Το άνοιγμα της Κύπρου προς τη Ρωσία

Ιάκωβος Αριστείδου

Σε σειρά άρθρων τον περασμένο κυρίως χρόνο επισήμανα διάφορες περιπτώσεις που δεν αξιοποιήσαμε τη μεγάλη πείρα, που αποκτήσαμε τον τελευταίο μισό αιώνα της πολυτάραχης ιστορίας της Χώρας μας σε διάφορους τομείς: το Κυπριακό, την εσωτερική διακυβέρνηση, την οικονομική διαχείριση. Αναφέρθηκα με συγκεκριμένα παραδείγματα στα μαθήματα που δεν πήραμε. Σήμερα θα ασχοληθώ με ένα μάθημα που πήραμε και το οποίο, αν αξιοποιήσουμε σωστά και υπεύθυνα, θα βοηθήσει να βγούμε από τα ασφυκτικά αδιέξοδα που βρισκόμαστε από το 1974: Το άνοιγμα της κυβέρνησης του Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη προς τη Ρωσία. Είναι κρίμα που στην πρόσφατη διήμερη αδιέξοδη συνεδρία του Εθνικού Συμβουλίου δεν χρησιμοποιήθηκε η σκοπούμενη αυτή ενέργεια του Προέδρου για να συζητηθεί και ετοιμαστεί ένα κοινό πρόγραμμα δράσης για το Κυπριακό.Παραδοσιακά οι σχέσεις μας με τη Ρωσία ήταν πάντα πολύ καλές, ακόμη κι όταν ήταν μέλος της ΕΣΣΔ. Στον οικονομικό τομέα, που γνωρίζω καλύτερα, είχαμε από τη δεκαετία του 1960 υπογράψει διμερή εμπορική συμφωνία, που εστηρίζετο στην ανταλλαγή προϊόντων ισόποσης αξίας (barter trade) κι η οποία, ομολογουμένως, δεν εξυπηρέτησε πολύ την ανάπτυξη των διμερών μας οικονομικών σχέσεων. Αμέσως μετά την εισβολή η συμφωνία αυτή αναβαθμίστηκε σε Οικονομική Συμφωνία ελευθέρου εμπορίου κι ευρύτερης εμβέλειας, η οποία ισχύει μέχρι σήμερα, με κάποιες προσαρμογές στις νέες πραγματικότητες, αφού βοήθησε ιδιαίτερα τη σύσφιγξη των οικονομικών δεσμών της Κύπρου και της Ρωσίας μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ στις αρχές της δεκαετίας 1990.

Μετά την εισβολή πολλές Δυτικές Χώρες είχαν τις αμφιβολίες τους κατά πόσον η Κύπρος θα μπορούσε να σταθεί στα πόδια της οικονομικά λόγω των τεράστιων πληγμάτων που επέφερε η εισβολή. Η Κύπρος ήταν καταδικασμένη οικονομικά, εκτός από πολιτικά. Ως εκ τούτου η Τράπεζα Εισαγωγών-Εξαγωγών των ΗΠΑ σταμάτησε να χρηματοδοτεί τις αμερικάνικες εξαγωγές προς την Κύπρο γιατί θεωρούσε ότι η Κύπρος ήταν 'χαμένη υπόθεση'. Όταν οι Κυπριακές Αερογραμμές ζήτησαν να αγοράσουν αεροπλάνα Μπόιγκ για να αναπληρώσουν τον στόλο που έχασαν στην εισβολή, η απάντηση του Προέδρου της εταιρείας ήταν ότι η πιο πάνω τράπεζά τους δεν έδιδε πιστώσεις για εξαγωγές στην Κύπρο. Είναι τότε που οι Κ.Α. προχώρησαν σε άλλες διευθετήσεις, επιβαρύνοντας τα κόστη τους λόγω αγοράς διαφορετικού τύπου αεροπλάνων. Όταν το καλοκαίρι του 1976 βρέθηκα για άλλο λόγο στην Ουάσιγκτον, επισκέφτηκα την Τράπεζα και τους εξήγησα γιατί η απόφασή τους ήταν λανθασμένη κι εναντίον των συμφερόντων της Χώρας τους. Χρειάστηκαν ακόμη αρκετούς μήνες για να άρουν το εμπάρκο. Την ίδια στάση τήρησε για αρκετό καιρό και το αντίστοιχο Βρετανικό πρόγραμμα ECGD.

