Κυπριακό: Για ποιους λόγους η Τουρκία θέλει επανέναρξη των συνομιλιών

Στους τακτικισμούς χάνεται η ουσία 

Λευκωσία: Μονομερείς αλλά συγκλίνουσες εκατέρωθεν ενέργειες από Λευκωσία και Άγκυρα αναμένουν οι εν δυνάμει μεσολαβητές στις αρχές Απριλίου για να επαναρχίσουν οι συνομιλίες, για αυτό και κρίθηκε αναγκαία η κάθοδος του Έσπεν Μπαρθ Άιντα στο νησί. Είναι, πάντως, προφανές πως κανείς δεν ασχολείται με την ουσία, πλην της Λευκωσίας. Όλες οι προσπάθειες είναι η κινητικότητα και η διαδικασία.

Η Άγκυρα χρειάζεται την κινητικότητα στο Κυπριακό, όπως και στο Κουρδικό, καθώς εξυπηρετεί τους εκλογικούς σχεδιασμούς των Ερντογάν και Νταβούτογλου. Την ίδια ώρα, οι μεσολαβούντες, οι οποίοι παίρνουν και φέρνουν μεταξύ Λευκωσίας και Άγκυρας, θεωρούν δεδομένη την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων ακόμη και εντός Απριλίου.Το σκηνικό που διαμορφώνεται αφορά τη διαδικασία και όχι την ουσία, καθώς το βασικό μήνυμα που έχουν στείλει οι Ερντογάν και Νταβούτογλου είναι πως η Τουρκία δεν πρόκειται να αποδεχθεί οποιαδήποτε εξέλιξη και κυρίως ανάπτυξη στο κεφάλαιο των υδρογονανθράκων στην ανατολική Μεσόγειο χωρίς να είναι μέρος τους.

Αυτό το μήνυμα εισέπραξαν οι εν δυνάμει μεσολαβητές όπως και  η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία ενημερώθηκε διά της εκπροσώπου της για θέματα εξωτερικής πολιτικής, Φεντερίκα Μογκερίνι (στις επαφές που είχε τον περασμένο Δεκέμβριο).

Ο Ειδικός Σύμβουλος του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στο Κυπριακό, Έσπεν Μπαρθ Άιντα, ο οποίος αναμένεται στην Κύπρο στις 16 Μαρτίου για επαφές και προετοιμασία του εδάφους, έχει ως δεδομένα τα εξής:

Πρώτο, ότι δεν θα ανανεωθεί η NAVTEX από την Τουρκία και πως το «Μπαρμπαρός» θα αποχωρήσει από την περιοχή.

Δεύτερο, η ιταλική ΕΝΙ θα προχωρήσει σε «τεχνικό διάλειμμα» τριών μηνών από τις έρευνες για να αξιολογήσει τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα των γεωτρήσεων και γιατί θα πρέπει το γεωτρύπανο να εξασφαλίσει άδεια ασφαλείας και αναμένεται στο τέλος Μαρτίου να κατευθυνθεί, κατά πάσα πιθανότητα, προς το λιμάνι της Μασσαλίας.  

Η συγκυρία αυτή θα αξιοποιηθεί ώστε να προχωρήσουν σε επανέναρξη των συνομιλιών. Η τουρκική πλευρά θα θεωρήσει την ενέργεια αυτή ως διακοπή των ερευνών και η ελληνοκυπριακή πλευρά ως «τεχνικό διάλειμμα», παραπέμποντας για μετά τον Ιούνιο.

Όπως πληροφορούμαστε, με την πρώτη ευκαιρία θα ξεκαθαρισθεί εξαρχής πως σε περίπτωση που επανέλθει το «Μπαρμπαρός» ή εκδοθεί NAVTEX, θα διακοπούν οι συνομιλίες. Η προληπτική αυτή κίνηση ουσιαστικά μεταφέρει την πίεση στην τουρκική πλευρά ενώ μπορεί να θεωρηθεί πως οι έρευνες θα επαναρχίσουν.

Μέσα σε αυτό το παζλ που διαμορφώνεται φαίνεται πως απουσιάζει μια εξέλιξη που παλαιότερα επηρέαζε όλες τις κινήσεις. Πρόκειται για τις λεγόμενες προεδρικές εκλογές στα κατεχόμενα. Είτε γιατί δεν αναμένονται ανατροπές είτε επειδή η Τουρκία ασχολείται λιγότερο με το θέμα αυτό, οι «εκλογές» της 19ης Απριλίου στα κατεχόμενα δεν βρίσκονται στη μεγάλη εικόνα. Οι πιο αισιόδοξοι από τους τρίτους που μεσολαβούν δεν αποκλείουν και έναρξη διαπραγματεύσεων πριν τις ψευδοεκλογές, πλην όμως αυτό φαντάζει εκτός πραγματικότητας.

