IS: Μία ανάσα από τη Βαγδάτη… και οι δυνητικές συνέπειες

Του Δρ. Γεωργίου Κ. Φίλη
 Από δύο πλευρές έχουν προσεγγίσει τη Βαγδάτη οι δυνάμεις του Ισλαμικού Κράτους με συνέπεια η πρωτεύουσα του Ιράκ να κινδυνεύει άμεσα από μία πολιορκία η οποία μπορεί να αλλάξει όλες τις ισορροπίες στη Μέση Ανατολή.

Παρά τις αεροπορικές επιδρομές των ΗΠΑ κατά των δυνάμεων του Ισλαμικού Κράτους η κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή δεν φαίνεται να βελτιώνεται για τις κυβερνητικές δυνάμεις στα κεντρικά της χώρας, αφού οι δυνάμεις των ισλαμιστών βρίσκονται πλέον σε απόσταση αναπνοής από την ιστορική πρωτεύουσα του μεσαιωνικού Ισλάμ.
Οι μάχες μαίνονται στα δυτικά της πόλης όπου η κατάληψη της Φαλούτζα έχει δημιουργήσει μία σταθερή βάση από την οποία οι ισλαμιστές εξαπολύουν επιθέσεις στην πρωτεύουσα του Ιράκ. Συγκρούσεις όμως σημειώνονται και στα βόρεια της πόλης όπου δυνάμεις του ιρακινού Στρατού και σουνιτικές φυλές αντίθετες στην τρομοκρατία του Ισλαμικού Κράτους αγωνίζονται να απωθήσουν τους τζιχαντιστές από την περιοχή τους.
Είναι αλήθεια πως οι αεροπορικές επιδρομές των Αμερικανών και των άλλων συμμαχικών δυνάμεων έχουν αναγκάσει το ISIL να μεταβάλλει τις τακτικές του, αφού η απειλή από αέρος για τις δυνάμεις του δεν είναι δυνατόν να αγνοηθεί. Για παράδειγμα, οι δυνάμεις των τζιχαντιστών προσπαθούν να «σμικρύνουν» τον στόχο που δίνουν από αέρος με το να μειώσουν την ορατή τους παρουσία σε «συνοριακά» φυλάκια που έχουν εγκαταστήσει ενώ φροντίζουν να διασπείρουν τις δυνάμεις τους έτσι ώστε να αποφύγουν μαζικές απώλειες.

Επιπροσθέτως, έχει παρατηρηθεί πως ακολουθούν μία προσφιλή τακτική στη Μέση Ανατολή, αυτή της χρησιμοποίησης «ανθρώπινης ασπίδας» ή χρησιμοποίησης πολιτικών στόχων έτσι ώστε πλήγμα εναντίον τους να επιφέρει απώλειες αμάχων με σκοπό να κατηγορηθεί η άλλη πλευρά.

Πέραν όμως όλων αυτών, το να μιλάμε για τη συνοχή του Ιράκ ίσως να είναι πλέον μη ρεαλιστικό υπό τις παρούσες συνθήκες. Για την ώρα, οι επιχειρήσεις για τη σωτηρία της Βαγδάτης δεν φαίνεται να έχουν οδηγήσει στα επιδιωκόμενα αποτελέσματα.

Εάν η κατάσταση συνεχιστεί ως έχει είναι προφανές πως οι ΗΠΑ θα αναγκαστούν να εξετάσουν το ενδεχόμενο αποστολής χερσαίων δυνάμεων στη χώρα (χρυσές δουλειές για ιδιωτικούς στρατούς…), αφού οι ιρακινές δυνάμεις από μόνες τους δεν φαίνεται να είναι σε θέση να γυρίσουν τις τύχες του πολέμου. Για την ώρα προέχει η σωτηρία της Βαγδάτης από τον τρόμο του εξτρεμιστικού σουνιτικού Ισλάμ, αφού σε αντίθετη περίπτωση οι εξελίξεις στην περιοχή θα είναι ραγδαίες, δραματικές και θα οδηγήσουν σε μία άνευ προηγουμένου διεθνή εμπλοκή και μίας σύγκρουσης όλων εναντίον όλων.

Εξηγούμαστε: Εάν η Βαγδάτη πέσει στα χέρια των τζιχαντιστών, τότε πως και ποιος ακριβώς θα τους σταματήσει από το να αιματοκυλίσουν την πρωτεύουσα με το αίμα των Σιιτών και πως ακριβώς θα τους σταματήσει κάποιος από το να συνεχίσουν νότια προς τα ιερά προσκυνήματα του σιιτικού Ισλάμ, την Καρμπάλα και τη Νατζάφ, αλλά και τις πλούσιες σε πετρέλαιο περιοχές του Κόλπου και της Βασόρας;