Όταν άκουσα μαγνητοφωνημένη την πιο πάνω συνομιλία με τον τότε Γ. Διευθυντή των Κ.Α. ζητήσαμε από τον Πρόεδρο Μακάριο να μας πει κατά πόσο υπήρχαν πολιτικοί λόγοι για να μην πάμε ανατολικά προς τη Μόσχα για ανάπτυξη των οικονομικών σχέσεών μας. Η απάντηση ήρθε χωρίς καθυστέρηση κι ήταν θετική. Μαζί με το Υπουργείο Εξωτερικών και σε συνεννόηση με την εδώ Πρεσβεία της ΕΣΣΔ ολοκληρώθηκε προσχέδιο νέας Οικονομικής Συμφωνίας μεταξύ των δύο πλευρών, εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο και τον Οκτώβρη του 1975 συνόδευσα τον τότε Υπουργό Οικονομικών μ. Αντρέα Πατσαλίδη στη Μόσχα όπου υπέγραψε τη σχετική Συμφωνία. Η Συμφωνία εκείνη ήταν διαχρονικά η βάση για την κατοπινή μεγάλη ανάπτυξη των οικονομικών σχέσεων μεταξύ Κύπρου-Ρωσίας, αλλά και ενήργησε σαν καταλύτης στην ομαλοποίηση της θέσης της Κύπρου στο διεθνές οικονομικό γίγνεσθαι.

Το άνοιγμα Αναστασιάδη προς τη Ρωσία μου θύμισε την ενέργειά μας του 1975. Ήταν αναγκαίο κι επιβεβλημένο διάβημα ενόψει της στάσης των εταίρων της Κύπρου στην Ε.Ε. και του στρατηγικού εταίρου μας, των ΗΠΑ, σε πολλά σοβαρά θέματα που μας αφορούν. Στο Κυπριακό πρόβλημα, το πιο σημαντικό που αντιμετωπίζουμε, εκτός από κάποιες κατά καιρούς θετικές αποφάσεις ή θέσεις στο Ευρωπαικό Κοινοβούλιο και κάποιες μεμονωμένες τοποθετήσεις στην Αμερικάνικη Βουλή, καμιά ουσιαστική πίεση δεν έγινε προς τη σύμμαχό τους Τουρκία να λογικευθεί για να βρεθεί μια δίκαιη και βιώσιμη λύση. Ακόμη κι όταν η Τουρκία παραβίαζε την αποκλειστική οικονομική ζώνη της Κύπρου τίποτε ουσιαστικό δεν έπραξαν για να την σταματήσουν με αποτέλεσμα να αδρανήσει και η μόνη προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού, οι ενδοκυπριακές συνομιλίες.

Ούτε και τότε ούτε και τώρα είμαι υπέρ της τακτικής του εκβιασμού. Είμαι υπέρ της επιδίωξης των νομίμων συμφερόντων του Τόπου κι εναντίον της επιβουλής από άλλους λαούς. Αυτό κάνει η Τουρκία στην περιοχή και στην Κύπρο με το πρόσχημα της προστασίας των Τ/Κυπρίων. Αν πράγματι ενδιαφερόταν για την ευημερία των συμπατριωτών μας Τ/Κυπρίων δεν θα γέμιζε τις κατεχόμενες περιοχές με έποικους από την Ανατολία μετατρέποντας τους σε μειονότητα. Ο τεράστιος πλούτος, που άφησαν πίσω οι Ε/Κ κάτοικοί τους, ήταν αρκετός να τους διασφαλίσει  μια αναβαθμισμένη διαβίωση για όσο καιρό κρατούσε η έκτακτη κατάσταση. Η βιασύνη της Άγκυρας να επεκτείνει την επικράτειά της οδήγησε τους Τ/Κυπρίους σε χειρότερο βιοτικό επίπεδο. Όχι μόνο στρατιωτικά αλλά και οικονομικά η Τουρκία εξουσιάζει τις Κ/Περιοχές με το μεγάλο κεφάλαιό της να έχει υπεισέλθει σε καίριους τομείς. Είναι γι' αυτό που με συγκεκριμένους τρόπους θα πρέπει να τους συμπαρασταθούμε, κάτι για το οποίο δεν κάναμε αρκετά. Όσοι νοιάζονται για την απομόνωσή τους να στραφούν προς την Τουρκία.  

 

* Ο δρ Ιάκωβος Αριστείδου είναι πρώην Υπουργός και πρώην γενικός διευθυντής Γραφείου Προγραμματισμού.

Φιλελεύθερος