19/6/17

Ο πρόεδρος της Τουρκίας θέλει να καθαρίσει τη γλώσσα του από τις δυτικές λέξεις

The Economist
Ένα νέο βήμα στην εκστρατεία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατά των ξένων επιρροών
Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανταποκρίθηκε στην απόπειρα πραξικοπήματος το περασμένο καλοκαίρι με την απομάκρυνση ή την αναστολή των 160.000 δημόσιων υπαλλήλων και τη σύλληψη 60.000 περισσότερων. Αλλά η τελευταία του εκκαθάριση έχει έναν πιο αφηρημένο στόχο. Ο κ. Ερντογάν θέλει να απαλλάξει τους Τούρκους από τις δυσάρεστες δυτικές δανεικές λέξεις. Η Τουρκία αντιμετωπίζει θανάσιμη απειλή από ξένες "επιθέσεις", δήλωσε ο κ. Ερντογάν στις 23 Μαΐου. "Πού αρχίζουν οι επιθέσεις εναντίον πολιτισμών και πολιτισμών; Με τη γλώσσα.".

Ο κ. Ερντογάν ξεκίνησε διατάζοντας τη λέξη "αρένα", που του υπενθύμισε την αρχαία ρωμαϊκή διοργάνωση, που απομακρύνθηκε από αθλητικές εγκαταστάσεις σε ολόκληρη τη χώρα. Οι μεγαλύτερες ομάδες της Τουρκίας συμμορφώθηκαν κατά τη διάρκεια της νύχτας. Το «Vodafone Arena», το σπίτι του ποδοσφαιρικού συλλόγου της Μπεσίκτας, ξύπνησε ως «Vodafone Stadyumu». Οι κριτικοί αναρωτήθηκαν τί είχε κερδίσει η τουρκική γλώσσα αντικαθιστώντας μια ξένη λέξη με άλλη;
Όπως και άλλες γλώσσες, η τουρκική προσπάθησε να ελέγξει την προώθηση των δυτικών λέξεων. Κάποιοι, όπως οι «sovmen» (σόουμεν) και ο «atasman» (συνημμένο), κάνουν τους «καθαρούς» να τσακίζουν. Αλλά άλλοι είναι ουσιαστικοί. Το πρώτο μεγάλο κύμα δυτικών ουσιαστικών έφτασε τον 19ο αιώνα, συνοδευόμενο από ευρωπαϊκά αγαθά, μόδες και στρατιωτικούς συμβούλους. Οι λέξεις δανεισμένες από τα γαλλικά αντιπροσωπεύουν περίπου το 5% του τουρκικού λεξιλογίου. Ένας επαγγελματίας ταξιδιώτης στην Κωνσταντινούπολη μπορεί να σκάσει από το «κουαφίρ» για ένα κούρεμα πριν από ένα «ραντεβού» με έναν πελάτη, να επιβιβαστεί σε ένα ατμόπλοιο για να νικήσει το «τράφικ» το απόγευμα και να τελειώσει την ημέρα χαλαρώνοντας σε ένα παραθεριστικό χώρο στις βεράντες του ξενοδοχείου.
Η μητέρα όλων των εκκαθαρίσεων του τουρκικού λεξιλογίου ήταν η γλωσσική επανάσταση της δεκαετίας του 1930, που είχε διακηρύξει ο ιδρυτής της δημοκρατίας, Κεμάλ Ατατούρκ. Στο πλαίσιο της προσπάθειάς του να αναπροσανατολίσει την Τουρκία από τη Μέση Ανατολή, ο Ατατούρκ παράτησε το περσο-αραβικό αλφάβητο για το ρωμαϊκό και απαγόρευσε χιλιάδες λέξεις με αραβικές ή περσικές ρίζες. Οι υπάλληλοι του νεοσυσταθέντος Ινστιτούτου Τουρκικής Γλώσσας (TDK) αναζητούσαν αντικαταστάσεις στις τουρκικές γλώσσες. Όπου κάτι δεν μπορούσε να βρεθεί, εφευρέθηκαν νέες ή δημιούργησαν φανταστικές ετυμολογίες που έδιναν δανεικές λέξεις σε υποτιθέμενες τουρκικές καταβολές.
Επειδή τόσο αφηρημένο λεξιλόγιο είχε προέλθει από Αραβικά και Περσικά, αυτό ουσιαστικά δημιούργησε μια νέα γλώσσα. Από γενιά σε γενιά, η πολιτιστική ιστορία της χώρας αποκόπηκε. Ο κ. Ερντογάν φαίνεται να θέλει να γυρίσει το ρολόι πίσω, γεμάτο με αυτοκρατορική νοσταλγία και δυσαρέσκεια προς τη Δύση. Το 2014 πρότεινε την εισαγωγή υποχρεωτικών μαθημάτων γυμνασίου στα Οθωμανικά τουρκικά, τα οποία επιβιώνουν σήμερα μόνο μεταξύ γλωσσολόγων ιστορικών και κληρικών. Το σχέδιο αποκόπηκε μετά από μια δημοφιλή αντίδραση.
Η επίθεση εναντίον των δυτικών δανεικών λέξεων πιθανότατα θα συναντήσει μια παρόμοια μοίρα. Σε μια συνέντευξη, ο επικεφαλής της TDK, Mustafa Kacalin, διευκρίνισε ότι θα εφαρμοζόταν μόνο σε "παράξενες" ξένες λέξεις ακατανόητες για τους περισσότερους Τούρκους. Τα όρια κατέστησαν σαφή στην ομιλία του κ. Ερντογάν στις 23 Μαΐου, στην οποία καταγγέλλει δανεικές λέξεις χρησιμοποιώντας μια δανεική λέξη. Δεν ήταν, είπε, "sik" ("chic"). Πολλοί Τούρκοι, χωρίς αμφιβολία, θεωρούν ολόκληρο το πράγμα ένα φορτίο από ανοησίες.


Μετάφραση: ΠΜ

4 σχόλια:

  1. The neighbors are really crazy! Western words is a probkem but the alphabet no?????
    Poor Erdogan.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Αμα βγάλουν τις ξενες λέξεις τα μογγολάκια σε λίγο θα γαυγίζουν μόνο!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Άλλαξε το Arena και το έκανε Σταδιον . Δεν υπάρχει αυτή η λέξη στα γύφτικα
    ; yusurumgym ? ΖΩΑ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Δεν το μάθατε;
    Θέλει να επαναφέρει την Αραβική Γραφή…

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Υφίσταται μετριασμός των σχολίων.

- Παρακαλούμε στα σχόλια σας να χρησιμοποιείτε ένα όνομα ή ψευδώνυμο ( Σχόλια από Unknown θα διαγράφονται ).
- Παρακαλούμε να μη χρησιμοποιείτε κεφαλαία γράμματα στη σύνταξη των σχολίων σας.