Και ενώ η διεθνής κοινότητα θα βλέπει να καταρρέει πλήρως το κράτος του Ιράκ, πιστεύει κάποιος πως το Ιράν, ο ηγέτης του σιιτικού ισλάμ, θα μείνει με σταυρωμένα τα χέρια, βλέποντας να καταστρέφονται τα προσκυνήματα της πίστης του, να εξανδραποδίζεται ο ομόδοξος πληθυσμός του και να πέφτουν στα χέρια ορκισμένων και φανατικών του αντιπάλων τα οικονομικά μέσα για την γιγάντωσή του;
Είναι γεγονός πως η γεωπολιτική πραγματικότητα στο Ιράκ ακόμα και εάν κάποιοι δυσκολεύονται να το αποδεχτούν, έχει φέρει κοντά τις ΗΠΑ και τη Δύση με τον σιιτικό άξονα Ιράν-Συρία. Οι ΗΠΑ στην ουσία έχουν φτάσει σε ένα άτυπο modus vivendi με το Ιράν αναφορικά με την εμπλοκή του στο Ιράκ, αλλά και η σε γενικές γραμμές «ανακωχή» που δείχνουν να έχουν κηρύξει με τον Άσαντ, αποδεικνύει πως ο φόβος για το ανεξέλεγκτο μεσαιωνικό τέρας που δημιουργήθηκε μέσα από την «Αραβική Άνοιξη» είναι πολύ μεγαλύτερος από τα γεωπολιτικά παίγνια μεταξύ των μεγάλων γεωπολιτικών δρώντων.
Τι θα συμβεί όμως εάν οι συμμαχικές δυνάμεις δεν καταφέρουν να υπερασπιστούν τη Βαγδάτη; Στην απευκταία περίπτωση που η πρωτεύουσα του Ιράκ καταληφθεί και κατά συνέπεια όλο το νότιο Ιράκ τεθεί… στη διάθεση των δυνάμεων του Ισλαμικού Κράτους, τότε είναι σαφές πως μπορεί να δούμε να ακολουθείται η τακτική «ο κάθε ένας για τον εαυτό του».

Οι Ιρανοί κατά πάσα πιθανότητα θα επέμβουν εμφανώς, άρα θα αλλάξουν de facto τα σύνορα στη Μεσοποταμία, οι Αμερικανοί δεν θα ξέρουν στην ουσία τι να κάνουν πλέον – να αποτρέψουν την επέκταση του Ιράν, να χτυπήσουν τους τζιχαντιστές, να αποτρέψουν την Κουρδική ανεξαρτησία, να την επιβάλουν;

Βέβαια, η έστω σε τακτικό επίπεδο προσέγγιση των ορκισμένων εχθρών, του σιιτικού Ιράν και της σουνιτικής Σαουδικής Αραβίας, δείχνει ότι οι «μη κρατικοί δρώντες» (non-state actors), μόνο μέχρις ενός σημείου γίνονται αποδεκτοί, ακόμα και από κράτη που τους χρησιμοποίησαν ως μέσο προώθησης των στρατηγικών τους επιδιώξεων. Η αυτονόμηση ποτέ δεν ενθουσίασε και κάπου εκεί δημιουργούνται τα περιθώρια συντονισμού των κινήσεων ακόμα και ανάμεσα στα πιο απίθανα γεωπολιτικά «ζευγάρια»…

Οι δυτικοί, κατά πάσα πιθανότητα θα αποχωρήσουν από τη σκηνή… θαυμάζοντας τα αποτελέσματα των (μη-)πολιτικών τους, οι Κούρδοι μάλλον θα ζητήσουν και τη βοήθεια του Ιράν για προστασία, και οι Τούρκοι στην ουσία θα τρέχουν να μαζέψουν τα ασυμμάζευτα…
Από τη μία πλευρά θα αναγκαστούν ενδεχομένως να συνομιλήσουν με τους Ισλαμιστές, από την άλλη θα προσπαθούν να πείσουν το Ιράν, τη Συρία και τη Δύση πως δεν ήταν αυτοί πίσω από τη γιγάντωση του τέρατος αυτού. Οι επιλογές δε του Ισραήλ σε μία τέτοια περίπτωση, μάλλον θα κινηθούν προς την κατεύθυνση ανάσχεσης της επέκτασης του Ιράν.

Με άλλα λόγια, η προστασία της Βαγδάτης, θα συμβάλλει καθοριστικά στην αποφυγή ενός γεωπολιτικού ατυχήματος τεραστίων διαστάσεων – του επιπέδου της δολοφονία του πριγκιπικού ζεύγους των Αψβούργων στο Σεράγεβο το 1914 – αφού θα κρατήσει τις διαμορφούμενες «τακτικές συμμαχίες» σε ένα λειτουργικό επίπεδο, θα «συγκρατήσει» δρώντες από το να κλιμακώσουν τη κατάσταση και το κυριότερο, θα επιτρέψει στη δημιουργία ενός κλίματος εύθραυστης ισορροπίας, όπου ο ρόλος και οι επιδιώξεις των περισσοτέρων γεωπολιτικών δρώντων θα είναι καθορισμένος και οριοθετημένος.

Η πτώση της Βαγδάτης είναι πιθανό να οδηγήσει σε έναν γεωπολιτικό σεισμό το επίπεδο του οποίου δεν θα είναι δυνατό να απορροφήσει η μετά την «Αραβική Άνοιξη» περιοχή της Ευρύτερης Μέσης Ανατολής και Βορείου Αφρικής.

 DEFENCEPOINT