29/3/15

Μεσάνυχτα παρά πέντε

Άρης Οικονόμου
ΕΙΚΟΝΑ---καταιγίφα,-μεγάλο-κύμα,-οικονομία,-κρίση
Είναι καλύτερα να είμαστε προετοιμασμένοι για να αντιμετωπίσουμε μία μεγάλη καταιγίδα, ευχόμενοι να αλλάξει δρόμο, έστω την τελευταία στιγμή – ή να είναι λιγότερο καταστροφική, από όσο υποθέτουμε πολλοί, κοιτάζοντας τη σκοτεινή πλευρά της
«Οι πληθωριστικές πιστωτικές υπερβολές (φούσκες) που δημιούργησε το ευρώ, λόγω της ελαττωματικής του κατασκευής, είχαν σαν αποτέλεσμα την απώλεια της ανταγωνιστικότητας των χωρών της περιφέρειας -  η οποία, για να ανακτηθεί, θα πρέπει χώρες όπως η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία, να μειώσουν τις τιμές των προϊόντων που παράγουν σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρωζώνη και συγκριτικά με το ξεκίνημα της κρίσης κατά 30%, ενώ η Ιταλία κατά 15%.

Αυτό σημαίνει ότι, εάν δεν είχαν το ευρώ αλλά τα εθνικά τους νομίσματα, θα όφειλαν να τα υποτιμήσουν ανάλογα – περιορίζοντας πληθωριστικά μισθούς, συντάξεις και τιμές. Στην πραγματικότητα όμως, τόσο η Ιταλία, όσο και η Πορτογαλία έχουν αρνηθεί εντελώς μία τέτοια «πραγματική υποτίμηση» (εσωτερική) – η Ελλάδα μείωσε τις τιμές της κατά 8%, ενώ η Ισπανία κατά 6%. 
Σε σχετικά μεγέθη, η Ελλάδα εισέπραξε τα περισσότερα δάνεια διάσωσης, εμφανίζοντας τη μεγαλύτερη αύξηση του ποσοστού ανεργίας του πληθυσμού της. Οι πιστώσεις που έλαβε η χώρα από τα κράτη, την κοινότητα και το σύστημα της ΕΚΤ, από 53 δις € το 2010 έφτασαν στα 324 δις € ή στο 181% του ΑΕΠ της – ενώ η ανεργία αυξάνεται ξανά, πλησιάζοντας το 27%» (Sinn).

Άρθρο

Τα παραπάνω είναι γεγονότα που δεν μπορεί να τα αρνηθεί κανείς – όπως επίσης το ότι η Ευρωζώνη, για τη διαχείριση του προβλήματος, έχει στη διάθεση της τέσσερις εναλλακτικές δυνατότητες (Sinn με αρκετές παρεμβάσεις):
(α) Το συνεχή δανεισμό του Νότου από το Βορά, με τη διαγραφή χρεών στη συνέχεια, αφού δεν θα μπορούσαν να εξοφληθούν – όπως οφείλει να συμβεί με την Ελλάδα σήμερα.
(β) Τον αποπληθωρισμό στις χώρες του Νότου, με την επιβολή της πολιτικής λιτότητας (εσωτερική υποτίμηση), ο οποίος όμως είναι καταστροφικός για τους οφειλέτες – κάτι που ήδη παρατηρείται στην Ελλάδα και στην Ισπανία.
Ειδικά όσον αφορά την Ελλάδα, στην οποία ο δημόσιος τομέας είναι υπερχρεωμένος (στην Ισπανία ο ιδιωτικός), είναι απαραίτητη η σύνδεση της δυνατότητας αυτής με τη  πρώτη – με τη διαγραφή χρέους της τάξης του 50%. Σήμερα δε επί πλέον με τη διαγραφή ιδιωτικού χρέους, σε αντίστοιχο ύψος – κάτι που θεωρείται απαραίτητο για την Ισπανία, ενδεχομένως και για την Ιρλανδία.
(γ) Τον πληθωρισμό στις χώρες του Βορά, ο οποίος φαίνεται πως έχει επιλεγεί από την ΕΚΤ, με κριτήριο την ποσοτική διευκόλυνση (QE) των 1,1 τρις € που ανακοίνωσε πρόσφατα. Για να έχει επιτυχία, θα πρέπει ο πληθωρισμός στη νότια Ευρώπη να μην ξεπερνάει το 0%, στη Γαλλία το 1%, στην υπόλοιπη Ευρωζώνη το 2% και στη Γερμανία να υπερβαίνει το 4%.
Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, τότε οι τιμές στη Γερμανία μετά από δέκα χρόνια θα είναι 50% υψηλότερες – ενώ θα έχει χαθεί πληθωριστικά το 35% των καταθέσεων των Πολιτών της.
(δ)  Την αποπομπή των μη ανταγωνιστικών χωρών από το ευρώ – έτσι ώστε να υιοθετήσουν το εθνικό τους νόμισμα, ανακτώντας πληθωριστικά την ανταγωνιστικότητα τους, όπως συνέβαινε ανέκαθεν.
Η αποπομπή αυτή θα έπρεπε να είναι συνδεδεμένη με μία μεγάλη διαγραφή (σενάριο ΒΒ) του δημοσίου χρέους (της τάξης του 70%), με τη δυνατότητα μετατροπής του εξωτερικού χρέους των εν λόγω χρεών στο εθνικό τους νόμισμα, καθώς επίσης με την ενίσχυση του τραπεζικού τους τομέα – έτσι ώστε αφενός μεν η πληγείσα χώρα να αντιμετωπίσει το σοκ της εξόδου, αφετέρου να έχει τη δυνατότητα της διαγραφής ιδιωτικού χρέους.
.
Η σωστή λύση

