“Θαρσείτω τοίνυν”

Ιωάννης Κων. Νεονάκης MD, MSc, PhD

Με μια μακροχρόνια διαδικασία ζυμώσεων που κράτησε αιώνες οι Έλληνες εγκατέλειψαν το Δωδεκάθεο και ασπάστηκαν την Ορθοδοξία μετεξελίσσοντας τον αρχαιοελληνικό σε ένα νέο πολιτισμό, το ρωμαίικο πολιτισμό. Η μεταστροφή αυτή άλλαξε πολλές εκφάνσεις του καθημερινού βίου, όμως πολλά στοιχεία του πολιτισμού τους παρέμειναν ακέραια. Έτσι υπάρχει μια ιστορική συνέχεια και μια ταυτότητα του γένους στην ιστορική του διαχρονία. Οι λαοί στην ιστορική τους πορεία μετεξελίσσονται με ζυμώσεις που απαιτούν χρόνο, διατηρούν και φέρουν όμως στη σάρκα τους τη μνήμη των εμπειριών της πορείας τους αυτής. Και αυτή η μνήμη αποτελεί δίαυλο επικοινωνίας και πεδίο διεύρυνσης προς τους άλλους.

Το τελευταίο διάστημα έχω διαβάσει άρθρα τα οποία αναδεικνύουν (χωρίς να είναι αυτό το κεντρικό τους θέμα ή η επιδίωξη τους) κάτι το οποίο εγώ θεωρώ πολύ σημαντικό. Την αντίληψη  δηλαδή ότι η πλειοψηφία των πολιτών της Τουρκίας αποτελείται από εξισλαμισμένους Ρωμηούς.

Θα περιοριστώ στο άρθρο του γνωστού δικηγόρου κ. Φαήλου Κρανιδιώτη με τίτλο «Στη Θράκη δεν είναι ακόμη αργά για λύσεις». Στο άρθρο αυτό και αφού ο αρθρογράφος τονίσει ότι η Τουρκία είναι εχθρός μας προχωρά σε εύστοχη ανάλυση των εκλογικών αποτελεσμάτων της περιοχής και καταλήγει ότι η υπόθεση της Θράκης φυσικά και δεν είναι χαμένη. Ανεξάρτητα όμως από το περιεχόμενο του άρθρου, εγώ θα ήθελα να σταθώ σε μια φράση του κειμένου, η οποία αυτολεξεί έχει ως εξής: «Απλά η ηγεσία αυτού του αχανούς και ετερόκλητου πλήθους εξισλαμισμένων, κυρίως Ελλήνων, Αλβανών, Σλάβων, Αρμενίων, Ασσυρίων, Καυκάσιων κάθε είδους, Γιουρούκων, μιας ελάχιστης μειοψηφίας αληθινών, «κυνοκέφαλων» κατά τους βυζαντινούς, Κεντροασιατών Τούρκων, όσων Κούρδων είναι δωσίλογοι του έθνους τους και άλλων λαών της Μικράς Ασίας, έχει δεδηλωμένα και εμπράκτως επεκτατικά σχέδια εις βάρος του Ελληνισμού, αντίθετα συμφέροντα με μας.»

