμένεται να ανακοινώσει πιθανόν αλλαγή στην αξιολόγηση της χώρας στις 23 Mαΐου, σημείωσε χθες πως το ισοζύγιο επιτευγμάτων και ρίσκου αντανακλάται στην τρέχουσα αξιολόγηση (B- με σταθερή προοπτική). Θεωρεί διαχειρίσιμα πιθανά προβλήματα στη χρηματοδότηση του προγράμματος, χαιρετίζει την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος, ενώ θεωρεί πως οι πρόδρομοι δείκτες δείχνουν πως η εξαετής ύφεση οδηγείται στο τέλος της, αναμένοντας ανάπτυξη 0,5% φέτος.

Ημερησία