Διπλωματικές πηγές σημείωναν πως ακόμη και να αρχίσουν συνομιλίες πριν τις τουρκικές εκλογές, που χρονικά τοποθετούνται στις 7 Ιουνίου, ουσιαστικές συζητήσεις αναμένονται το φθινόπωρο. Για την ελληνοκυπριακή πλευρά η διαδικασία θα πρέπει να συνεχιστεί από το σημείο που διακόπηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο. Δηλαδή, στην ατζέντα των συζητήσεων να είναι το εδαφικό, περιουσιακό, ανθρώπινα δικαιώματα και διακυβέρνηση.

Η μη αντίδραση της Άγκυρας «θετικό γεγονός»

Δύο γεγονότα έχουν ενισχύσει τα σενάρια για επανέναρξη των συνομιλιών και αμφότερα αφορούν την τακτική που υιοθετεί η Τουρκία.

Το πρώτο αφορά τη μη αντίδραση της Άγκυρας στη σύναψη πρόσφατα συμφωνίας μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας με την Αίγυπτο. Η συμφωνία αυτή, ως γνωστόν, αφορά την πώληση φυσικού αερίου από το τεμάχιο 12 της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) στην Αίγυπτο. Παρά το γεγονός ότι στη Λευκωσία ανέμεναν αντίδραση, έστω διά του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών, η Άγκυρα επέλεξε τη σιωπή. Είναι μια τακτική την οποία δεν συνηθίζει η τουρκική πλευρά καθώς διαχρονικά καταγράφεται με διάφορες διαβαθμίσεις η αντίθεσή της.

Το δεύτερο αφορά την αναδίπλωση της Άγκυρας μετά τη δέσμευση του μισού Αιγαίου για ασκήσεις. Αν και σε αυτή την περίπτωση η αλλαγή πλεύσης οφείλεται στην αντίδραση της Αθήνας και τις παρεμβάσεις του ΝΑΤΟ και του ICAO, εκφράζεται και η εκτίμηση (που έχει δόση υπερβολής) ότι η τουρκική αναδίπλωση στο Αιγαίο συνδέεται και με την τακτική που θέλει να τηρήσει η Άγκυρα στο Κυπριακό. 

Είναι προφανές πως οι εν δυνάμει μεσολαβητές προσπαθούν με κάθε τρόπο να πιαστούν από διάφορα γεγονότα ή περισσότερο εκτιμήσεις ώστε να ενισχύσουν το κλίμα για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό.

Την ίδια ώρα, όπως αναφέρουν οι ίδιοι κύκλοι, κανείς δεν μπορεί να κάνει ασφαλή πρόβλεψη για την τελική στάση που θα τηρήσει ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τον οποίο εξακολουθούν να χαρακτηρίζουν ως «αστάθμητο παράγοντα». 

 

Σενάριο για αντικατάσταση Ολγκούν

 

Στα διπλωματικά γραφεία των εν δυνάμει μεσολαβητών, ακούγεται έντονα πως ανεξαρτήτως του αποτελέσματος των λεγόμενων εκλογών στα κατεχόμενα, σε περίπτωση που θα επαναρχίσουν οι συνομιλίες για το Κυπριακό, ο Τουρκοκύπριος διαπραγματευτής, Εργκιούν Ολγκούν, θα αντικατασταθεί.

Τούτη η κίνηση, σε περίπτωση που επιβεβαιωθεί, θα είναι περισσότερο επικοινωνιακού χαρακτήρα, αν και είναι προφανές πως ο Ολγκούν σε κάποια θέματα είναι «κολλημένος» στην περίοδο του Ραούφ Ντενκτάς. 

Εάν γίνει η κίνηση, θα θεωρηθεί ως ενέργεια «για σοβαρή επανεκκίνηση της διαδικασίας». Υπενθυμίζεται συναφώς πως ο Εργκιούν Ολγκούν αντικατέστησε τον Κουντρέτ Οζερσάι όταν είχε αποφασίσει να ιδρύσει κόμμα και να κατέλθει στις «εκλογές» της 19ης Απριλίου.

Ο Οζερσάι είχε αντικαταστήσει τον Οσμάν Ερτούγ, για τους ίδιους λόγους που θα αλλάξουν τον Ολγκούν. Για επικοινωνιακούς λόγους. Το σενάριο αντικατάστασης του διαπραγματευτή, εάν γίνει, θα έχει ενδιαφέρον κυρίως ως προς τη νέα επιλογή που θα γίνει. 

 

Γράφει: Κώστας Βενιζέλος

Φιλελεύθερος