Όλες οι χώρες της Ευρωζώνης έχουν τη δυνατότητα να περιμένουν τη σωστή λύση, η οποία είναι ενδεχομένως η τρίτη – ενώ μερικές από αυτές εφαρμόζουν ήδη τη δεύτερη πειθαρχικά, αν και με αποτελέσματα που δεν είναι ακόμη γνωστά. Αντίθετα, η Ελλάδα δεν έχει χρόνο να περιμένει, ενώ εφαρμόζει εν μέρει και μη πειθαρχικά τη δεύτερη, με καταστροφικές συνέπειες – λόγω των οποίων είναι απαραίτητη η πρώτη (διαγραφή χρέους).
Παράλληλα, έχει εξαιρεθεί από την τρίτη λύση, την οποία υιοθετούν σταδιακά όλες οι υπόλοιπες χώρες – με αποτέλεσμα να έχουν μειωθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό τα επιτόκια δανεισμού τους από τις αγορές, όταν για την Ελλάδα συνεχίζουν να είναι απαγορευτικά.
Στο γράφημα που ακολουθεί φαίνονται τα επιτόκια των δεκαετών ελληνικών ομολόγων στις 20 Φεβρουαρίου (διακεκομμένη γραμμή), σε σχέση με τα ιταλικά (γαλάζια) και τα ισπανικά – τεκμηριώνοντας τη δεινή θέση της χώρας μας, καθώς επίσης την αποσύνδεση της από όλες τις υπόλοιπες.
.
ΓΡΑΦΗΜΑ - Ευρωζώνη, ομόλογα, Ελλάδα
.
Περαιτέρω, παρά το ότι η αποπομπή μίας χώρας από την Ευρωζώνη δεν είναι νομικά εφικτή, ενώ η χρεοκοπία εντός της είναι ασφαλώς επιτρεπτή (ανάλυση), όλο και περισσότεροι δείχνουν την τέταρτη λύση – την πόρτα της εκούσιας εξόδου. Μεταξύ αυτών μία σειρά Γερμανών οικονομολόγων και πολιτικών, αγγλοσάξονες, καθώς επίσης Έλληνες αριστερών πολιτικών πεποιθήσεων – αρκετοί από τους οποίους είναι στελέχη ή οπαδοί της σημερινής κυβέρνησης της χώρας.
Εν τούτοις, οι Έλληνες δεν έχουν δώσει μία τέτοια εντολή στην κυβέρνηση τους. Αντίθετα, τοποθετούνται στο συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό τους υπέρ της παραμονής της χώρας στην Ευρωζώνη - ενώ δεν περιμένουν θαύματα, αλλά έναν αξιοπρεπή συμβιβασμό με τους δανειστές.
Από την άλλη πλευρά, η κυβέρνηση αναίρεσε την προεκλογική της δέσμευση, όσον αφορά τη διαγραφή χρέους (οπότε καταργούνται αυτόματα όλες οι υπόλοιπες), χωρίς να προσπαθήσει καθόλου να τη διεκδικήσει – ενώ κανένας προφανώς δεν πιστεύει πως διαθέτει την ικανότητα/επάρκεια να δρομολογήσει μία ελεγχόμενη χρεοκοπία (στάση πληρωμών) εντός της Ευρωζώνης, για να διαπραγματευτεί σωστά με τους δανειστές της χώρας, βιώσιμες προϋποθέσεις για το μέλλον της.
Τέλος, «εκλιπαρεί γονατιστή» για την εκταμίευση των 7,2 δις €, τα οποία είχε η ίδια (πολύ σωστά) απορρίψει – με την αιτιολογία πως είναι ανόητο, οικονομικά λανθασμένο καλύτερα, να δανείζεται μία υπερχρεωμένη χώρα νέα χρήματα, προτού διακανονισθούν (διαγραφούν, επιμηκυνθούν κλπ.) τα παλαιά και μη βιώσιμα χρέη της.
.
Ο καταναγκαστικός έλεγχος κεφαλαίων