Το σημείο λοιπόν εξαιρετικής σημασίας για μένα είναι το πρώτο μέρος της φράσης αυτής γιατί αναδεικνύει το γεγονός ότι έχει πλέον παγιωθεί στη σύγχρονη ελληνική σκέψη η ιστορική αλήθεια ότι η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών της γείτονος χώρας (με την εξαίρεση φυσικά του ιστορικού λαού των Κούρδων) είναι εντόπιοι Βαλκανικοί ή Μικρασιατικοί πληθυσμοί κυρίως Ρωμηών/Ελλήνων ή Αρμενίων, οι οποίοι παλαιότερα ή πιο πρόσφατα εξισλαμίσθηκαν. Της αντίληψης δηλαδή ότι με τους πολίτες της γείτονος αποτελούμε (παρά τις όποιες ιστορικές διαφοροποιήσεις των τελευταίων κυρίως αιώνων) ουσιαστικά τον αυτό λαό, με τους ίδιους προγόνους και κοινούς πολιτισμικούς άξονες. Η αντίληψη αυτή δεν επικρατούσε πριν από μερικά χρόνια. Όμως το διαδίκτυο, οι μεγάλες δυνατότητες επικοινωνίας, διάδοσης γνώσης και πρόσβασης στις πηγές, ο τουρισμός, τα δορυφορικά σήματα, οι τηλεοπτικές παραγωγές και κυρίως μια σειρά σημαντικών βιβλίων και άρθρων από ανεξάρτητους συγγραφείς και αρθρογράφους βοήθησαν στην επικράτηση αυτής της αντίληψης. Αξίζει να αναφέρομε δύο σημαντικά τέτοια βιβλία: (α) το «Ποιοί Τούρκοι;» (2007) του γνωστού τουρκολόγου κ. Ν. Χειλαδάκη και (β) το εκτενές «Ποιά Τουρκία; Ποιοί Τούρκοι;» (2012) του στρατηγού Φ. Φράγκου.

Η επικράτηση στη σύγχρονη ελληνική σκέψη και προβληματική της αντίληψης αυτής αποτελεί κατ’ εμένα γεγονός σπουδαίας σημασίας και ενέχει ισχυρή δυναμική, η οποία θα εκφραστεί κάποια στιγμή στο μέλλον. Καταρχάς, όσον αφορά την ελληνική πλευρά μια τέτοια αντίληψη είναι σημαντική γιατί: (α) αποτελεί παράγοντα περιορισμού των εθνικιστικών παθών και συντελεστή ειρήνης της περιοχής, (β) αλλάζει τον τρόπο προσέγγισης και ερμηνείας των ιστορικών γεγονότων και της ιδιοπροσωπίας μας, (γ) ενισχύσει τον επαναπροσδιορισμό του άξονα και κέντρου της ταυτότητός μας στο ρωμαίικο πολιτισμό (όπως δηλαδή αυτό το κέντρο ήταν μέχρι τον 19^ο αιώνα) και τέλος (δ) προσφέρει στην ελληνική πλευρά τη δυνατότητα μιας πολυποίκιλης διεύρυνσης των σχέσεών με τους λαούς της περιοχής σε όλα τα επίπεδα (κοινωνικό, πολιτισμικό, πολιτικό, οικονομικό) με απεγκλωβισμό μας από αγκυλώσεις δεκαετιών και οιονεί απρόβλεπτες εξελίξεις.

Πιο πολύ όμως από την δική μας πλευρά, νομίζω ότι η εμπέδωση στη σκέψη και στην ανάλυση των πραγμάτων μιας τέτοιας αντίληψης έχει να βοηθήσει την πλευρά της γείτονος. Το θέμα της ταυτότητος προβληματίζει ήδη πολλούς της πολίτες και η σταδιακή αποδέσμευση από την για δεκαετίες καθηλωτική ιστορική προπαγάνδα του καθεστώτος της γείτονος έχει να αναδείξει πολλές πτυχές του ζητήματος στο μέλλον. Οι πολίτες της πλέον αναζητούν την αλήθεια. Το σύγχρονο τεχνολογικό πλαίσιο, αλλά και η δική μας ετοιμότητα θα έχουν πολλές απαντήσεις να τους δώσουν. Θα πρέπει δε να λάβομε υπόψιν μας ότι οι εσωτερικές συγκρούσεις στο λαό της γείτονος είναι πλέον τόσο ισχυρές και ανεξέλεγκτες ώστε αργά ή γρήγορα θα οδηγήσουν σε ρήξη συνοχής. Θρυαλλίδες εξελίξεων κατά την άποψή μου θα είναι: είτε (α) μείζονες συνταγματικές αλλαγές προς την κατεύθυνση της φιλελευθεροποίησης (εκδημοκρατισμός, ανεξιθρησκία, ισονομία κλ), είτε (β) η ίδρυση του ανεξάρτητου Κουρδιστάν και ο συνακόλουθος διαμελισμός ή ομοσπονδοποίηση της γείτονος, είτε τέλος (γ) άλλα τυχαία και μη ελεγχόμενα από τους σχεδιασμούς των ελίτ γεγονότα.