Στα πλαίσια αυτά, φαίνεται πως η χώρα οδηγείται σε «ένα διαζύγιο με αντιδικία», αφού οι σχέσεις της κυβέρνησης με την Ευρωζώνη έχουν κλονισθεί πολύ ισχυρά, ενώ υπάρχει μεγάλη έλλειψη εμπιστοσύνης «ένθεν κακείθεν» – οπότε η εξακολούθηση του «έγγαμου βίου» είναι αφόρητη. Τα δε μέτρα που απέστειλε η κυβέρνηση, έτσι ώστε να της εγκριθεί η πληρωμή της τελευταίας δόσης του δανείου, μάλλον δεν θα πείσουν τη Γερμανία – κάτι που δεν καθιστά βέβαιη την αποφυγή της ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας.
Ακόμη όμως και να τα καταφέρει η κυβέρνηση, τον Ιούνιο θα υποχρεωθεί να υπογράψει ένα νέο μνημόνιο για να μπορέσει να δανεισθεί από την Ευρώπη τα 40-50 δις € που θα της λείπουν για την εξυπηρέτηση των υποχρεώσεων της τα επόμενα 2-3 χρόνια – αφού, κατά τα φαινόμενα, θα συνεχίσει να ευρίσκεται εκτός αγορών (η χθεσινή υποτίμηση της στο CCC από την Fitch ενδυναμώνει το συμπέρασμα μου).
Σε κάθε περίπτωση, υποθέτω πως η Ευρωζώνη θα επιβάλλει σύντομα, προληπτικά, ελέγχους στη διακίνηση των κεφαλαίων (περιορισμό χρηματικών αναλήψεων, εμβασμάτων στο εξωτερικό κλπ.) – έτσι ώστε να αποφευχθούν οι τραπεζικές επιθέσεις από τον πανικό που θα επικρατούσε, εν όψει ενός πιθανού πιστωτικού γεγονότος.
Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, η χώρα θα καταστεί αυτόματα ασύμφορη για εγχώριες και διεθνείς επενδύσεις – ενώ θα δημιουργηθούν προβλήματα στις επιχειρήσεις της, με αποτέλεσμα να παρουσιαστούν μεγάλες ελλείψεις προϊόντων στην εσωτερική αγορά. Δεν θα μπορούσε ίσως να αποφευχθεί ακόμη και το κλείσιμο (διακοπές) ορισμένων τραπεζών, το οποίο θα αποτελούσε τη χαριστική βολή για το χρηματοπιστωτικό της τομέα.
Κάτι τέτοιο θα την βύθιζε ξανά στην ύφεση, το ΑΕΠ θα υποχωρούσε, τα έσοδα του δημοσίου επίσης, το χρηματιστήριο θα κατέρρεε κοκ. – με αποτέλεσμα να επιδεινωθούν ακόμη περισσότερο τα ήδη «αποπνικτικά» προβλήματα της χώρας μας.
Τα επακόλουθα για τις άλλες χώρες της Ευρωζώνης, ειδικά για την Ιταλία και την Ισπανία, δεν είναι φυσικά προβλέψιμα – ούτε για την ίδια τη νομισματική ένωση, η οποία θα μπορούσε να πληγεί από σημαντικές εκροές κεφαλαίων, από την περαιτέρω υποτίμηση του ευρώ κοκ.
Περαιτέρω, η ελληνική κυβέρνηση έχει υποχρεώσει ήδη τα ασφαλιστικά ταμεία, τους δημόσιους οργανισμούς, καθώς επίσης ορισμένες κρατικές επιχειρήσεις, να της δανείσουν τα αποθεματικά τους – έτσι ώστε να ανταπεξέλθει με τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις της (1,7 δις € για μισθούς και συντάξεις, 450 εκ. € για την πληρωμή του ΔΝΤ κλπ.).
Όλοι ελπίζουν δε να μην καταφύγει σε καταναγκαστικό δανεισμό της, από τις καταθέσεις των Πολιτών - ένα ενδεχόμενο που δεν αποκλείεται να βύθιζε τη χώρα στο χάος, προκαλώντας βίαιες κοινωνικές εξεγέρσεις.
Ολοκληρώνοντας τη σκοτεινή εικόνα, οι ελληνικές τράπεζες δεν επιτρέπεται στο μέλλον να αγοράζουν έντοκα γραμμάτια του δημοσίου, έχοντας ήδη συνολικά 11 δις € – οπότε δεν θα ανανεώσουν τα ληξιπρόθεσμα, με αποτέλεσμα να πρέπει το δημόσιο να επιστρέψει περί τα 2,4 δις € εντός του επομένου μήνα (κάτι που θεωρείται αδύνατον, εάν δεν πάρει τη δόση των 7,2 δις € από την Ευρώπη).
.
Επίλογος

Η ερώτηση που προκύπτει από τα παραπάνω, μετά το αδιέξοδο, στο οποίο οδηγήθηκε μόνη της η κυβέρνηση, είναι τι θα μπορούσε να κάνει – εάν υποθέσουμε ότι διαθέτει ακόμη τον απαραίτητο χρόνο, αφού η Ελλάδα βρίσκεται ήδη στα πρόθυρα της ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας.
Μία από τις απαντήσεις θα ήταν η υιοθέτηση ενός παράλληλου νομίσματος ή άλλου είδους τεχνασμάτων, έτσι ώστε να συνεχίσουν να πληρώνονται οι εσωτερικές υποχρεώσεις της χώρας – παραμένοντας εντός της Ευρωζώνης και διαπραγματευόμενη τη διαγραφή χρεών με τους δανειστές της.
Στην προκειμένη περίπτωση, θα έπρεπε να βρεθεί ένας τρόπος κεφαλαιοποίησης των τραπεζών, έτσι ώστε να μην δημιουργηθούν αξεπέραστα προβλήματα – αν και πολλοί θεωρούν πως η κυβέρνηση δεν διαθέτει τις απαραίτητες ικανότητες.
Μία δεύτερη θα ήταν η γεωπολιτική λύση – η συνεργασία της δηλαδή με τη Ρωσία, η οποία όμως είναι εξαιρετικά επικίνδυνη, αφού θα ερχόταν σε αντίθεση τόσο με τις Η.Π.Α., όσο και με την Ευρώπη. Προφανώς υπάρχουν πολλές άλλες λύσεις οι οποίες όμως, όπως επίσης οι παραπάνω, είναι πολύ δύσκολες στην εφαρμογή τους, εάν δεν υπάρχει ο απαιτούμενος χρόνος –  ιδίως δε, εάν δεν έχει προηγηθεί η αναγκαία προετοιμασία.
Υπάρχει βέβαια και η υποψία, σύμφωνα με την οποία η κυβέρνηση έχει σκόπιμα οδηγήσει τη χώρα σε αδιέξοδο, για να υποχρεωθεί η Ευρώπη να της επιβάλλει, με κάποιον παράνομο τρόπο βέβαια, την έξοδο της από την Ευρωζώνη – έχοντας το σχεδιάσει  κρυφά, αφού γνώριζε πως δεν συμφωνούσε η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων.
Όπως και να είναι όμως, το πραγματικά τραγικό στην όλη κατάσταση είναι το ότι σήμερα, έτσι όπως έχουν εξελιχθεί τα πράγματα, δεν φαίνεται να υπάρχει καμία καλή λύση - η οποία να είχε τη δυνατότητα να λειτουργήσει σωστά τόσο για την Ελλάδα, όσο και για την Ευρωζώνη.
Είναι καλύτερα λοιπόν να είμαστε όλοι προετοιμασμένοι για να αντιμετωπίσουμε μία μεγάλη καταιγίδα – ευχόμενοι να αλλάξει δρόμο, έστω την τελευταία στιγμή, ή να είναι λιγότερο καταστροφική, από όσο υποθέτω, κοιτάζοντας τη σκοτεινή πλευρά της. Δυστυχώς όμως, φαίνεται πως μία ακόμη ελληνική κυβέρνηση αποδεικνύεται απελπιστικά κατώτερη των περιστάσεων – παρά τις μεγάλες προσδοκίες που δημιούργησε.

Άρης Οικονόμου, Senior Analyst (finance & markets)

© Copyright 2015 — Analyst.gr. Απαγορεύεται η μερική ή ολική αναδημοσίευση / αναπαραγωγή περιεχομένων του παρόντος website με οποιοδήποτε τρόπο χωρίς προηγούμενη έγγραφη άδεια των εκδοτών.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.