Όποια και να είναι η έκβαση των γεγονότων εμείς οφείλομε να προετοιμαστούμε και να είμαστε ουσιαστικά σε θέση να δώσομε απαντήσεις, να προσλάβομε και να θεραπεύσομε όσους ελευθέρως θελήσουν να αλλάξουν άξονα ζωής και να επαναπροσδιοριστούν ακολουθώντας τη φωνή και την αλήθεια των προγόνων τους. Μια προετοιμασία, η οποία θα πρέπει να είναι πολυεπίπεδη (γνωσιολογική, πνευματική, ψυχολογική/συναισθηματική, τεχνική). Και πρώτα από όλα όμως μια  προετοιμασία αρετής και δικής μας κάθαρσης και απόρριψης εθνικιστικών και λοιπών κοσμικών σκοπιμοτήτων.

Σε μια τέτοια προσπάθεια είναι προφανές ότι δεν ελπίζω στο ελληνικό κράτος και στους εντολοδόχους που το διαχειρίζονται. Όλοι αυτοί οι διαχειριστές ή οι «εν αναμονή» διαχειριστές με τις ποικίλων αποχρώσεων δυτικόφρονες αντιλήψεις τους όχι μόνο αδυνατούν πλέον οργανικά να αντιληφθούν τον κόσμο με ρωμαίικο αισθητήριο, αλλά τέτοιες αντιλήψεις τις εξορκίζουν ως παράγοντες αστάθειας καταπνίγοντας ακόμα και τις όποιες σχετικές φωνές υπάρχουν στο εσωτερικό τους. Ούτε στη διοίκηση της Εκκλησίας ελπίζω, όπου οι παρωπίδες της, αλλά κυρίως οι πολλαπλές της εξαρτήσεις την έχουν καταστήσει αδύναμη να αντιληφθεί τον εαυτό της και τον επί γης ρόλο της πέραν των συσσιτίων για τους αναξιοπαθούντες.

Ελπίζω μόνο στη μικρή ρωμαίικη μαγιά που πάντα θα υπάρχει σ’ αυτόν τον ποτισμένο με θυσίες και αίμα τόπο, όπου και όπως αν αυτή υπάρχει και εκφράζεται: σε μεμονωμένα πρόσωπα, σε μικρές παρέες, σε φωτεινούς λευίτες, σε ζώσες ενορίες, σε πολιτιστικούς συλλόγους με όραμα. Είναι η μαγιά, την οποία γεννά και πάντα θα γεννά το Ρωμαίικο σώμα των τεθνεώτων, συγκαιρινών και μελλόντων ελθείν Ρωμηών στη διαχρονία του. Ένα ρωμαίικο σώμα που στην ιστορική του πορεία τού αποστέρησαν πολλά από τα παιδιά του σε ανατολή και δύση, βορρά και νότο και πρέπει σαν μάνα τώρα στους δύσκολους καιρούς να τα αναζητήσει και να τους τείνει το χέρι και την αγκαλιά της. Ελπίζω τέλος και κυρίως στον ενσάρκως αναστημένο Χριστό και στην προστάτιδα Παναγία που θα στρατηγήσει και πάλι υπερμάχως εάν με πίστη και χωρίς κοσμικές σκοπιμότητες επικαλεστούμε τη βοήθειά της.

«Θαρσείτω τοίνυν, θαρσείτω λαός του Θεού». Ίσως οι ιστορικές εξελίξεις να μην είναι οι νοσηρώς απεργαζόμενες και οι ελπιδοφόρες ζυμώσεις να γίνουν πιο γρήγορα από τους χρόνους με τους οποίους μάς έχει συνηθίσει η ιστορία. Η ανατροπή παγιωμένων αντιλήψεων δεκαετιών και οι μη αναμενόμενες μέχρι τώρα, διαφαινόμενες όμως και αρκούντως ορατές πλέον στο άμεσο μέλλον εξελίξεις αποτελούν πηγή μεγάλης αισιοδοξίας.

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Νέα Κρήτη